Διεθνείς Κανόνες Προστασίας των Δικαιωμάτων της-του Ανθρώπου
Εγχειρίδιο για την Αστυνομία
ΕΘΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΗΣ-ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
Δ' Τμήμα Προώθησης των Δικαιωμάτων της-του Ανθρώπου
ΑΠΟ ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟ ΑΘΗΝΑ 2004
Το εγχειρίδιο λόγω του μεγέθους του χωρίστηκε σε 7 μέρη, βρίσκεστε στο 6ο μέρος
18 Πρόσφυγες
Όλες-οι ανεξαιρέτως έχουν το δικαίωµα να ζητήσουν
και να αποκτήσουν σε άλλη χώρα άσυλο λόγω δίωξης 167. *ΑΠρόσφυγας είναι το πρόσωπο εκείνο το οποίο, λόγω βάσιµου φόβου δίωξης εξαιτίας της φυλής, της θρησκείας, της εθνικότητας, της κοινωνικής οµάδας ή λόγω των πολιτικών πεποιθήσεών της-του, αδυνατεί ή δεν επιθυµεί να επιστρέψει στη χώρα καταγωγής της-του (ή, αν είναι ανιθαγενής, στη χώρα της συνήθους διαµονής της-του) 168.
Οι πρόσφυγες δικαιούνται να απολαµβάνουν όλα τα βασικά ∆ικαιώµατα της-του Ανθρώπου, µε την εξαίρεση ορισµένων πολιτικών δικαιωµάτων, αλλά, εάν βρίσκονται παράνοµα στην επικράτεια, µπορούν να ισχύσουν κάποιοι περιορισµοί της κυκλοφορίας τους για το συµφέρον της δηµόσιας τάξης και υγείας 169.
Οι πρόσφυγες δικαιούνται µεταχείρισης τουλάχιστον ίσης προς αυτή των πολιτισσών-ων της χώρας υποδοχής ως προς την άσκηση των βασικών τους δικαιωµάτων, όπως είναι η ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι, η θρησκευτική ελευθερία, η βασική εκπαίδευση, η κοινωνική πρόνοια, η πρόσβαση στα δικαστήρια, το δικαίωµα στην ιδιοκτησία και τη στέγαση 170.
Καμία-κανένας δεν απελαύνεται στη χώρα όπου η ζωή ή η ελευθερία της-του απειλούνται ή όπου διώκεται, ούτε σε τρίτη χώρα η οποία µπορεί αντιστοίχως να την-τον απελάσει σε αυτή τη χώρα 171.
∆εν τιµωρούνται οι πρόσφυγες που βρίσκονται παράνοµα στην επικράτεια ενός κράτους, εφόσον προέρχονται από χώρα στην οποία διώκονται και παρουσιάζονται χωρίς καθυστέρηση στις Αρχές 172.
Tουλάχιστον προσωρινή άδεια εισόδου πρέπει να παρέχεται σε πρόσφυγες που έχουν εισέλθει κατευθείαν από χώρα στην οποία διώκονται 173.
Όλες-οι ανεξαιρέτως οι πρόσφυγες που διαµένουν νόµιµα στην επικράτεια ενός κράτους έχουν το δικαίωµα της ελεύθερης κυκλοφορίας και διαµονής 174.
Όλες-οι ανεξαιρέτως οι πρόσφυγες που διαµένουν νόµιµα στην επικράτεια ενός κράτους εφοδιάζονται µε ταξιδιωτικά έγγραφα και ταυτότητες 175. *Β
Oι αιτούσες-ντες άσυλο έχουν δικαίωµα να ενηµερώνονται για τις απαραίτητες σχετικές διαδικασίες, να τις-ους παρέχονται οι απαραίτητες διευκολύνσεις αίτησης και να τις-τους επιτρέπεται η παραµονή στη χώρα όσο διάστηµα εκκρεµεί η έκδοση της σχετικής οριστικής απόφασης 176.
Καμία-κανένας πρόσφυγας δεν απελαύνεται παρά µόνο για λόγους εθνικής ασφάλειας ή δηµόσιας τάξης και µόνο µε βάση απόφαση ληφθείσα µε νόµιµες διαδικασίες 177.
Πριν από την απέλαση, η-ο πρόσφυγας έχει το δικαίωµα να καταθέσει αποδεικτικά στοιχεία, να έχει νοµική-ο εκπρόσωπο καθώς και το δικαίωµα προσφυγής σε ανώτερη αρχή 178.
19 Αλλοδαπες-οι
Ως αλλοδαπές-οι νοούνται και οι ανιθαγενείς 179.
Οι αλλοδαπες-οι διαµένουν νόµιµα στην επικράτεια, αν έχουν εισέλθει σύµφωνα µε τις νόµιµες διαδικασίες ή διαθέτουν έγκυρη άδεια παραµονής 180.
Οι αλλοδαπες-οι που διαµένουν νόµιµα στην επικράτεια έχουν δικαίωµα να απολαµβάνουν όλα τα ∆ικαιώµατα της-του Ανθρώπου εκτός ορισµένων πολιτικών δικαιωµάτων 181.
Οι αλλοδαπες-οι έχουν ίσα δικαιώµατα µε τις-τους πολίτισσε-ες της χώρας υποδοχής ως προς την έξοδο από τη χώρα και τη µετανάστευση 182.
∆εν πρέπει να απελαύνονται οι νόµιµα διαµένουσες-ντες αλλοδαπές-οι που έχουν στενούς δεσµούς µε τη χώρα υποδοχής και τη θεωρούν δική τους (έχουν κατοικία, γεννήθηκαν στη χώρα ή διαµένουν σε αυτή για µεγάλο χρονικό διάστηµα) 183.
∆εν απελαύνονται άλλες-οι αλλοδαπές-οι νόµιµα διαµένουσες-ντες στη χώρα υποδοχής παρά µόνο έπειτα από δικαστική απόφαση που δεν είναι αυθαίρετη ούτε προϊόν διακρίσεων και µε την προϋπόθεση ότι τις-τους είχαν παρασχεθεί οι νόµιµες εγγυήσεις κατά τη διαδικασία της απέλασης 184.
Oι εγγυήσεις της διαδικασίας της απέλασης περιλαµβάνουν το δικαίωµα ακρόασης, το δικαίωµα αναθεώρησης από αρµόδια αρχή, το δικαίωµα νοµικής εκπροσώπησης, το δικαίωµα έφεσης προς ανώτερη αρχή, την παροχή όλων των διευκολύνσεων για τη χρήση ένδικων µέσων προστασίας, το δικαίωµα παραµονής στη χώρα όσο εκκρεµεί η απόφαση επί της έφεσης και το δικαίωµα της πληροφόρησης για τα ένδικα µέσα προστασίας 185.
Eξαιρέσεις των ως άνω διαδικαστικών εγγυήσεων επιτρέπουν αποκλειστικά και µόνο ύψιστες επιταγές εθνικής ασφάλειας, όπως πολιτικές ή στρατιωτικές απειλές για ολόκληρο το έθνος 186.
Aπαγορεύονται οι συλλογικές ή µαζικές απελάσεις 187.
Πρέπει να επιτρέπεται η είσοδος και η οικογενειακή επανένωση της-του συζύγου και των ανήλικων εξαρτώµενων παιδιών µε την-τον αλλοδαπή-ο που διαµένει νόµιµα στη χώρα υποδοχής 188.
Όλες-οι οι αλλοδαπές-οι είναι ελεύθερες-οι να επικοινωνούν µε το προξενείο ή τη διπλωµατική τους αποστολή 189.
Aλλοδαπές-οι που απελαύνονται έχουν το δικαίωµα να αναχωρήσουν για όποια χώρα τις-τους δέχεται και δεν αποστέλλονται σε χώρα όπου ενδέχεται να παραβιαστούν τα ανθρώπινα δικαιώµατά τους 190.
20 Θύµατα
Όλα τα θύµατα εγκληµάτων, κατάχρησης εξουσίας ή παραβίασης ∆ικαιωµάτων της-του Ανθρώπου πρέπει να αντιµετωπίζονται µε ευσπλαχνία και σεβασµό 191.
Τα θύµατα έχουν δικαίωµα πρόσβασης σε µηχανισµούς της δικαιοσύνης και άµεσης αποκατάστασης 192.
Οι διαδικασίες αποκατάστασης της βλάβης πρέπει να είναι ταχείες, δίκαιες, µη δαπανηρές και η πρόσβαση σε αυτές να είναι εύκολη 193.
Τα θύµατα ενηµερώνονται για το δικαίωµά τους να ζητούν αποκατάσταση ή αποζηµίωση και προστασία 194.
Τα θύµατα ενηµερώνονται για το ρόλο τους στις νοµικές διαδικασίες, το πλαίσιο, το χρόνο και την πρόοδο των διαδικασιών καθώς και την πορεία της υπόθεσής τους 195.
Στα θύµατα επιτρέπεται να παρουσιάζουν τις απόψεις τους και τα συναισθήµατά τους σε όλα τα ζητήµατα που επηρεάζουν τα συµφέροντά τους 196.
Στα θύµατα παρέχεται όλη η απαραίτητη νοµική, υλική, ιατρική, ψυχολογική και κοινωνική βοήθεια, καθώς και η ενηµέρωση για το πώς µπορούν να την αναζητήσουν 197.
Πρέπει να ελαχιστοποιείται η όποια δυσκολία στην εξυπηρέτηση των θυµάτων κατά τη διεκπεραίωση της υπόθεσής τους 198.
Η ιδιωτική ζωή και η ασφάλεια των θυµάτων πρέπει να προστατεύονται 199.
Πρέπει να αποφεύγεται κάθε περιττή καθυστέρηση στη διεκπεραίωση των υποθέσεων των θυµάτων 200.
Οι δράστριες-ες οφείλουν να προβαίνουν σε αποκατάσταση της βλάβης όποτε το επιτρέπουν οι συνθήκες 201.
Οι κυβερνήσεις οφείλουν να προβαίνουν σε αποκατάσταση της βλάβης των θυµάτων, όταν υπαίτιες-οι για τη βλάβη είναι δηµόσιες-οι υπάλληλοι 202.
Χρηµατική αποζηµίωση πρέπει να παρέχεται από τη-το δράστρια-η, εάν όµως αυτό δεν είναι εφικτό, πρέπει να παρέχεται από το κράτος 203.
Η Αστυνοµία πρέπει να εκπαιδεύεται στην εξυπηρέτηση των αναγκών των θυµάτων και να έχει στη διάθεσή της κατευθυντήριες οδηγίες για την εξασφάλιση κατάλληλης και άµεσης αρωγής στα θύµατα 204.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 167-204
167* OIKOYMENIKH ∆IAKHPYΞH, άρθρο 14, ΣYΜΒΑΣΗ ΓIA TO KAΘEΣTΩΣ TΩN ΠPOΣΦYΓΩN TOY 1951 (στο εξής: ΣYΜΒΑΣΗ ΓIA ΤΙΣ-TOYΣ ΠPOΣΦYΓEΣ), άρθρο 32.
168* ΣYΜΒΑΣΗ ΓIA ΤΙΣ-TOYΣ ΠPOΣΦYΓEΣ, άρθρο 1Α(2).
169* ∆IAKHPYΞH ΓIA TA ANΘPΩΠINA ∆IKAIΩMATA ATOMΩN ΠOY ∆EN ΕΧΟΥΝ ΤΗΝ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ∆ΙΑΒΙΩΣΗΣ ΤΟΥΣ (στο εξής: ∆IAKHPYΞH ∆IKAIΩMATΩN AΛΛO∆AΠΩN), άρθρα 5 και 6. Βλ. επίσης ΓENIKO ΣXOΛIO 15 (27) THΣ EΠITPOΠHΣ ∆IKAIΩMATΩN ΤΗΣ-TOY ANΘPΩΠOY TOY ΟΗΕ [στο εξής: ΣXOΛIO 15 (27)].
170* ΣYΜΒΑΣΗ ΓIA ΤΙΣ-TOYΣ ΠPOΣΦYΓEΣ, άρθρα 4, 15, 16, 21, 22 και 23
171* ΣYΜΒΑΣΗ ΓIA ΤΙΣ-TOYΣ ΠPOΣΦYΓEΣ, άρθρο 33.
172* ΣYΜΒΑΣΗ ΓIA ΤΙΣ-TOYΣ ΠPOΣΦYΓEΣ, άρθρο 31.
173* ΣYΜΒΑΣΗ ΓIA ΤΙΣ-TOYΣ ΠPOΣΦYΓEΣ, άρθρα 31 και 33, ΣXOΛIO 15 (27), ∆IAKHPYΞH ΓΙΑ ΤΟ Ε∆ΑΦΙΚΟ AΣYΛO, άρθρο 3.
174* ΣYΜΒΑΣΗ ΓIA ΤΙΣ-TOYΣ ΠPOΣΦYΓEΣ, άρθρο 26.
175* ΣYΜΒΑΣΗ ΓIA ΤΙΣ-TOYΣ ΠPOΣΦYΓEΣ, άρθρα 27 και 28.
176* ΣXOΛIO 15 (27), Ύπατος Αρµοστής του ΟΗΕ για τις-τους Πρόσφυγες (YΠATOΣ APMOΣTHΣ), «Πορίσµατα για τη ∆ιεθνή Προστασία των Προσφύγων» που υιοθετήθηκαν από την Εκτελεστική Επιτροπή του Προγράµµατος της Ύπατης Αρµοστείας του ΟΗΕ για τις-τους Πρόσφυγες, Γενεύη, 1980, HCR/1P/2/ENG/Rev. 1989 (που αποσαφηνίζει τα ελάχιστα βασικά πρότυπα για τη µεταχείριση των προσφύγων των οποίων το καθεστώς σε χώρες υποδοχής δεν έχει οµαλοποιηθεί).
177* ΣYΜΒΑΣΗ ΓIA ΤΙΣ-TOYΣ ΠPOΣΦYΓEΣ, άρθρο 32(1) και (2).
178* ∆IAKHPYΞH ∆IKAIΩMATΩN AΛΛO∆AΠΩN, άρθρο 7. Για το δικαίωµα έφεσης, βλ. Απόφαση Αρ. 155/1983 της Επιτροπής ∆ικαιωµάτων του Ανθρώπου του ΟΗΕ. Βλ. επίσης ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρο 13 (απαγόρευση αυθαίρετης απέλασης αλλοδαπών).
179* ∆IAKHPYΞH ∆IKAIΩMATΩN AΛΛO∆AΠΩN, άρθρο 1.
180* ΣXOΛIO 15 (27), παρ. 9 (αναφέρεται ότι το εθνικό δίκαιο, σύµφωνα µε το ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, καθορίζει τους όρους νόµιµης εισόδου των αλλοδαπών), Απόφαση της Επιτροπής ∆ικαιωµάτων της-του Ανθρώπου στην υπόθεση Μαρουφίδου κατά Σουηδίας, Αρ. 58/1979, παρ. 9.2 (η οποία κρίνει αδιαφιλονίκητη τη νοµιµότητα της εισόδου στη χώρα προσώπου που έχει έγκυρη άδεια παραµονής). Για µια γενική θεώρηση της «νοµιµότητας» σχετικά µε την είσοδο αλλοδαπών, που προβλέπουν τα άρθρα 12 και 13 του ∆IEΘNOYΣ ΣYMΦΩNOY, βλ. Nowak, M., UN Covenant on Civil and Political Rights: CCPR Commentary (∆ιεθνές Σύµφωνο για τα Ατοµικά και Πολιτικά ∆ικαιώµατα, Ερµηνευτικά Σχόλια), Στρασβούργο, 1993 (στο εξής: NOWAK, EPMHNEYTIKA ΣXOΛIA), σελ. 201 και 224.
181* ∆IAKHPYΞH ∆IKAIΩMATΩN AΛΛO∆AΠΩN, άρθρα 5 και 6. Βλ. επίσης ΣXOΛIO 15 (27).
182* ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρο 12(2), ∆IAKHPYΞH ∆IKAIΩMATΩN AΛΛO∆AΠΩN, άρθρο 5(2)(α).
183* Η αρχή αυτή προέρχεται από το ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρο 12(4) (περί δικαιώµατος εισόδου κάθε προσώπου στη χώρα του) και από τη σχετική ερµηνεία της Επιτροπής ∆ικαιωµάτων του Ανθρώπου. Ο όρος «στη χώρα του» στο άρθρο 12(4) υποδηλώνει ότι η προστασία δεν περιορίζεται στις-στους ηµεδαπες-ους. Οι «προπαρασκευαστικές εργασίες» του ∆IEΘNOYΣ ΣYMΦΩNOY επιβεβαιώνουν ότι ο όρος περιλάµβανε τις-τους αλλοδαπές-ους και τις-τους ανιθαγενείς οι οποίες-οι έχουν ένα τόσο δυνατό δεσµό µε τη χώρα ώστε τη θεωρούν «δική τους χώρα». Βλ. ΟΗΕ, έγγραφα E/CN.4/L.189/Rev.1 και E/CN.4/SR.316.5. Για την ανάλυση του θέµατος αυτού, βλ. NOWAK, EPMHNEYTIKA ΣXOΛIA, σελ. 219 (και ειδικά τις σηµειώσεις του για την υπόθεση A.S. κατά Καναδά, Απόφαση Αρ. 68/1980 της Επιτροπής ∆ικαιωµάτων της-του Ανθρώπου).
184* ∆ΙΕΘΝΕΣ ΣΥΜΦΩΝΟ, άρθρα 2, 3, 13 και 26, ∆IAKHPYΞH ∆IKAIΩMATΩN AΛΛO∆AΠΩN, άρθρο 7, Μαρουφίδου κατά Σουηδίας, Απόφαση Αρ. 58/1979 της Επιτροπής ∆ικαιωµάτων της-του Ανθρώπου.
185* ∆ΙΕΘΝΕΣ ΣΥΜΦΩΝΟ, άρθρα 12 και 13, ∆IAKHPYΞH ∆IKAIΩMATΩN AΛΛO∆AΠΩN, άρθρο 7. Για το δικαίωµα έφεσης, βλ. Απόφαση Αρ. 155/1983 της Επιτροπής ∆ικαιωµάτων της-του Ανθρώπου. Βλ. επίσης ΣXOΛIO 15 (27).
186* Βλ. Αποφάσεις Αρ. 155/1983 και 193/1985 της Επιτροπής ∆ικαιωµάτων της-του Ανθρώπου.
187* ∆IAKHPYΞH ∆IKAIΩMATΩN AΛΛO∆AΠΩN, άρθρο 7. Βλ. επίσης ΣXOΛIO 15 (27).
188* ∆IAKHPYΞH ∆IKAIΩMATΩN AΛΛO∆AΠΩN, άρθρο 7.
189* ∆IAKHPYΞH ∆IKAIΩMATΩN AΛΛO∆AΠΩN, άρθρο 10.
190* Βλ. ΣXOΛIO 15 (27).
191* ∆IAKHPYΞH ΓIA TA ΘYMATA, παράγραφος 4, APXEΣ ΓIA TIΣ EKTEΛEΣEIΣ, παράγραφος 15.
192* ∆IAKHPYΞH ΓIA TA ΘYMATA, παράγραφοι 4 και 8.
193* ∆IAKHPYΞH ΓIA TA ΘYMATA, παράγραφος 5.
194* ∆IAKHPYΞH ΓIA TA ΘYMATA, παράγραφος 5.
195* ∆IAKHPYΞH ΓIA TA ΘYMATA, παράγραφος 6(α).
196* ∆IAKHPYΞH ΓIA TA ΘYMATA, παράγραφος 6(β).
197* ∆IAKHPYΞH ΓIA TA ΘYMATA, παράγραφοι 6(γ), 14 και 15.
198* ∆IAKHPYΞH ΓIA TA ΘYMATA, παράγραφος 6(δ).
199* ∆IAKHPYΞH ΓIA TA ΘYMATA, παράγραφος 6(δ).
200* ∆IAKHPYΞH ΓIA TA ΘYMATA, παράγραφος 6(ε).
201* ∆IAKHPYΞH ΓIA TA ΘYMATA, παράγραφος 8.
202* ∆IAKHPYΞH ΓIA TA ΘYMATA, παράγραφος 11.
203* ∆IAKHPYΞH ΓIA TA ΘYMATA, παράγραφος 12.
204* ∆IAKHPYΞH ΓIA TA ΘYMATA, παράγραφος 16.
Τα γράμματα με τους αστερίσκους είναι δικά μας.
Α* Μόλις δύο αιτήσεις ασυλείας χορηγούνται κάθε χρονιά στην Ελλάδα από την πληθώρα των αιτήσεων. Να πούμε εδώ ότι η Ελλάδα το 2007 παραχώρησε άσυλο σε γκέι λόγω του κινδύνου για τη ζωή του, που θα διέτρεχε ο πρόσφυγας στην χώρα του εξ' αιτίας του σεξουαλικού προσανατολισμού του.
Β* Στην Πάτρα συνεχίζονται οι παρανομίες από όλες τις πλευρές. Ευαγγελία Βλάμη
