Η Βίβλος είναι ένα άγριο και τρελλό βιβλίο. Αφθονεί από σεξ, βία και υπερφυσικά γεγονότα, είναι μια από τις μεγάλες πηγές έμπνευσης για τις εικαστικές καλλιτέχνιδες-ες.
Το πόσο ακριβώς προβοκατόρικο ήταν-είναι το Καλό Βιβλίο μπορεί να φανεί στα «Πρωτότυπα Χειρόγραφα: Απεικόνιση Βίβλων τυπωμένες στην Netherlandish το 16ο αιώνα» στο Μουσείο Τέχνης της Βίβλου-Museum Biblical Art. Μεταξύ των 79 έργων σε αυτήν την θαυμάσια έκθεση υπάρχουν έργα μερικών εκ των μεγαλυτέρων Δυτικών ζωγράφων-τυπογράφων. Οι ξυλογραφίες και οι χαρακτικά των Lucas van Leyden και Hendrick Goltzius και μόνο, καθιστούν την επίσκεψη αξιόλογη.
Στην επιστροφή του «άσωτου γιου» του Lucas (περίπου από το 1510), ντυμένος με φθαρμένα κουρέλια γονατίζει πάνω σε μια πέτρα στο έδαφος ενώπιον του γενειοφόρου πατέρα του, από την οικογένεια manse. Οι ομάδες ανθρώπων με πολυτελέστατα κοστούμια παρακολουθούν καθώς κακαλιάρικα σκυλιά ρουθουνίζουν σχεδόν σε πρώτο πλάνο, και με δυο διακλαδούμενα δέντρα στο υπόβαθρο. Πέρα από, ένα βουκολικό τοπίο των αγροκτημάτων, ένας ποταμός και τα βουνά ζωγραφισμένα με ακρίβεια μικρογραφίας εκτείνονται. Αυτό το χαρτόδετο βιβλίο- με θαυμάσια σχέδια και χαρακτικά συναγωνίζεται την εργασία του Dürer.
Η διευθύντρια του ιδρύματος Sarah Campbell Blaffer, ο έφορος της έκθεσης James Clifton και ο Walter S. Melion, ιστορικός τέχνης στο Emory University εξηγούν στα βιβλία της έκθεσης ότι οι βιβλικές απεικονίσεις ήταν κάτι παραπάνω από τα απλά συμπληρώματα στο κείμενο. Ενώ παρέχουν την δυνατότητα στη πιστή-ο να να αποκτήσει νοερές εικόνες και να θυμάται τις Βιβλικές ιστορίες, χρησίμευσαν επίσης στην ερμηνεία των Βιβλικών ιστοριών και να επιβεβεβαιώσουν το εκκλησιαστικό δόγμα.
Εικόνες που περιλαμβάνονται στις έντυπες Βίβλους και δημοσιεύονται ως ολοσέλιδα φύλλα, φορτώθηκαν με πολιτικές και ιδεολογικές δηλώσεις-σημασίες. Ο Προτεσταντισμός και ο Ρωμαιοκαθολικισμός συναγωνίζονται για τις ευρωπαϊκές καρδιές και τα μυαλά, ο 16ος αιώνας ήταν μια ασταθής, αιματηρή εποχή, και τα θρησκευτικά καλιτεχνικά στοιχεία είχαν ιδιαίτερη αξία ως προπαγάνδα. Αν και είναι ασαφές ποια πλευρά ευνοεί o «άσωτος υιός» του Lucas, και οι δύο θρησκευτικές πεποιθήσεις θα μπορούσαν να την διεκδικήσουν ως αναπαράσταση της επιστροφής του απειθάρχητου από την εξαχρίωση (προπατορικό αμάρτημα) του εχθρικού στρατόπεδου.
Μερικά από τα ζητήματα που ζωντανεύουν στα θρησκευτικά καλιτεχνικά στοιχεία-προϊόντα φαντασίας της αναγέννησης είναι παρόμοια ακόμη σήμερα. Διάφορες έντυπες Βίβλοι στην έκθεση συνδέουν τη Παλαιά με την Καινή Διαθήκη. Όπως έκανε η Βίβλος των Εβραίων, δαιμονοποιόντας τον πληθυσμό της Ευρώπης, φτάνει να είναι αναπόσπαστη στη Βίβλο του χριστιανισμού; Οι εκκλησιαστικοί πατέρες ιδιοποιήθηκαν την Παλαιά Διαθήκη με την ανάγνωση των σημαντικών χαρακτήρων και των ιστοριών της ως πρόβλεψη της γέννησης και της τελικής θριάμβευσης του Ιησού. Οι καλλιτέχνες παρήγαγαν τις εξαιρετικά περίπλοκες εικόνες που συμβολίζουν τη ενοποίηση των κειμένων.
Στην «Αλληγορία του Νόμου και της Χάριτος», του Pieter Nagel του 1567, ένας γυμνός άνδρας κάθεται σε ένα φέρετρο, ένας προφήτης της Παλαιάς Διαθήκης στα δεξιά του και αριστερά του, ο Ιωάννης ο Βαπτιστής, ο οποίος δείχνει τη μορφή του Ιησού που αναδύεται από τον τάφο του. Η «παλαιά» πλευρά, που έχει ένα μικροσκοπικό σκιαγραφημένο υποβάθρο της Εύας που προσφέρει στον Αδάμ τον απαγορευμένο, αντιπροσωπεύει την ανθρώπινη πτώση στην αμαρτία και τις διορθωτικές εντολές του Μωυσή. Η «νέα» πλευρά προσφέρει την εξαγορά μέσω της ευσπλαχνείας-χάριτος του Ιησού. Σκεφτείτε, αυτή η περιγραφή υπεραπλουστεύει μια εικόνα που είναι τόσο περιπλόκως γεμάτη με απόκρυφα σύμβολα όπου θα μπορούσε να εκληφθεί ως έμπνευση μιας Αιρετικής-ου.
Οι έφοροι του μουσείου επισημαίνουν ότι το βιβλίο και η εκτύπωση εικόνας αναπτύχθηκαν διαδοχικώς. Μαζί με τις μεταφράσεις της Βίβλου σε διάφορες γλώσσες και διαλέκτους, βοήθησαν να διαδωθεί στον Κόσμο και ίσως πολύ περισσότερο, στο να προωθήσουν τη γνώση ανάγνωσης και γραφής-τη βασική εκπαίδευση. Τα αποτελέσματα εκδημοκράτισης αυτών των εξελίξεων θα βοηθούσαν μακροπρόθεσμα στην υπονόμευση της αυταρχικής δύναμης των κυρίαρχων εκκλησιών. Αυτό θα μπορούσε να συμβεί, γιατί οι εικονομάχες Προτεστάντισες-ες ήταν λιγότερο αντίθετες για τις περισσότερες απόκρυφες έντυπες εικόνες από ότι οι γεμάτοι αισθησιακή αίγλη πίνακες και γλυπτά της Ρώμης.
Μια σχετική άποψη-οπτική που κρύβει η έκθεση αξίζει την προσοχή: η επιρροή της ελληνικής και ρωμαϊκής τέχνης και κλασική αναγέννηση. Οι περισσότερες των εκτύπωμένων –τυπωμένων μορφών της έκθεσης έχουν πλούσιο σώμα, προφητική νατουραλιστική παρουσία, όλο και περισσότερο εγκόσμια, ανθρωπιστική τάση στον ευρωπαϊκό πολιτισμό, η οποία θα διέβρωνε περαιτέρω την κοσμική εξουσία των Χριστιανικών ιδρυμάτων-οργάνων.
Ενώ μερικές επισκέπτριες-ες μπορούν να συνεπαρθούν από τα ακαδημαϊκά-λόγια ζητήματα και τα βιβλικά θέματα από την τόσο επιδέξια πνευματική διάθεση της έκθεσης, η εικονογραφική και αφηγηματική έξαρση θα γοητεύσουν πολλές άλλες-ους. Μεταξύ μιας σειράς δραματικών σκηνών που χαράσσονται από τον Philips Galle το 1565 είναι μια που παρουσιάζει στρατιώτες, που πετούν τους κατήγορους του Δανιήλ στη φωλιά των λεόντων, μια βραχώδη τρύπα στο έδαφος. Η υπερδραστήρια χορογραφία των σπαρασόντων, ημίγυμνων ανδρών και των αδηφάγων τεράτων - αναζωογονημένων από το παιχνίδι του φωτός και σκιάς και των σχεδίων του Μιχαήλ Άγγελου - είναι σχεδόν κωμικώς τρομακτική.
Η σεξουαλική πτυχή του Ιησού, για την οποία ο ιστορικός τέχνης, Leo Steinberg, έχει γράψει τόσο εύγλωττα, είναι παντού στην έκθεση. Σε ένα έγχρωμο χαρακτικό του Hans I Collaert, περίπου το 1575-80, παρουσιάζεται ο Ιησούς και οι δύο κλέφτες καρφωμένοι και δεμένοι με σχοινί στους σταυρούς τους, μοιάζουν με Ολύμπιους Θεούς ή σύγχρονους αθλητές που έχουν ενισχυθεί με στεροειδή. Η ευσέβεια μόλις που καλύπτει τον ερωτισμό.
Οι γυναικείες φιγούρες είναι μειονότητα κι εδώ. Στα μεγάλα χαρακτικά του Goltzius, που είναι θαυμάσια φωτεισμένες, ο Ευαγγελισμός και Ιερή Οικογένεια, η Παναγία είναι το όραμα της γυναικείας γλυκύτητας. Αλλά υπό την αιγίδα της πατριαρχικής χριστιανοσύνης, οι γυναίκες γενικώς ήταν και είναι ύποπτες. Μια, από μια σειρά εκτυπώσεων του Lucas, «Η Μικρή Δύναμη των Γυναικών» (1517), παρουσιάζει την αποπλανητική-σαγηνευτική Jael να καρφώνει ένα καρφί στο κεφάλι του κοιμώμενου τύραννου Sisera (Κριτές 4:1722). Έχει τίτλο από την αναφορά των Εκκλησιαστών-Ecclesiasticus: «Όλη η αμαρτία-διαφθορά- κακό είναι μικρή σε σύγκριση με την αμαρτία-διαφθορά-κακό μιας γυναίκας».
Πόσο έχουμε προοδεύσει πραγματικώς από αυτό το συναίσθημα είναι αντικείμενο συζήτησης. Αυτό που παραμένει αναμφισβήτητο, όμως, είναι η ικανότητα των Ολλανδών χαρακτών να μετρούν τα ύψη και τα βάθη της ευρωπαϊκής ψυχής.
Το άρθρο το βρήκαμε στις 18.6.09 και το μεταφράσαμε, από την εφημερίδα New York Times γραμμένο από τον Ken Johnson http://www.nytimes.com/2009/06/19/arts/design/19mobia.html?_r=1&scp=1&sq=&st=nyt
