Διεθνείς Κανόνες Προστασίας των Δικαιωμάτων της-του Ανθρώπου
Εγχειρίδιο για την Αστυνομία
ΕΘΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΗΣ-ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
Δ' Τμήμα Προώθησης των Δικαιωμάτων της-του Ανθρώπου
ΑΠΟ ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΤΥΠΟΓΡΑΦΕΙΟ ΑΘΗΝΑ 2004
Το εγχειρίδιο λόγω του μεγέθους του χωρίστηκε σε 8 μέρη βισκεστε στο 2ο μέρος.
Όλες-οι ανεξαιρέτως έχουν δικαίωµα στην ελευθερία της γνώµης, της έκφρασης, του συνέρχεσθαι και του συνεταιρίζεσθαι 18.
Όλες-οι οι αστυνοµικοί λειτουργοί αποτελούν µέρος της κοινότητας
και οφείλουν να την υπηρετούν 19.4 Η αρχή της µη διάκρισης κατά την επιβολή του νόµου
Όλες-οι οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθερες-οι και ίσες-οι ως προς την αξιοπρέπεια και τα δικαιώµατα 20.
Τα ∆ικαιώµατα της-του Ανθρώπου απορρέουν από την εγγενή αξιοπρέπεια της-του ανθρώπου 21.
Οι υπεύθυνες-οι για την επιβολή του νόµου οφείλουν σε κάθε περίπτωση να εκπληρώνουν τα καθήκοντα που τους επιβάλλει ο νόµος, υπηρετώντας την κοινότητα και προστατεύοντας όλα τα άτοµα από παράνοµες πράξεις 22.
Οι υπεύθυνες-οι για την επιβολή του νόµου οφείλουν να σέβονται και να προστατεύουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, να επιβάλλουν και να υποστηρίζουν τα δικαιώµατα όλων των ανθρώπων 23.
Όλες-οι ανεξαιρέτως είναι ίσες-οι έναντι του νόµου και δικαιούνται, χωρίς διάκριση, την ίση προστασία του νόµου 24.
Kατά την άσκηση των καθηκόντων της για την προστασία και την εξυπηρέτηση της κοινότητας, η Αστυνοµία οφείλει να µην προβαίνει σε παράνοµες διακρίσεις εις βάρος οποιουδήποτε ατόµου εξαιτίας της φυλής, του φύλου, της θρησκείας, του χρώµατος, των πολιτικών πεποιθήσεων, της εθνικής καταγωγής, της περιουσίας, της γέννησης ή άλλης κατάστασής του 25. *Α
∆εν συνιστά πράξη παράνοµης διάκρισης η εφαρµογή από την Αστυνοµία ειδικών µέτρων προστασίας που αφορούν το ιδιαίτερο καθεστώς των γυναικών (συµπεριλαµβανοµένων των εγκύων και των γυναικών σε λοχεία), των έφηβων, των αρρώστων, των ηλικιωµένων και όσων άλλων χρειάζονται ειδική µέριµνα σύµφωνα µε τα διεθνή πρότυπα των ∆ικαιωµάτων της-του Aνθρώπου 26.
H επιλογή, πρόσληψη, ανάθεση καθηκόντων και η προαγωγή στην ιεραρχία σε όλα τα σώµατα της Αστυνοµίας οφείλουν να είναι απαλλαγµένες από κάθε µορφή παράνοµων διακρίσεων 27. Β*
5 Αστυνοµικές έρευνες
Kατά την έρευνα, την ανάκριση µαρτύρων, θυµάτων και υπόπτων, κατά τις κατ’ οίκον έρευνες, τις έρευνες τροχοφόρων και χώρων καθώς και κατά τον έλεγχο της αλληλογραφίας και επικοινωνίας:
Α. Όλες-οι ανεξαιρέτως έχουν δικαίωµα στην προσωπική ασφάλεια 28.
Β. Όλες-οι ανεξαιρέτως έχουν δικαίωµα σε δίκαιη δίκη 29.
Γ. Όλες-οι ανεξαιρέτως θεωρούνται αθώες-οι ωσότου αποδειχθούν ένοχες-οι σε µια δίκαιη δίκη 30.
Kαμία και κανένας δεν υπόκειται σε αυθαίρετες παρεµβάσεις στην ιδιωτική της-του ζωή, την οικογένεια, την κατοικία ή την αλληλογραφία της-του 31.
Kαμία-κανένας δεν υπόκειται σε προσβολές της τιµής και της υπόληψής της-του 32.
Καµία πίεση, σωµατική ή ψυχική, δεν ασκείται σε ύποπτες-ους, µάρτυρες ή θύµατα στην προσπάθεια άντλησης πληροφοριών 33.
Τα βασανιστήρια και οποιαδήποτε άλλη απάνθρωπη ή ταπεινωτική µεταχείριση απαγορεύονται πλήρως και απολύτως 34.
Τα θύµατα και οι µάρτυρες έχουν δικαίωµα σε µεταχείριση που βασίζεται σε συµπόνια και σεβασµό 35.
O χειρισµός ευαίσθητων δεδοµένων σε κάθε περίπτωση πρέπει να γίνεται εµπιστευτικά και µε προσοχή 36.
Καμία-κανένας δεν υποχρεώνεται να οµολογεί ή να καταθέτει κατά του εαυτής-ου της-του 37.
Οι έρευνες διεξάγονται αποκλειστικά και µόνο µε νόµιµο τρόπο και για νόµιµο λόγο 38.
Aυθαίρετες ή αδικαιολόγητα παρεµβατικές ερευνητικές δραστηριότητες δεν επιτρέπονται 39.
Οι έρευνες οφείλουν να είναι αποτελεσµατικές, διεξοδικές, άµεσες και αµερόληπτες 40.
Οι έρευνες οφείλουν να υπηρετούν τους στόχους της αναγνώρισης των θυµάτων, του εντοπισµού αποδεικτικών στοιχείων, της ανακάλυψης µαρτύρων, των αιτίων, του τρόπου, του τόπου και του χρόνου του εγκλήµατος, του εντοπισµού και της σύλληψης των δραστριών-ων 41.
O τόπος του εγκλήµατος πρέπει να ερευνάται µε προσοχή, ενώ τα αποδεικτικά στοιχεία πρέπει να συλλέγονται και να φυλάσσονται επίσης µε προσοχή 42.
6 Σύλληψη
Όλες-οι ανεξαιρέτως έχουν δικαίωµα στην ελευθερία και στην προσωπική ασφάλεια, όπως επίσης στην ελευθερία κυκλοφορίας 43.
Καμία-κανένας δεν υπόκειται σε αυθαίρετη σύλληψη ή κράτηση 44.
Καμία-κανένας δεν στερείται της ελευθερίας της-του, παρά µόνο µέσα στο πλαίσιο και σύµφωνα µε τις διαδικασίες που προβλέπονται από το νόµο 45.
Όποια-ος συλλαµβάνεται πρέπει να πληροφορείται αµέσως τη στιγµή της σύλληψης τους λόγους της σύλληψής της-του 46.
Όποια-ος συλλαµβάνεται πρέπει να πληροφορείται αµέσως για τις εναντίον της-του κατηγορίες 47.
Όποια-ος συλλαµβάνεται θα πρέπει ταχέως να προσάγεται
ενώπιον δικαστικής αρχής 48.Όποια-ος συλλαµβάνεται έχει το δικαίωµα να οδηγηθεί ενώπιον δικαστικής αρχής, προκειµένου αυτή να αποφανθεί χωρίς καθυστέρηση για τη νοµιµότητα της σύλληψης ή της κράτησής της-του, και να αφεθεί ελεύθερη-ος, εάν η κράτησή της-του θεωρηθεί παράνοµη 49.
Όποια-ος συλλαµβάνεται έχει το δικαίωµα είτε να δικαστεί σε εύλογο χρόνο είτε να αφεθεί ελεύθερη-ος 50.
H προφυλάκιση εκκρεµούσης της δίκης πρέπει να συνιστά την εξαίρεση παρά τον κανόνα 51.
Όλες οι συλλαμβανόμενες και όλοι οι συλλαµβανόµενοι ή κρατούµενες-οι έχουν δικαίωµα σε δικηγόρο ή άλλη-ο νοµικό εκπρόσωπο καθώς και τη δυνατότητα επικοινωνίας µαζί της-του 52.
Kάθε σύλληψη πρέπει να συνοδεύεται από αναφορά όπου αναφέρονται: ο λόγος της σύλληψης, ο χρόνος της σύλληψης, ο χρόνος της µεταφοράς σε χώρο κράτησης, ο χρόνος παρουσίας της συλληφθήσας-του συλληφθέντος ενώπιον δικαστικής αρχής, η ταυτότητα των οργάνων της Αστυνοµίας που πήραν µέρος στη σύλληψη, ακριβείς πληροφορίες για το χώρο κράτησης και λεπτοµέρειες από την ανάκριση 53.
Tο πρακτικό της σύλληψης κοινοποιείται στην κρατούµενη-ο ή το νοµικό της-του εκπρόσωπο 54.
H οικογένεια της συλληφθήσης-του συλληφθέντος ενηµερώνεται αµέσως για τη σύλληψή της-του και το χώρο κράτησής της-του 55.
Καμία-κανένας δεν µπορεί να υποχρεώνεται να οµολογεί ή να καταθέτει κατά της-του εαυτού της-του 56.
∆ιερµηνεία κατά την ανάκριση πρέπει να παρέχεται όποτε αυτή είναι απαραίτητη 57.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 18-57
18* OIKOYMENIKH ∆IAKHPYΞH, άρθρα 19 και 20, ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρα 19, 21 και 22, APXEΣ ΓIA OΠΛA KAI BIA, αρχή 12.
19* KΩ∆IKAΣ ΣYMΠEPIΦOPAΣ OHE, άρθρο 1.
20* OIKOYMENIKH ∆IAKHPYΞH, άρθρο 1, ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, προοίµιο.
21* OIKOYMENIKH ∆IAKHPYΞH, άρθρο 1, ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, προοίµιο.
22* KΩ∆IKAΣ ΣYMΠEPIΦOPAΣ OHE, άρθρο 1.
23* KΩ∆IKAΣ ΣYMΠEPIΦOPAΣ OHE, άρθρο 2.
24* OIKOYMENIKH ∆IAKHPYΞH, άρθρο 7, ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρο 26, ∆IEΘNΗΣ ΣYMΒΑΣΗ ΓIA THN EΞAΛEIΨH OΛΩN TΩN MOPΦΩN ΦYΛETIKΩN ∆IAKPIΣEΩN (στο εξής: ∆IEΘNΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗ ΓIA TIΣ ∆IAKPIΣEIΣ), άρθρα 2 και 5.
25* OIKOYMENIKH ∆IAKHPYΞH, άρθρο 2, ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρα 2 και 3, ∆IEΘNΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗ ΓIA TIΣ ∆IAKPIΣEIΣ, άρθρα 2 και 5, KΩ∆IKAΣ ΣYMΠEPIΦOPAΣ OHE, άρθρα 1 και 2.
26* ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρο 10, ΣYMΒΑΣΗ ΓIA THN EΞAΛEIΨH OΛΩN TΩN MOPΦΩN ∆IAKPIΣEΩN KATA TΩN ΓYNAIKΩN (στο εξής: ΣYMΒΑΣΗ ΓIA TIΣ ∆IAKPIΣEIΣ KATA ΓYNAIKΩN), άρθρα 4(2) και 12(2), ΣYMΒΑΣΗ ΓIA TA ∆IKAIΩMATA TOY ΠAI∆IOY (στο εξής: ΣYMΒΑΣΗ ΓIA TO ΠAI∆I), άρθρα 37 και 40, EΛAXIΣTOI YΠO∆EIΓMATIKOI KANONEΣ ΤΟΥ ΟΗΕ ΓIA TH METAXEIPIΣH TΩN ΦYΛAKIΣMENΩN (στο εξής: YΠO∆EIΓMATIKOI KANONEΣ ΓIA ΦYΛAKIΣMENΕΣ-OYΣ), κανόνες 5, 8, 53, 82 και 85(2), ΣYNOΛO APXΩN ΓIA THN ΠPOΣTAΣIA OΛΩN TΩN ΠPOΣΩΠΩN YΠO OIAN∆HΠOTE MOPΦH KPATHΣHΣ Ή ΦYΛAKIΣHΣ (στο εξής: APXEΣ KPATHΣHΣ Ή ΦYΛAKIΣHΣ), αρχή 5(2), EΛAXIΣTOI YΠO∆EIΓMATIKOI KANONEΣ ΓIA THΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ THΣ ∆IKAIOΣYNHΣ ANHΛIKΩN (στο εξής: KANONEΣ TOY ΠEKINOY), βλ. γενικά κανόνες 1-8.
27* ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρα 2, 3 και 26, ∆IEΘNΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗ ΓIA TIΣ ∆IAKPIΣEIΣ, προοίµιο και άρθρα 2(1)(ε), 2(2) και 5(ε), ΣYMΒΑΣΗ ΓIA TIΣ ∆IAKPIΣEIΣ KATA ΓYNAIKΩN, προοίµιο και άρθρα 2(δ)-(στ), 3, 5(α) και 7(β), απόφαση 34/169, όγδοη παραγ. προοιµίου, εδάφιο (α).
28* OIKOYMENIKH ∆IAKHPYΞH, άρθρο 3, ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρο 9(1).
29* OIKOYMENIKH ∆IAKHPYΞH, άρθρο 10, ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρο 14.
30* OIKOYMENIKH ∆IAKHPYΞH, άρθρο 11(1), ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρο 14(2).
31* OIKOYMENIKH ∆IAKHPYΞH, άρθρο 12, ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρο 17(1).
32* OIKOYMENIKH ∆IAKHPYΞH, άρθρο 12, ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρο 17(1).
33* ∆IAKHPYΞH ΓIA THN ΠPOΣTAΣIA OΛΩN TΩN ΠPOΣΩΠΩN AΠO BIAIH EΞAΦANIΣH (στο εξής: ∆IAKHPYΞH ΓIA BIAIH EΞAΦANIΣH), άρθρο 13(3), APXEΣ ΓIA THN AΠOTEΛEΣMATIKH ΠPOΛHΨH KAI THN EPEYNA MH NOMIMΩN, AYΘAIPETΩN KAI ΣYNOΠTIKΩN EKTEΛEΣEΩN (στο εξής: APXEΣ ΓIA TIΣ EKTEΛEΣEIΣ), αρχή 15. Για τα βασικά καθήκοντα της Αστυνοµίας που αφορούν όλα τα άτοµα (συµπεριλαµβανοµένων των θυµάτων, των µαρτύρων και των υπόπτων) είτε κατά τη διενέργεια ερευνών είτε σε άλλες περιπτώσεις, βλ. KΩ∆IKAΣ ΣYMΠEPIΦOPAΣ OHE, άρθρο 2. Bλ. επίσης τη ΣYMΒΑΣΗ ΚΑΤΑ TΩN BAΣANIΣTHPIΩN KAI ΑΛΛΗΣ ΣKΛHPHΣ, AΠANΘPΩΠHΣ Ή TAΠEINΩTIKHΣ METAXEIPIΣHΣ Ή TIMΩPIAΣ (στο εξής: ΣYMΒΑΣΗ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΡΙΩΝ), που περιλαµβάνει µια ειδική διάταξη στο άρθρο 13 η οποία προβλέπει ότι σε περιπτώσεις που υπάρχουν ισχυρισµοί ότι γίνονται βασανιστήρια οι µάρτυρες πρέπει να προστατεύονται από βίαιη µεταχείριση ή εκφοβισµό. Για πιο συγκεκριµένες πληροφορίες αναφορικά µε το δικαίωµα των θυµάτων να τυγχάνουν κατάλληλης µεταχείρισης και ευαισθησίας, βλ. ∆IAKHPYΞH BAΣIKΩN APXΩN ∆IKAIOY ΓIA TA ΘYMATA EΓKΛHMATIKOTHTAΣ KAI KATAXPHΣHΣ EΞOYΣIAΣ (στο εξής: ∆IAKHPYΞH ΓIA TA ΘYMATA), αρχές 4, 5 και 6(δ). Για τα δικαιώµατα των υπόπτων και άλλων κρατουµένων κατά τη διάρκεια ερευνών και ανακρίσεων, βλ. γενικά APXEΣ KPATHΣHΣ Ή ΦYΛAKIΣHΣ, αρχές 1, 17, 18, 21, 23 και 36.
34* OIKOYMENIKH ∆IAKHPYΞH, άρθρο 5, ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρο 7, ΣYMΒΑΣΗ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΡΙΩΝ, προοίµιο και άρθρο 2, KΩ∆IKAΣ ΣYMΠEPIΦOPAΣ OHE, άρθρο 5.
35* ∆IAKHPYΞH ΓIA TA ΘYMATA, αρχή 4, APXEΣ ΓIA TIΣ EKTEΛEΣEIΣ, αρχή 15.
36* KΩ∆IKAΣ ΣYMΠEPIΦOPAΣ OHE, άρθρο 4.
37* OIKOYMENIKH ∆IAKHPYΞH, άρθρο 11(1), ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρο 14(3)(ζ), APXEΣ KPATHΣHΣ Ή ΦYΛAKIΣHΣ, αρχή 21(1).
38* KΩ∆IKAΣ ΣYMΠEPIΦOPAΣ OHE, άρθρο 4, APXEΣ KPATHΣHΣ Ή ΦYΛAKIΣHΣ, αρχές 21, 23, 36, APXEΣ ΓIA TIΣ EKTEΛEΣEIΣ, αρχές 9, 10 και 11.
39* OIKOYMENIKH ∆IAKHPYΞH, άρθρο 12, ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρο 17(1), APXEΣ ΓIA TIΣ EKTEΛEΣEIΣ, αρχές 9, 10 και 11.
40 * APXEΣ ΓIA TIΣ EKTEΛEΣEIΣ, αρχή 9.
41* APXEΣ ΓIA TIΣ EKTEΛEΣEIΣ, αρχή 9.
42* APXEΣ ΓIA TIΣ EKTEΛEΣEIΣ, αρχές 9, 12 και 13.
43* OIKOYMENIKH ∆IAKHPYΞH, άρθρα 3 και 13, ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρα 9 και 12.
44* OIKOYMENIKH ∆IAKHPYΞH, άρθρο 9, ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρο 9.
45* OIKOYMENIKH ∆IAKHPYΞH, άρθρο 29(2), ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρο 9.
46*∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρο 9(2), APXEΣ KPATHΣHΣ Ή ΦYΛAKIΣHΣ, αρχή 10.
47* ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρο 9(2), APXEΣ KPATHΣHΣ Ή ΦYΛAKIΣHΣ, αρχή 10.
48* ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρο 9(3), APXEΣ KPATHΣHΣ Ή ΦYΛAKIΣHΣ, αρχή 11.
49* ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρο 9(4), APXEΣ KPATHΣHΣ Ή ΦYΛAKIΣHΣ, αρχή 32.
50* ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρο 9(3), APXEΣ KPATHΣHΣ Ή ΦYΛAKIΣHΣ, αρχή 38.
51* ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρο 9(3), APXEΣ KPATHΣHΣ Ή ΦYΛAKIΣHΣ, αρχή 37.
52* OIKOYMENIKH ∆IAKHPYΞH, άρθρο 11, ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρο 14, APXEΣ KPATHΣHΣ Ή ΦYΛAKIΣHΣ, αρχές 17 και 18, YΠO∆EIΓMATIKOI KANONEΣ ΓIA ΦYΛAKIΣMENOYΣ, κανόνας 93.
53* APXEΣ KPATHΣHΣ Ή ΦYΛAKIΣHΣ, αρχή 12, YΠO∆EIΓMATIKOI KANONEΣ ΓIA ΦYΛAKIΣMENOYΣ, κανόνας 7, ∆IAKHPYΞH ΓIA BIAIH EΞAΦANIΣH, άρθρο 10(2), APXEΣ ΓIA TIΣ EKTEΛEΣEIΣ, αρχή 6.
54* APXEΣ KPATHΣHΣ Ή ΦYΛAKIΣHΣ, αρχή 12(1), ∆IAKHPYΞH ΓIA BIAIH EΞAΦANIΣH, άρθρο 10(3).
55* APXEΣ KPATHΣHΣ Ή ΦYΛAKIΣHΣ, αρχή 16(1), YΠO∆EIΓMATIKOI KANONEΣ ΓIA ΦYΛAKIΣMENOYΣ, κανονισµοί 44(3) και 92, ∆IAKHPYΞH ΓIA BIAIH EΞAΦANIΣH, άρθρο 10(2), APXEΣ ΓIA TIΣ EKTEΛEΣEIΣ, αρχή 6.
56* OIKOYMENIKH ∆IAKHPYΞH, άρθρο 11(1), ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρο 14(3)(ζ), APXEΣ KPATHΣHΣ Ή ΦYΛAKIΣHΣ, αρχή 21(1).
57* APXEΣ KPATHΣHΣ Ή ΦYΛAKIΣHΣ, αρχή 14. Για το δικαίωµα της διερµηνείας στο δικαστήριο, βλ. ∆IEΘNEΣ ΣYMΦΩNO, άρθρο 14(στ).
Τα γράμματα με αστερίσκους είναι δικά μας.
Α*Η "άλλη κατάσταση" εννοεί και τον σεξουαλικό προσανατολισμό.
Β* Οι αστυνομικίνες έχουν ελάχιστη ποσόστοση στο σώμα. Στις εισαγωγικές εξετάσεις το ποσοστό των εισερχομένων γυναικών είναι 10%. Οι λεσβίες αστυνομικίνες δεν μπορούν να δηλώσουν δημόσια τον λεσβιασμό τες. Μετανάστριες και ανάπηρες δεν υπηρετούν στο σώμα, αν και υπάρχει ο νόμος 3304/2005 (αρχή της ίσης μεταχείρησης) και για την ισότητα των γυναικών. Ευαγγελία Βλάμη
