1
Ευρωπαϊκό Ίδρυμα για τη Βελτίωση των Συνθηκών Ζωής και Εργασίας.2007. Γυναίκες και Βία στην Εργασία.European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions. 2007. Women and Violence at Work.
http://www.eurofound.europa.eu/pubdocs/2007/110/en/1/ef07110en.pdf (consulted on 31 Mar. 08).
2 Ibid.
3 Δίκτυο Υγείας Γυναικών Καναδά. 2007. Ένα Κάλεσμα σε Δράση: Η Υγεία των Γυναικών στην Εργασία και η Βία στο Χώρο Εργασίας. Canadian Women’s Health Network. 2007. A Call to Action: Women’s Health at Work & Violence in the Workplace. http://www.cwhn.ca/resources/workplace/violence.html
4 Ibid.
5 Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.2000. Βία Κατά των Γυναικών. Word Health Organization. 2000. Violence Against Women. http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs239/en/index.html (consulted on 31 Mar. 08).
6 Ευρωπαϊκός Οργανισμός για τη Βελτίωση των Συνθηκών Ζωής και Εργασίας. 2007. Βία, Εκφοβισμός και Παρενόχληση στο Χώρο Εργασίας (consulted on 31 Mar. 08). European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions. 2007. Violence, Bullying and Harassment in the Workplace. http://www.eurofound.europa.eu/ewco/reports/TN0406TR01/TN0406TR01.pdf
Κρυμμένο Πρόβλημα
Στη σημερινές ανταγωνιστικές, παγκοσμιοποιημένες αγορές, οι παράγοντες που συνδέονται με τη βία στο χώρο εργασίας εμφανίζονται όλο και πιο συχνά. Διεθνείς μελέτες έχουν δείξει ότι μεταξύ 40 και 90% των ερωτηθεισών γυναικών έχουν υποστεί κάποια μορφή βίας ή παρενόχλησης κατά τη διάρκεια της εργασιακής τις ζωής 4. Παρ’ όλα αυτά, η βία και η παρενόχληση αποτελούν προβληματικές έννοιες. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, οι προσπάθειες για τη συλλογή δεδομένων για τη μέτρηση του πλαισίου και του εύρους της βίας και της παρενόχλησης κατά των γυναικών εμποδίζονται από μια σειρά παραγόντων, που συμπεριλαμβάνουν,
α) την επίδραση των κοινωνικών και των πολιτιστικών προτύπων στον καθορισμό του τι συνιστά βία, που εμποδίζει τη γενική συναίνεση για έναν ενιαίο ορισμό της βίας κατά των γυναικών και
β) τις αλλαγές στα ποσοστά των καταγγελιών για κακοποίηση ανάλογα με τον ορισμό της βίας που χρησιμοποιείται, τον τρόπο με τον οποίο γίνονται οι ερωτήσεις, τον τύπο του πληθυσμού – στόχου, και το περιβάλλον στο οποίο γίνεται η συνέντευξη (απομονωμένο μέρος, οικείο κ.λ.π.) 5.
Η βία και η παρενόχληση αποτελούν «κρυμμένα φαινόμενα» 6, τα οποία είναι δύσκολο να αντιληφθούμε. Ως αποτέλεσμα, πολλά σοβαρά περιστατικά βίας και παρενόχλησης μπορεί να μην αναφέρονται ή να μην αναγνωρίζονται.
Σε ατομικό επίπεδο, ο πόνος και ο εξευτελισμός που απορρέουν από τη βία και την παρενόχληση συνήθως οδηγούν στην έλλειψη κινήτρων, στην απώλεια της αυτοπεποίθησης και στη μειωμένη αυτοεκτίμηση, στο θυμό και την κατάθλιψη, στο άγχος και την ευερεθιστότητα των εμπλεκομένων γυναικών. Όπως συμβαίνει και με το άγχος, αυτά τα συμπτώματα είναι πιθανόν να εξελιχθούν σε σωματική νόσο, ψυχικές διαταραχές, κατάχρηση καπνού, αλκοόλ και ναρκωτικών. Μπορεί να κορυφωθούν με την εμφάνιση εργασιακών ατυχημάτων, ανικανότητα για εργασία, ακόμα και με την αυτοκτονία.
Η βία και η παρενόχληση στην εργασία έχουν άμεσες επιπτώσεις για τις γυναίκες, αλλά παράλληλα επηρεάζουν τις εργοδοσίες και τις επιχειρήσεις τις, καθώς και τo ευρύτερo κοινωνικό σύνολο.
7 Διεθνής Οργανισμός Εργασίας. Εισαγωγή στη Βία και την Εργασία.1996-2008. International Labour Organization. Introduction to Violence at Work. 1996-2008. http://www.ilo.org/public/english/protection/safework/violence/intro. htm#wmnrisk (consulted on 31 Mar. 08).
Στο χώρο εργασίας, η βία προκαλεί άμεση και συχνά μακροπρόθεσμη ρήξη στις διαπροσωπικές σχέσεις, την οργάνωση της εργασίας και το γενικότερο περιβάλλον εργασίας. Οι εργοδοσίες βαρύνονται με το άμεσο κόστος της χαμένης εργασίας και των βελτιωμένων μέτρων ασφάλειας. Μπορεί επίσης να βαρύνονται με τα έμμεσα κόστη της μειωμένης αποδοτικότητας και παραγωγικότητας, τη μείωση της ποιότητας των προϊόντων, την απώλεια της εταιρικής εικόνας και τη μείωση του αριθμού των πελατισών.
Στο επίπεδο του κοινωνικού συνόλου, τα κόστη της βίας περιλαμβάνουν τον τομέα της Υγείας, συμπεριλαμβανομένης της ψυχικής υγείας, και τα μακροπρόθεσμα κόστη αποκατάστασης για την ενσωμάτωση των γυναικών θυμάτων, τα κόστη που συνδέονται με την ανεργία και την επανεκπαίδευση των γυναικών που χάνουν την δουλειά τις σαν αποτέλεσμα αυτής της βίας, και τα κόστη αναπηρίας και ανικανότητας όταν οι ικανότητες των γυναικών θυμάτων καταστρέφονται από τη βία στην εργασία 7.
Οι γυναίκες στο χώρο εργασίας
Σε πολλές χώρες ο γυναίκες αποτελούν ένα αυξανόμενο ποσοστό του εργατικού δυναμικού.
Παρ’ όλα αυτά ένας πολύ σημαντικός αριθμός εργαζομένων γυναικών απασχολείται σε επισφαλείς θέσεις εργασίας, συχνά με μικρή ασφάλεια εργασίας, χαμηλούς μισθούς και δυσμενείς συνθήκες. Αυτό δεν περιορίζεται στο βιομηχανοποιημένες χώρες, καθώς για πολλές γυναίκες στις αναπτυσσόμενες χώρες η εμπειρία της εργασίας είναι δυσάρεστη, με την κακομεταχείριση και τη σεξουαλική παρενόχληση να αποτελούν συνηθισμένα φαινόμενα που συχνά τρέφονται από πολιτιστικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις. Ενώ ένας αυξανόμενος αριθμός γυναικών που αποκτούν διοικητικές θέσεις, εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προβλήματα που συνδέονται με συμπεριφορές αποκλεισμού ή υποβάθμισης των γυναικών από άνδρες συναδέλφους που νοιώθουν πως απειλούνται από αυτές. Η σεξουαλική παρενόχληση συχνά χρησιμοποιείται ως ένα εργαλείο γενικότερου ελέγχου των γυναικών και όχι αποκλειστικά των ανδρών για να «κρατήσουν τις γυναίκες στη θέση τις».
Η ανεπιθύμητη συμπεριφορά σεξουαλικής φύσης ή η συμπεριφορά βασισμένη
στο φύλο που επηρεάζει την αξιοπρέπεια των γυναικών στην εργασία.
Rubenstein, 1988
8 Einarsen, S. (1996) Ο Εκφοβισμός και η Παρενόχληση στην Εργασία: Επιδημιολογικές και Ψυχολογικές Διαστάσεις. Διδακτορική Διατριβή, Τμήμα Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο του Μπέργκεν. Einarsen, S. (1996) Bullying and Harassment at Work: Epidemiological and Psychological Aspects. PhD thesis, Department of Psychological Science, University of Bergen.
9 Ibid.
10 Hoel, H. & Cooper, C.L. (2000a) Καταστροφική Διαμάχη και Εκφοβισμός στην Εργασία. Νοέμβριος 2000, Ανέκδοτη Μελέτη, UMIST, UK. Hoel, H. & Cooper, C.L. (2000a) Destructive Conflict and Bullying at Work. November 2000, Unpublished Report, UMIST, UK.
Το εύρος της σεξουαλικής παρενόχλησης, του εκφοβισμού και της ηθικής παρενόχλησης
Παρά το ενδιαφέρον κατά τα τελευταία έτη για τα θέματα σεξουαλικής παρενόχλησης, λίγες ακριβείς εμπειρικές μελέτες έχουν εκπονηθεί. Όπου αναφέρονται τέτοιες μελέτες 8 βασίζονται συχνά σε αυτο-επιλεγμένα δείγματα. Γενικά, υπάρχει έλλειψη εμπειρικών μελετών πάνω στη σεξουαλική παρενόχληση, γεγονός το οποίο επεκτείνεται στην περιοχή της φυλετικής παρενόχλησης. Φαίνεται πως οι γυναίκες διστάζουν να αναφέρουν τη σεξουαλική παρενόχληση, ενδυναμώνοντας έτσι το θύτη και κρατώντας το στόχο σιωπηλό και υποτελή. Αυτός
ο κύκλος κακοποίησης και σιωπής φαίνεται πως είναι το σκεπτικό πίσω από την έλλειψη εμπειρικών δεδομένων.
Σε μια μελέτη στις Η.Π.Α. 9 σε δείγμα 447 γυναικών εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα και 300 γυναικών εργαζομένων στα Πανεπιστήμια 40,9 % και 15 % αντιστοίχως βίωσαν την σεξουαλική παρενόχληση κατά τη διάρκεια των τελευταίων 24 μηνών. Ένας πολύ μεγαλύτερος αριθμός αναφέρει η έκθεση αφορά προσωπική σεξουαλική παρενόχληση, σε επαναλαμβανόμενη βάση.
Μελέτες που έχουν γίνει στη Μεγάλη Βρετανία δείχνουν ότι μεταξύ 16 % και 75 % έχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας με μεγαλύτερα ποσοστά στον πληθυσμό των φοιτητριών 10.
Μια ευρεία Γερμανική μελέτη που ανέλαβε το Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Εργασιακής Υγείας και Ασφάλειας έβγαλε το συμπέρασμα ότι περισσότερες από εννέα στις δέκα γυναίκες έχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση στη δουλειά τις, κατά τη διάρκεια της εργασιακής τους ζωής.
Σε μια μελέτη σε γυναίκες εργαζόμενες στη Βουλγαρία, 10 % ανέφερε ότι δέχτηκαν ερωτήσεις σεξουαλικής φύσης κατά τη διάρκεια της συνέντευξης για την πρόσληψή τις. Ένα σύνολο 15 % είχαν επίσης δεχθεί ανεπιθύμητη (σεξουαλική Α*) επαφή από συναδέλφους ή επόπτες. Σαν αποτέλεσμα της άρνησης τις στις προτάσεις αυτές, 33 % αναφέρουν ότι υπέστησαν αρνητικές συνέπειες 11.
11 Gutek, B.A. & Koss, M.P. (1993) Αλλαγμένες γυναίκες και αλλαγμένοι οργανισμοί: Οι συνέπειες της σεξουαλικής παρενόχλησης και η αντιμετώπιση της. Περιοδικό Εργασιακής Συμπεριφοράς, 42, 28-48. Gutek, B.A. & Koss, M.P.
(1993) Changed women and changed organisations: Consequences of and coping with sexual harassment. Journal of Vocational Behaviour, 28-48
12 Διεθνής Οργανισμός Εργασίας. Εισαγωγή στη Βία στην Εργασία. 1996-2008. International Labour Organization. Introduction to Violence at Work. 1996-2008. http://www.ilo.org/public/english/protection/safework/violence/intro. htm#wmnrisk
Οι εργαζόμενες κάτω των 33 ετών βρίσκονταν σε μεγαλύτερο κίνδυνο. Στην ηλικιακή ομάδα 18-25, σχεδόν 50 % δέχθηκαν σχόλια σεξουαλικής φύσης.
Η ηθική παρενόχληση (mobbing) και η υποβολή μιας εργαζόμενης σε ψυχολογική παρενόχληση περιλαμβάνει δράσεις συνεχών αρνητικών σχολίων ή κριτικής, απομόνωσης, διάδοσης κουτσομπολιού ή εξευτελισμού των προσώπων στα οποία αναφέρονται 12.
Η ηθική παρενόχληση συμβαίνει σε περιβάλλοντα που συμβάλλουν στην ανάπτυξή της. Όπως και οι ιοί, απαιτεί τις κατάλληλες συνθήκες για να αναπτυχθεί. Αυτό συνήθως περιλαμβάνει χώρους εργασίας με ανεπαρκή διοίκηση χωρίς δεξιότητες για την επίλυση διαφορών και με έλλειψη αντίληψης σχετικά με την ηθική παρενόχληση και τις συνέπειές της.
Ακόμα χειρότεροι είναι οι χώροι εργασίας όπου οι διοίκηση χρησιμοποιεί εσκεμμένα τακτικές ηθικής παρενόχλησης για να απομακρύνει προσωπικό, παρά τις καταστροφικές συνέπειες που προκαλεί. Αυτό το φαινόμενο επικρατεί κυρίως σε περιόδους οικονομικής κρίσης, όπου η εργοδοσία εκφοβίζει τον εργαζόμενη, ώστε να φύγει από τη δουλειά, αντί να την απολύσει.
Ο εκφοβισμός (bullying) στο χώρο εργασίας αποτελεί επιθετική συμπεριφορά μέσω εκδικητικών, μνησίκακων, κακόβουλων ή εξευτελιστικών προσπαθειών για να υποβιβαστεί μια εργαζόμενη-ος ή μια ομάδα εργαζομένων. Τέτοιες επίμονες αρνητικές επιθέσεις πάνω στην προσωπική ή επαγγελματική απόδοση είναι συνήθως απρόβλεπτες, παράλογες και άδικες.
Τα άτομα που εκφοβίζουν μειώνουν συστηματικά τη γυναίκα-στόχο τους, για να διαβρώσουν την όποια υποστήριξη αυτή αναζητήσει αργότερα. Τα άτομα αυτά δυσφημούν τη γυναίκα-στόχο στις άλλες-ους: στις συναδέλφισες-ους, στη διοίκηση, στις εκπροσώπισες των συνδικάτων, στο τμήμα ανθρώπινου δυναμικού κλπ.
Η ηθική παρενόχληση αποτελεί την ευρύτερη εμπλοκή της ομάδας στον εκφοβισμό. Η διοίκηση και τα συνδικάτα αποσύρουν την υποστήριξή τους και τελικά συμμετέχουν στην επίθεση εναντίον της γυναίκας-στόχου, με τον ίδιο ενθουσιασμό του αρχικού εκφοβιστή. Οι συναδέλφισες-οι φοβούμενες για την εαυτή τις κοιτάνε από την άλλη μεριά ή συμμετέχουν ενεργά. Η ομάδα τίθεται ενάντια στη γυναίκα στόχο.
13 International Labour Organization. Introduction to Violence at Work. 1996-2008.
http://www.ilo.org/public/english/protection/safework/violence/intro.htm#wmnrisk
Βία
Λεκτική βία – βρισιές, κατάρες, προσβολές ή χρήση υποτιμητικής γλώσσας.
Απειλητική συμπεριφορά – αυτή περιλαμβάνει χτυπήματα σε έπιπλα ή τοίχους, κούνημα της γροθιάς, πέταμα αντικειμένων, ή καταστροφή περιουσίας.
Σωματικές επιθέσεις – συμπεριλαμβανομένων σπρωξιμάτων, χτυπημάτων, κλωτσιών.
Η βία στην εργασία συμβαίνει αναγκαστικά στο χώρο εργασίας. Μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε εκδήλωση της εργασίας που μπορεί να γίνει εκτός τους χώρου εργασίας, όπως σε συνέδρια, κοινωνικές εκδηλώσεις και εμπορικές εκθέσεις, ή και εντελώς εκτός δουλειάς, όπως στην περίπτωση απειλητικών τηλεφωνημάτων.
Υπάρχουν πολλά στοιχεία ενός χώρου εργασίας – όπως οι διαδικασίες που εφαρμόζονται και το στυλ αλληλεπίδρασης – που θέτουν τις εργαζόμενες σε μεγαλύτερο κίνδυνο βίας στο χώρο εργασίας. Αυτά τα στοιχεία μπορεί να περιλαμβάνουν:
Εργασία απευθείας με το κοινό.
Η διεξαγωγή επιθεωρήσεων ή επιβολής καθηκόντων.
Η διαχείριση χρημάτων ή τιμαλφών και η συνταγογράφηση φαρμάκων.
Η παροχή υπηρεσιών, συμβουλών, εκπαίδευσης ή φροντίδα υγείας.
Η απευθείας συνεργασία με ασταθείς ανθρώπους.
Η εργασία σε μέρη όπου πωλείται ή σερβίρεται αλκοόλ.
Η απευθείας εργασία με κοινότητες.
Η μοναχική εργασία ή η εργασία σε πολύ μικρές ομάδες ή απομονωμένες περιοχές.
Η εργασία κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Η εργασία σε περιόδους οργανωτικών ή πολιτικών αλλαγών ή αστάθειας.
Ενώ τα ατυχήματα και οι επιθέσεις τραυματίζουν και σκοτώνουν τις ανθρώπους
γρήγορα και θεαματικά, ο εκφοβισμός και το συνεπακόλουθο παρατεταμένο
αρνητικό άγχος τραυματίζουν και σκοτώνουν τις ανθρώπους σιγά και μυστικά.
Το αποτέλεσμα, όμως, είναι το ίδιο 13.
14 Einarsen, S. (1996) Ο Εκφοβισμός και η Παρενόχληση στην Εργασία: Επιδημιολογικές και Ψυχολογικές Διαστάσεις. Διδακτορική Διατριβή, Τμήμα Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο του Μπέργκεν. Einarsen, S. (1996) Bullying and Harassment at Work: Epidemiological and Psychological Aspects. PhD thesis, Department of Psychological Science, University of Bergen.
15 Hoel, H. & Cooper, C.L. (2000a) Καταστροφική Διαμάχη και Εκφοβισμός στην Εργασία. Νοέμβριος 2000, Ανέκδοτη Μελέτη, UMIST, UK. Destructive Conflict and Bullying at Work. November 2000, Unpublished Report, UMIST, UK.
Οι επιπτώσεις του εκφοβισμού και της παρενόχλησης στην ψυχική υγεία
Έχει βρεθεί ότι η έκθεση στον εργασιακό εκφοβισμό ή-και στη σεξουαλική παρενόχληση συνδέεται με τα ακόλουθα:
Άγχος.
Κατάθλιψη.
Επιθετικότητα.
Αϋπνία.
Μελαγχολία και απάθεια.
Γνωστικές επιπτώσεις όπως προβλήματα συγκέντρωσης.
Ανασφάλεια και έλλειψη πρωτοβουλιών.
Μείωση ικανοποίησης στην εργασία και δέσμευσης στον οργανισμό.
Επικίνδυνη συμπεριφορά και αυξημένη ροπή προς τα ατυχήματα.
Επιβλαβείς συνήθειες π.χ. αύξηση καπνίσματος και κατανάλωσης αλκοόλ.
Κακή διατροφή.
Έλλειψη συγκέντρωσης και μείωση της αυτοπεποίθησης.
Προσωπική απόσυρση, που συχνά οδηγεί στην κοινωνική απομόνωση.
Αρνητικές επιπτώσεις στην οικογενειακή και ιδιωτική ζωή.
Ανυπόφορη πίεση στις σχέσεις.
Μετατραυματική Διαταραχή Άγχος
Συχνά, η ηθική παρενόχληση σηματοδοτεί το τέλος της καριέρας, του γάμου, της υγείας και της ζωντάνιας της γυναίκας θύματος. Στις πιο σοβαρές περιπτώσεις εκφοβισμού, τα θύματα έχουν διαγνωστεί με μετατραυματικό στρες- μετατραυματική νεύρωση. Σε μια Νορβηγική μελέτη που συνέκρινε θύματα σοβαρών περιπτώσεων εκφοβισμού και άτομα που είχαν υποστεί δραματικές καταστροφές 14, ένα μεγάλο ποσοστό των θυμάτων εκφοβισμού φάνηκε να υποφέρουν από συμπτώματα μετατραυματικού στρες σε μεγαλύτερο βαθμό από αυτές-ους που είχαν βιώσει καταστροφές. Σύμφωνα με τις συγγραφείς αυτής της μελέτης, τα μεγάλα επίπεδα άγχους που είχαν πολλά από τα θύματα του εκφοβισμού μπορούν να εξηγηθούν από την κατάρρευση των προηγούμενων υποθέσεων για τον κόσμο και την εαυτή τις. Όπως συμβαίνει με τον εκφοβισμό, η σεξουαλική παρενόχληση έχει πρόσφατα συνδεθεί με το μετατραυματικό στρες-μετατραυματική νεύρωση 15.
16 Einarsen, S. (1996) Ο Εκφοβισμός και η Παρενόχληση στην Εργασία: Επιδημιολογικές και Ψυχολογικές Διαστάσεις. Διδακτορική Διατριβή, Τμήμα Ψυχολογίας, Πανεπιστήμιο του Μπέργκεν. Einarsen, S. (1996) Bullying and
Harassment at Work: Epidemiological and Psychological Aspects. PhD thesis, Department of Psychological Science, University of Bergen.
17 Gutek, B.A. & Koss, M.P. (1993) Αλλαγμένες γυναίκες και αλλαγμένοι Οργανισμοί: Οι συνέπειες της σεξουαλικής παρενόχλησης και η αντιμετώπιση της. Περιοδικό Εργασιακής Συμπεριφοράς, 42, 28-48. Gutek, B.A. & Koss, M.P. (1993) Changed women and changed organisations: Consequences of and coping with sexual harassment. Journal of Vocational Behaviour, 42, 28-48.
18 Leymann, H. (1990) Η Ηθική παρενόχληση και ο ψυχολογικός τρόμος στην εργασία. Βία και Θύματα, 5, 119-125. Leymann, H. (1990) Mobbing and psychological terror at workplaces. Violence and Victims, 5, 119-125.
Υπάρχουν ισχυρισμοί ότι ένας σημαντικός αριθμός αυτοκτονιών έχουν τις ρίζες τους στον εργασιακό εκφοβισμό. Δεν υπάρχουν ισχυρά στοιχεία που να αποδεικνύουν αυτούς τους ισχυρισμούς και επιπλέον οι άνθρωποι σπάνια αυτοκτονούν για μόνο ένα λόγο. Το γεγονός ότι σε μια ευρεία Νορβηγική μελέτη μέχρι 40% 16 των γυναικών στόχων εκφοβισμού αναφέρει ότι έχουν σκεφτεί την αυτοκτονία, δείχνει τη σοβαρότητα των επιπτώσεων για τις γυναίκες θύματα του εκφοβισμού.
Οι γυναίκες που μπορεί να αποφασίσουν να φύγουν ή απολύονται από έναν οργανισμό εξαιτίας της δοκιμασίας τις, μπορεί να μην μπορέσουν ή να μη θελήσουν να βρουν νέα εργασία 17. Ένας αριθμός των πιο σοβαρά προσβεβλημένων γυναικών-ατόμων δεν επιστρέφουν ποτέ στην εργασία τις μετά από μακρά απουσία. Σε μερικές περιπτώσεις η επιστροφή τις εμποδίζεται από την κατάσταση της υγείας τις. Σε άλλες περιπτώσεις η αυξανόμενη σοβαρότητα των συγκρούσεών τις, τις θέτει σε οξεία αντιπαράθεση με τον οργανισμό που εργάζονται, ο οποίος αποφασίζει να λήξει τη συνεργασία 18. Μακρές περίοδοι νομικής αντιδικίας φαίνεται να είναι μια αυξανόμενη τάση στις υποθέσεις εκφοβισμού. Σε ένα σημαντικό αριθμό περιπτώσεων, οι γυναίκες-στόχοι εκφοβισμού των οποίων οι συμβάσεις τερματίστηκαν εξαιτίας της αντιδικίας, αδυνατούν να βρουν νέα εργασία. Σε κάθε περίπτωση, η βία κατά των γυναικών στο χώρο εργασίας είναι πιθανό να έχει μακροπρόθεσμες αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική τις υγεία, οδηγώντας σε πιθανή μακροχρόνια ανεργία και εν τέλει στη φτώχεια και στον κοινωνικό αποκλεισμό. Αυτό το αποτέλεσμα έχει πολύ σοβαρές συνέπειες όχι μόνο για τη γυναίκα, αλλά και για την ευρύτερη κοινωνία. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να δοθεί έμφαση στην πρώιμη παρέμβαση.
Έξι περιπτώσεις που παρουσιάστηκαν σε βρετανικά δικαστήρια τόνισαν ότι η ευθύνη για τον ψυχολογικό τραυματισμό που προκαλεί το στρες στην εργασία δεν διαφέρει από την ευθύνη για το σωματικό τραυματισμό.
Ένας οδηγός αναφοράς για τις γυναίκες
«Δε μπορώ να καταλάβω πώς οι γυναίκες σήμερα λένε ότι δεν είναι φεμινίστριες μετά από όσα οι γυναίκες – φεμινίστριες έχουν κάνει εφικτά για εμάς και τον τρόπο ζωής μας σήμερα».
Axelle Red, JUMP, 23 Απριλίου 2009
Καταπολεμώντας τις Συμπεριφορές
Η οδός για την καταπολέμηση των πατριαρχικών συμπεριφορών θα είναι μακρυά και δύσβατη.
Πολύ συχνά οι γυναίκες συνοφρυώνονται στη σκέψη ότι οι άλλες-οι τις θεωρούν φεμινίστριες, αλλά είναι εξαιτίας των ακτιβιστριών γυναικών που οι γυναίκες απολαμβάνουν τις ελευθερίες τις σήμερα. Παρ’όλα αυτά η ανισότητα επικρατεί σήμερα σε όλες τις κοινωνικές εκφάνσεις και γίνεται ιδιαιτέρως εμφανής στο χώρο εργασίας, οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται στις καλύτερες θέσεις εργασίας, το χάσμα στις αμοιβές παραμένει και οι ευκαιρίες για τις γυναίκες στον ολοένα μεταβαλλόμενο εργασιακό χώρο περιορίζονται, καθώς οι γυναίκες αναλαμβάνουν το μεγαλύτερο κομμάτι της φροντίδας. Τα ισότιμα δικαιώματα ψήφου δεν έχουν μετατραπεί σε ισοτιμία των φύλων. Στο χώρο εργασίας, οι γυναίκες παραμένουν συγκεντρωμένες στα χαμηλότερα από πλευράς αμοιβής επαγγέλματα και εξακολουθούν να υφίστανται διακρίσεις.
Οι πολλαπλοί κοινωνικοί ρόλοι που αναλαμβάνουν, θέτουν τις γυναίκες σε μεγαλύτερο κίνδυνο, από άλλα μέλη της κοινότητας, στο να νοσήσουν ψυχικά. Οι γυναίκες αναλαμβάνουν το βάρος της ευθύνης που συνδέεται με το να είναι μητέρες, σύζυγοι και να φροντίζουν τις άλλες-ους, χωρίς να λαμβάνουν οικονομική αποζημίωση για αυτή τη δουλειά. Όλο και περισσότερο οι γυναίκες γίνονται καίριο κομμάτι του εργατικού δυναμικού και οι γυναίκες αποτελούν την κύρια πηγή εισοδήματος, σε ένα ποσοστό μεταξύ του ενός τετάρτου και ενός τρίτου των νοικοκυριών (Π.Ο.Υ., 1995). Εκτός από τις πολλές πιέσεις που δέχονται οι γυναίκες, πρέπει να αντιμετωπίσουν σημαντικές διακρίσεις με βάση το φύλο και ως συνεπακόλουθο τη φτώχεια, την πείνα, την κακή διατροφή και τον υπερβολικό φόρτο εργασίας.
Η κατάσταση αυτή αντικατοπτρίζει τους ρόλους των δύο φύλων στην κοινωνία και επιδεινώνεται από την έλλειψη ευκαιριών στην εκπαίδευση και στην κατάρτιση, οδηγώντας σε χαμηλότερα εισοδήματα στην εργασία και σε υψηλότερα επίπεδα φτώχειας κατά τη συνταξιοδότηση ανάμεσα στις γυναίκες.
Πρέπει να δοθεί έμφαση στην εκπαίδευση των γυναικών για την εύρεση ασφαλούς εργασίας, ενθαρρύνοντας παράλληλα τους άνδρες μέσω συγκεκριμένων παροχών – όπως τη δημιουργία ενός ικανού αριθμού υπηρεσιών για τη φύλαξη των παιδιών και την προώθηση ευκαιριών για εργασία με ευέλικτο ωράριο (*Β) ή για εργασία στο σπίτι - να μοιραστούν την ευθύνη για την ανατροφή των παιδιών. Το να διευκολύνουμε τις γυναίκες και τους άνδρες στο να συμφιλιώσουν την επαγγελματική και την οικογενειακή τις ζωή ισότιμα, αποτελεί ένα θετικό βήμα για την επίτευξη της ισότητας. Αυτή μπορεί να επιτευχθεί μέσω της εκπαίδευσης στα σχολεία και στις κοινότητες, δίνοντας έμφαση στην κοινωνική συνείδηση και στην κοινωνία των πολιτισών.
Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί σε κοινωνικά εκπαιδευτικά μαθήματα, με στόχο την προετοιμασία κοριτσιών και αγοριών για τους ρόλους τις να φροντίζουν και να υποστηρίζουν τα μέλη της οικογένειας καθώς και των αναπήρων και των αρρώστων, και στην ενημέρωση των παιδιών για τις ανισότητες ανάμεσα στα δύο φύλα από τα πρώτα χρόνια της εκπαίδευσης.
Αναγνωρίζετε τη σεξουαλική παρενόχληση;
Οι περισσότερες γυναίκες δεν αναγνωρίζουν ακόμα και οι ίδιες τη σεξουαλική παρενόχληση ή την αντιμετωπίζουν ως ασήμαντη ρουτίνα. Αυτό έχει λειτουργήσει ως εσωτερικός αμυντικός μηχανισμός. Το να αγνοούμε τις προσβλητικές συμπεριφορές ή να αρνούμαστε την ύπαρξή τις, είναι ο πιο συνηθισμένος τρόπος με τον οποίο οι γυναίκες αντιμετωπίζουμε τη σεξουαλική παρενόχληση.
Στο βιβλίο «Κάνε Πίσω! Πώς να Αντιμετωπιστεί και να Σταματήσει η Σεξουαλική Παρενόχληση και οι παρενοχλούντες» (‘Back Off! How to Confront and Stop Sexual Harassment and Harassers’) η συγγρίφισσα Martha Langelan 19 προτείνει τη λήψη των ακόλουθων μέτρων:
*Α Ουσιαστικά οι γυναίκες βιάστηκαν
*Β Πρέπει να δοθεί έμφαση στο ρόλο και την ευθύνη των ανδρών εξ' ίσου στο μεγάλωμα των παιδιών και την διατήρηση του νοικοκυριού. Το ευέλικτο ωράριο έχει αποδειχθεί εις βάρος των γυναικών, οι οποίες καταλήγουν να εργάζονται με βάση το ωράριο του συζύγου-συντρόφου ή κατά πως διευκολύνει την οικογένεια.Έρευνες έχουν δείξει πως οι πατέρες χρησιμοποιούν τις πατρικές άδειες για να κάνουν master ή διδακτορικό
