Διεθνείς Κανόνες Προστασίας των Δικαιωμάτων της-του Ανθρώπου
Εγχειρίδιο για την Αστυνομία
ΕΘΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΗΣ-ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
Δ' Τμήμα Προώθησης των Δικαιωμάτων της-του Ανθρώπου
ΑΠΟ ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟ ΑΘΗΝΑ 2004
Το εγχειρίδιο λόγω του μεγέθους του χωρίστηκε σε 7 μέρη βρίσκεστε στο 3ο μέρος
7 Kράτηση
H προφυλάκιση πρέπει να αποτελεί την εξαίρεση παρά τον κανόνα 58.
Όλες-οι ανεξαιρέτως οι νοµίµως στερούµενες-οι την ελευθερία τους πρέπει να αντιµετωπίζονται µε ανθρωπισµό και σεβασµό στην εγγενή αξιοπρέπεια της ανθρώπινης υπόστασής τους 59.
Οποιαδήποτε-οποιοσδήποτε κατηγορείται για ποινικό αδίκηµα θεωρείται αθώα-ος ωσότου αποδειχθεί η ενοχή της-του σε δίκαιη δίκη 60.
Καμία-ας κρατούµενη-ος δεν υποβάλλεται σε βασανιστήρια είτε σε σκληρή, απάνθρωπη ή ταπεινωτική µεταχείριση ή τιµωρία είτε άλλου τύπου βία ή απειλές 61.
Όλες-οι οι κρατούµενες-οι πρέπει να κρατούνται αποκλειστικά και µόνο σε επισήµως αναγνωρισµένους χώρους κράτησης, ενώ η οικογένεια και οι νοµικές-οι τους εκπρόσωποι πρέπει να είναι πλήρως ενήµερες-οι για την κράτηση και το χώρο κράτησής τους 62.
Oι ανήλικες-οι κρατούµενες-οι κρατούνται χωριστά από τους ενηλίκες-ους, οι γυναίκες χωριστά από τους άνδρες και οι υπόδικες-οι χωριστά από τους καταδικασθήσες-ντες 63.
Aποφάσεις για τη διάρκεια και τη νοµιµότητα της κράτησης λαµβάνονται µόνο από δικαστική ή αντίστοιχη αρχή 64.
Kάθε κρατούµενη-ος έχει δικαίωµα ενηµέρωσης για τους λόγους της κράτησής της-του και τις εναντίον της-του κατηγορίες 65.
Οι κρατούµενες-οι έχουν δικαίωµα επικοινωνίας µε τον έξω κόσµο, δικαίωµα να δέχονται επισκέψεις µελών της οικογένειάς τους καθώς και δικαίωµα κατ’ ιδίαν προσωπικής επικοινωνίας µε νοµική-ο εκπρόσωπο 66.
Οι κρατούµενες-οι πρέπει να κρατούνται σε χώρους ανθρώπινους, που εξασφαλίζουν την υγεία τους, και να τους παρέχονται επαρκής τροφή και νερό, κατάλυµα, ενδύµατα, ιατρική περίθαλψη, δυνατότητα άσκησης και είδη ατοµικής υγιεινής 67. *Α
Οι θρησκευτικές και ηθικές πεποιθήσεις των κρατουµένων πρέπει να γίνονται σεβαστές 68.
Κάθε κρατούµενη-ος έχει το δικαίωµα να προσφεύγει σε δικαστική αρχή, µε σκοπό την επανεξέταση της νοµιµότητας της κράτησής της-του 69.
Τα δικαιώµατα και το ειδικό καθεστώς των γυναικών και ανήλικων κρατουµένων πρέπει να γίνονται σεβαστά 70.
Καμία-κανένας δεν µπορεί να εκµεταλλεύεται το καθεστώς της-του κρατουµένης-ου, για να την-τον υποχρεώσει να οµολογήσει ή να ενοχοποιήσει τον εαυτό της-του ή άλλη-ον 71.
Τα µέτρα πειθαρχίας και τάξης πρέπει να είναι αποκλειστικά και µόνο όσα ορίζονται από το νόµο και τους σχετικούς κανονισµούς, περιορίζονται δε στα αναγκαία για την ασφαλή κράτηση και δεν πρέπει να είναι απάνθρωπα 72.
8 Χρήση βίας
Όλες-οι ανεξαιρέτως έχουν το δικαίωµα στη ζωή και στην προσωπική ασφάλεια καθώς και το δικαίωµα να µην υφίστανται βασανιστήρια και άλλη σκληρή, απάνθρωπη ή ταπεινωτική µεταχείριση ή τιµωρία 73.
Για την επιβολή του νόµου κατ’ αρχήν χρησιµοποιούνται µη βίαια µέσα 74.
Βία χρησιµοποιείται αποκλειστικά και µόνο εφόσον αυτό είναι απολύτως απαραίτητο 75.
Βία χρησιµοποιείται µε νόµιµους τρόπους και αποκλειστικά και µόνο για την επιβολή του νόµου 76.
∆εν επιτρέπονται εξαιρέσεις ή δικαιολογίες για παράνοµη χρήση βίας 77.
Η χρήση βίας πρέπει να είναι πάντοτε ανάλογη προς τους νόµιµους στόχους που αυτή επιδιώκει 78.
Aπαιτείται αυτοσυγκράτηση στη χρήση βίας 79.
Aπαιτείται η ελάχιστη δυνατή πρόκληση ζηµιών και τραυµατισµών 80.
Eναλλακτικά µέσα στη βία απαιτείται να είναι διαθέσιμα 81.
Όλες-οι οι αστυνοµικοί πρέπει να είναι εκπαιδευµένες-οι στη χρήση εναλλακτικών µέσων στη βία 82.
Όλες-οι οι αστυνοµικοί πρέπει να είναι εκπαιδευµένες-οι στη χρήση µη βίαιων µέσων κατά την επιβολή του νόµου 83.
9 Καταλογισµός ευθύνης για τη χρήση βίας και πυροβόλων όπλων
Όλες οι υποθέσεις χρήσης βίας ή πυροβόλων όπλων πρέπει να γίνονται αντικείµενο αναφορών και εξέτασης από τις προϊστάµενες Αρχές. 84
Oι ανώτερες-οι αξιωµατικοί φέρουν ευθύνη για πράξεις της Αστυνοµίας υπό την εποπτεία τους, εφόσον αυτές-οι γνώριζαν ή όφειλαν να γνωρίζουν περιπτώσεις κατάχρησης βίας και δεν πήραν συγκεκριµένα µέτρα 85.
Αστυνοµικοί οι οποίες-οι αρνούνται να εκτελέσουν παράνοµες εντολές ανωτέρων πρέπει να τυγχάνουν ασυλίας 86.
Γυναίκες και άνδρες αστυνοµικοί που κάνουν κατάχρηση αυτών των κανόνων δεν πρέπει να δικαιολογούνται µε το σκεπτικό ότι ακολουθούσαν εντολές ανωτέρων 87.
10 Συνθήκες που επιτρέπουν τη χρήση πυροβόλων όπλων
Τα πυροβόλα όπλα χρησιµοποιούνται αποκλειστικά και µόνο σε περιπτώσεις απόλυτης ανάγκης 88.
Τα πυροβόλα όπλα χρησιµοποιούνται αποκλειστικά και µόνο για την αυτοάµυνα ή την προστασία άλλων από επικείµενη απειλή θανάτου ή σοβαρού τραυµατισµού 89.
ή
Για να εµποδίσουν ένα ιδιαίτερα σοβαρό έγκληµα που συνιστά µέγιστη απειλή προς την ανθρώπινη ζωή 90.
ή
Για τη σύλληψη ή την παρεµπόδιση απόδρασης προσώπου που απειλεί ανθρώπινη ζωή και αντιστέκεται στις προσπάθειες τερµατισµού αυτής της απειλής 91.
και
Σε κάθε περίπτωση, µόνο εφόσον µέτρα λιγότερο ακραία δεν επαρκούν 92.
Η εκ προθέσεως θανατηφόρα χρήση βίας και πυροβόλων όπλων επιτρέπεται, εφόσον δεν µπορεί καθ’ οιονδήποτε άλλο τρόπο να αποφευχθεί, αποκλειστικά και µόνο για την προστασία της ανθρώπινης ζωής 93.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
58* ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρο 9(3), APXEΣ KPATHΣHΣ Ή ΦYΛAKIΣHΣ, αρχή 37.
59* ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρο 10, APXEΣ KPATHΣHΣ Ή ΦYΛAKIΣHΣ, αρχή 1.
60* OIKOYMENIKH ∆IAKHPYΞH, άρθρο 11, ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρο 14(2), YΠO∆EIΓMATIKOI KANONEΣ ΓIA ΦYΛAKIΣMENOYΣ, κανόνας 84(2), APXEΣ KPATHΣHΣ Ή ΦYΛAKIΣHΣ, αρχή 36.
61* OIKOYMENIKH ∆IAKHPYΞH, άρθρο 5, ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρο 7, ΣYMΒΑΣΗ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΡΙΩΝ, προοίµιο και άρθρο 2, YΠO∆EIΓMATIKOI KANONEΣ ΓIA ΦYΛAKIΣMENOYΣ, κανόνας 31, APXEΣ KPATHΣHΣ Ή ΦYΛAKIΣHΣ, αρχή 6.
62* APXEΣ KPATHΣHΣ Ή ΦYΛAKIΣHΣ, αρχές 12 και 16(1), YΠO∆EIΓMATIKOI KANONEΣ ΓIA ΦYΛAKIΣMENOYΣ, κανόνες 7, 44(3) και 92, ∆IAKHPYΞH ΓIA BIAIH EΞAΦANIΣH, άρθρο 10, AΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΚΤΕΛΕΣΕΙΣ, αρχή 6.
63* ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρο 10, ΣYMΒΑΣΗ ΓIA TO ΠAI∆I, άρθρο 37, YΠO∆EIΓMATIKOI KANONEΣ ΓIA ΦYΛAKIΣMENOYΣ, κανόνες 5, 8, 53, 85(1) και 85(2), APXEΣ KPATHΣHΣ Ή ΦYΛAKIΣHΣ, αρχές 5(2) και 8, KANONEΣ TOY ΠEKINOY, βλ. γενικά κανόνες 1-8.
64* ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρο 9(4), APXEΣ KPATHΣHΣ Ή ΦYΛAKIΣHΣ, αρχές 32 και 37, ∆IAKHPYΞH ΓIA BIAIH EΞAΦANIΣH, άρθρο 10(1).
65* ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρο 9(2), APXEΣ KPATHΣHΣ Ή ΦYΛAKIΣHΣ, αρχές 10, 11, 12(2) και 14.
66* OIKOYMENIKH ∆IAKHPYΞH, άρθρο 11, ∆ΙΕΘΝΕΣ ΣΥΜΦΩΝΟ, άρθρο 14, APXEΣ KPATHΣHΣ Ή ΦYΛAKIΣHΣ, αρχές 15, 17, 18 και 19, YΠO∆EIΓMATIKOI KANONEΣ ΓIA ΦYΛAKIΣMENΕΣ-OYΣ, κανόνες 92 και 93.
67* ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρο 10(1), APXEΣ KPATHΣHΣ Ή ΦYΛAKIΣHΣ, αρχές 1, 22, 24, 25 και 26, YΠO∆EIΓMATIKOI KANONEΣ ΓIA ΦYΛAKIΣMENΕΣ-OYΣ, κανόνες 9-14, 15-16, 17-19, 20, 21, 22-26, 66, 82-83, 86-88 και 91.
68* BAΣIKEΣ APXEΣ ΓIA TH METAXEIPIΣH TΩN ΦΥΛΑΚΙΣΜΕΝΩΝ (στο εξής: APXEΣ ΦΥΛΑΚΙΣΗΣ), αρχή 3, YΠO∆EIΓMATIKOI KANONEΣ ΓIA ΦYΛAKIΣMENΕΣ-OYΣ, κανόνες 6(2), 41, 42.
69* ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρο 9(4), APXEΣ KPATHΣHΣ Ή ΦYΛAKIΣHΣ, αρχή 32.
70* ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρο 10(2), ΣYMΦΩNO ΓIA TO ΠAI∆I, άρθρα 37 και 40, APXEΣ KPATHΣHΣ Ή ΦYΛAKIΣHΣ, αρχή 5(2), YΠO∆EIΓMATIKOI KANONEΣ ΓIA ΦYΛAKIΣMENΕΣ-OYΣ, κανόνες 8, 21(2), 23, 53, 71(5), 77 και 85(2), KANONEΣ TOY ΠEKINOY, Μέρος I, κανόνες 1-8.
71* OIKOYMENIKH ∆IAKHPYΞH, άρθρο 11(1), ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρο 14(3)(ζ), APXEΣ KPATHΣHΣ Ή ΦYΛAKIΣHΣ, αρχή 21(1).
72* ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρο 10(1), APXEΣ KPATHΣHΣ Ή ΦYΛAKIΣHΣ, αρχή 30, YΠO∆EIΓMATIKOI KANONEΣ ΓIA ΦYΛAKIΣMENOYΣ, κανόνες 27, 29, 30 και 31.
73* OIKOYMENIKH ∆IAKHPYΞH, άρθρα 3 και 5, ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρα 6, 7 και 9, ΣYMΒΑΣΗ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΡΙΩΝ, προοίµιο και άρθρα 1, 2 και 4.
74* APXEΣ ΓIA OΠΛA KAI BIA, αρχή 4.
75* APXEΣ ΓIA OΠΛA KAI BIA, αρχές 4 και 5.
76* APXEΣ ΓIA OΠΛA KAI BIA, αρχές 5 και 7.
77* APXEΣ ΓIA OΠΛA KAI BIA, αρχή 8.
78* APXEΣ ΓIA OΠΛA KAI BIA, αρχές 2 και 5(α).
79* APXEΣ ΓIA OΠΛA KAI BIA, αρχές 2, 5(α) και 9.
80* APXEΣ ΓIA OΠΛA KAI BIA, αρχή 5(β).
81* APXEΣ ΓIA OΠΛA KAI BIA, αρχή 2.
82* APXEΣ ΓIA OΠΛA KAI BIA, αρχές 4, 19 και 20.
83* APXEΣ ΓIA OΠΛA KAI BIA, αρχές 4 και 20.
84* APXEΣ ΓIA OΠΛA KAI BIA, αρχές 6, 11(στ) και 22.
85* APXEΣ ΓIA OΠΛA KAI BIA, αρχή 24.
86 *APXEΣ ΓIA OΠΛA KAI BIA, αρχή 25.
87* APXEΣ ΓIA OΠΛA KAI BIA, αρχή 26.
88* APXEΣ ΓIA OΠΛA KAI BIA, αρχή 4.
89* APXEΣ ΓIA OΠΛA KAI BIA, αρχή 9.
90* APXEΣ ΓIA OΠΛA KAI BIA, αρχή 9.
91* APXEΣ ΓIA OΠΛA KAI BIA, αρχή 9.
92* APXEΣ ΓIA OΠΛA KAI BIA, αρχή 9.
93* APXEΣ ΓIA OΠΛA KAI BIA, αρχή 9.
Τα γράμματα με αστερίσκους είναι δικά μας.
Α* Οι κρατούμενες σε συνεντέυξεις τες δηλώνουν πως πληρώνουν σχεδόν τα πάντα. Ευαγγελία Βλάμη
