ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΙΣΑΣ ΜΙΛΗΣΟΥΜΕ ΓΙΑ ΑΥΤΟ!
Οι επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των γυναικών εξαιτίας της βίας και της παρενόχλησης στο χώρο εργασίας τις. *1
Ένας πληροφοριακός οδηγός αναφοράς για τις εργαζόμενες γυναίκες πάνω στην αναγνώριση και την αντιμετώπιση της βίας και της παρενόχλησης στο χώρο εργασίας και μια χρήσιμη πηγή για τις εργοδοσίες πάνω στις καλές πρακτικές για την πρόληψη της βίας και της παρενόχλησης των γυναικών στην εργασία.
Αυτός ο οδηγός έχει εκδοθεί με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Δικαιοσύνης, Ελευθερίας και Ασφάλειας, Πρόγραμμα DAPHNE III 2007-2013, για την καταπολέμηση της Βίας εναντίον των Γυναικών, των Παιδιών, των Νέων και την προστασία των θυμάτων και των ομάδων σε κίνδυνο.
Οι πληροφορίες που περιλαμβάνονται στις οδηγίες αυτές δεν αντικατοπτρίζουν απαραίτητα τη στάση ή τη γνώμη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. * 2
Mental Health Europe – Sante Mentale Europe aisbl
Η Mental Health Europe είναι μια Ευρωπαϊκή Μη Κυβερνητική Οργάνωση που αποτελεί ένα Δίκτυο αφοσιωμένο στην προώθηση της θετικής ψυχικής υγείας και ευημερίας, στην πρόληψη των ψυχικών διαταραχών, στη βελτίωση της φροντίδας, στην υπεράσπιση της κοινωνικής ενσωμάτωσης και της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των ανθρώπων με προβλήματα ψυχικής υγείας, των οικογενειών και όσων τις-τους φροντίζουν.
Η Mental Health Europe (Ευρωπαϊκή Οργάνωση για την Ψυχική Υγεία) αναγνωρίζεται από το Βελγικό Νόμο ως μια διεθνής μη κερδοσκοπική οργάνωση. Τα μέλη της Mental Health Europe περιλαμβάνουν Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, άτομα, επαγγελματίες, εθελόντριες-ες και άλλες-ους, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων με προβλήματα ψυχικής υγείας, oι οποίες δραστηριοποιούνται σε θέματα ψυχικής υγείας σε τοπικό, εθνικό, περιφερειακό ή ευρωπαϊκό επίπεδο και μοιράζονται και υποστηρίζουν το όραμα της Mental Health Europe. Η Mental Health Europe εκπροσωπεί τα κοινά συμφέροντα αυτών των οργανισμών, των ατόμων και
των ομάδων πίεσης που προσπαθούν να επηρεάσουν την λήψη αποφάσεων (lobbies) και τα υποστηρίζει σε Ευρωπαϊκό επίπεδο.
Συντονίστρια Εταίρος:
MENTAL HEALTH EUROPE – SANTE MENTALE EUROPE aisbl
Boulevard Clovis 7, B-1000 Brussels
Tel +32 2 280 04 68 begin_of_the_skype_highlighting +32 2 280 04 68 end_of_the_skype_highlighting +32 2 280 04 68 – Fax +32 2 280 16 04 - E-Mail: info@mhe-sme.org - www.mhe-sme.org
Σε συνεργασία με:
Austria
Pro Mente Austria - Johann-Konrad-Vogel-Strasse 13- A – 4020 Linz
Tel +43 732 785 397 - office@promenteaustria.at - www.promenteaustria.at
Κύπρος
Κίνηση Προάσπισης Δικαιωμάτων Ψυχικά Ασθενών (ΚΙ.ΠΡΟ.ΔΙ.Ψ.Α.)
Φειδίου 12 - 6011 Λάρνακα
Τηλ +357 99-648850 - agftmi@cytanet.com.cy
Ελλάδα
Εταιρία Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας
Μελετίου Πηγά 22, Τ.Κ. 11636, Αθήνα
Τηλ. +30 210 92 21 739 – 92 27 611 - Φαξ +30 210 9231210
ekpsath@otenet.gr - www.ekpse.gr
Latvia
SKALBES
Kungu iela 34 - LV – 1050 Riga
Tel +371 67 222 922 - skalbes@skalbes.lv - www.skalbes.lv
Lithuania
State Mental Health Centre
Parko 15 - LT – 11205 Vilnius
Tel +370 61 61 99 71 - dona@vpsc.lt -
Romania
Romanian League for Mental Health
Sos. Mihai Bravu 90-96, Bl. D 17, Sc.4, Ap. 149 - RO – Bucharest – Sector 2
Tel +40 21 252 60 11 - lrsm@clicknet.ro - www.lrsm.ro
Slovenia
Slovenian Association for Mental Health (SENT)
Cigaletova Ulica 5 SI – 1000 Ljubljana
Tel +386 (0)5 330 96 00 - info@sent.si - www.sent.si
Spain
Asociacion Espanola de Neuropsiquiatria (AEN)
C/Magallanes 1 – sotano 2 – local 4 E – 28015 Madrid
Tel +34 610 04 34 47 - aen@aen.es - www.aen.es
Με την ευκαιρία αυτή θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τους εταίρους μας στο πρόγραμμα και όλες τις γυναίκες που συμμετείχαν σε αυτό, για την αφοσίωσή και τον ενθουσιασμό τις για την επίτευξη των στόχων μας. Προσδοκούμε σε μελλοντικές συνεργασίες, σε κοινές δραστηριότητες και προγράμματα που θα αφορούν στα θέματα των ανισοτήτων ανάμεσα στα φύλα και στην ψυχική υγεία στην Ευρώπη.
Mary Van Dievel – Διευθύντρια της Mental Health Europe
*7 Πίνακας Περιεχομένων
Εισαγωγή ..................................9
Βία ενάντια στις γυναίκες στην εργασία τις. Ας μιλήσουμε για αυτό! ...........12
Οι γυναίκες στο χώρο εργασίας .............................14
Το εύρος της σεξουαλικής παρενόχλησης, του εκφοβισμού και της ηθικής παρενόχλησης ...................................16
Βία...................................18
Οι επιπτώσεις του εκφοβισμού και της παρενόχλησης στην ψυχική υγεία .........19
Μετατραυματική Διαταραχή Άγχος ....................................19
Ένας οδηγός αναφοράς για τις γυναίκες ....................................21
Καταπολεμώντας τις Συμπεριφορές .............................22
Αναγνωρίζετε τη σεξουαλική παρενόχληση; ................................23
Κάντε την ΑΡΧΗ για να σταματήσει η βία κατά των γυναικών στην εργασία ........26
Ένας οδηγός αναφοράς για τις εργοδοσίες ......................................29
Πολιτικές για τη σεξουαλική παρενόχληση .............................30
Πώς να επικοινωνείτε σχετικά με την πολιτική της εταιρίας σας ......31
Ξένη Βιβλιογραφία .....................................33
Ελληνική Βιβλιογραφία ................................................37
Καλές Πρακτικές και Υπηρεσίες-Οργανώσεις που ασχολούνται με θέματα ισότητας των φύλων στην Ελλάδα .....................................41
* 8
Οι γυναίκες αποτελούν πάνω από το μισό παγκόσμιο πληθυσμό, αλλά μόνο το
ένα πέμπτο των ηγέτιδων των κέντρων λήψης αποφάσεων της γης.
Οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται στην επίσημη πολιτική σκηνή και συχνά
δεν ακούγεται η φωνή τους στη λήψη αποφάσεων μέσα σε σημαντικούς
πολιτικούς χώρους, όπως το σπίτι και η εργασία. Η έλλειψη της πρόσβασης
στην εκπαίδευση και στους πόρους, τις τοποθετεί σε έντονα μειονεκτική θέση στην οικονομική σφαίρα. Κάθε μέρα, γυναίκες σε όλο τον κόσμο αντιμετωπίζουν τη διάκριση, τη φτώχεια, τη βία και την κακοποίηση.
Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις γυναίκες που είναι ήδη περιθωριοποιημένες:
ανάπηρες, γηγενείς, φορείς hiv aids, άτυπα εργαζόμενες, μετανάστριες. *A
Βρετανική Εφημερίδα The Guardian newspaper
Εισαγωγή
Η Οργάνωση Mental Health Europe διαθέτει μακρά εμπειρία στον τομέα της ψυχικής υγείας των γυναικών.
Για να προετοιμαστεί η ιδέα αυτού του έργου, οι σύμβουλοι του MHE πάνω σε θέματα Γυναικών και Ψυχικής Υγείας, συναντήθηκαν αρκετές φορές για να συζητήσουν το Πρόγραμμα Daphne και την Πρόσκληση για την Υποβολή Προτάσεων, έτσι ώστε να αναπτυχθεί μια πρόταση που θα συμβάλλει στην προστασία των γυναικών ενάντια σε όλες τις μορφές βίας στην εργασία και να προωθηθεί η ψυχική υγεία και ευημερία. Μερικές από τις εταίρους του έργου που συμμετείχαν σε αυτές τις προετοιμασίες και μοιράστηκαν τις εμπειρίες τις από την εργασία τις με γυναίκες με προβλήματα ψυχικής υγείας που έχουν υποστεί βία.
Οι οργανώσεις που συνεργάστηκαν επιλέχθηκαν από 8 διαφορετικές χώρες και αντιπροσωπεύουν διαφορετικές πραγματικότητες και ποικίλα ποσοστά καταγεγραμμένης βίας ενάντια στις γυναίκες:
3 οργανώσεις από χώρες όπου καταγράφονται υψηλότερα από το μέσο όρο ποσοστά βίας και παρενόχλησης ενάντια στις γυναίκες στην εργασία (Λιθουανία, Ρουμανία, Σλοβενία),
2 οργανώσεις από χώρες όπου καταγράφονται ποσοστά βίας και παρενόχλησης ενάντια στις γυναίκες στην εργασία που προσεγγίζουν το μέσο όρο (Αυστρία, Ελλάδα),
3 οργανώσεις από χώρες όπου καταγράφονται χαμηλότερα από το μέσο όρο ποσοστά βίας και παρενόχλησης ενάντια στις γυναίκες στην εργασία (Κύπρος, Λετονία, Ισπανία).
Αυτό το φυλλάδιο στοχεύει στις εργαζόμενες γυναίκες, στους εκπροσώπους των εργαζομένων και στις εργοδοσίες. Στοχεύει στην παροχή καθοδήγησης, στην αναγνώριση και στην αντιμετώπιση των ψυχοκοινωνικών κινδύνων στο χώρο εργασίας.
Θα περιγράψει με συνεκτικό τρόπο τις έννοιες των συγκεκριμένων ψυχοκοινωνικών κινδύνων και γιατί αυτό το κρυμμένο πρόβλημα πρέπει να αντιμετωπιστεί.
Θα περιγράψει πώς αναγνωρίζεται η σεξουαλική παρενόχληση, πού να απευθυνθεί κάποια για βοήθεια και πώς να προστατευτεί από τις ψυχολογικές συνέπειες. Επιπλέον θα περιγράψει τα μέτρα που θα πρέπει να λάβει η εργοδοσία για να διασφαλίσει ότι όλο το προσωπικό είναι εκπαιδευμένο σχετικά με τον εκφοβισμό (bullying), την παρενόχληση και τη βία και επίσης για να διασφαλίσει ότι το προσωπικό είναι ενήμερο σχετικά με τις επιπτώσεις της βίας στο χώρο εργασίας (σωματικές ή-και ψυχολογικές) και να προσφέρει πληροφορίες σχετικά
με την ανάπτυξη αποτελεσματικών πολιτικών κατά της παρενόχλησης.
Για τις γυναίκες που έχουν θιγεί, παρέχει μια ενδεικτική λίστα των φορέων που μπορούν να απευθυνθούν εάν είστε θύμα αυτών των συμπεριφορών στο χώρο εργασίας.
Εκτιμάται ότι μια στις τρεις γυναίκες παγκοσμίως θα υποστεί κάποια μορφή διάκρισης με βάση το φύλο, στη διάρκεια της ζωής της. Παρά τις προσπάθειες από τη διεθνή κοινότητα και τη δέσμευση της πλειοψηφίας των χωρών να καταπολεμήσουν τις διακρίσεις κατά των γυναικών, όπως μέσω της επικύρωσης του Συμφώνου για την Καταπολέμηση Όλων των Διακρίσεων κατά των Γυναικών (CEDAW), οι γυναίκες παραμένουν θύματα βίας και διάκρισης σε όλες τις περιοχές του κόσμου.
Η βία κατά των γυναικών παίρνει διάφορες μορφές και συμπεριλαμβάνει – μεταξύ άλλων – τη βία στο σπίτι, το βιασμό, το trafficking κοριτσιών και γυναικών και την εξαναγκαστική εργασία στο σεξ.
Η βία κατά των γυναικών είναι πολύπλευρη και συνδέεται με τις ανισότητες στους ρόλους των δύο φύλων και στις κοινωνικο-οικονομικές δομές εξουσίας, τόσο στη δημόσια, όσο και στην ιδιωτική σφαίρα. Η βία ενδυναμώνει και διαιωνίζει την ανισότητα των φύλων. Έτσι, η βία κατά των γυναικών αποτελεί ένα βασικό θέμα για τη μελέτη της ανισότητας και των διακρίσεων με βάση το φύλο, όπως και για τη μελέτη βασικών αναπτυξιακών ζητημάτων, όπως η υγεία και η φτώχεια.
Η επίμονη άσκηση πίεσης από γυναικείες οργανώσεις και οργανισμούς για τα ανθρώπινα δικαιώματα σε παγκόσμιο επίπεδο, έχει τοποθετήσει τη Βία κατά των Γυναικών στην ατζέντα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η προώθηση της ισότητας των φύλων και η ενδυνάμωση των γυναικών αποτελεί ξεκάθαρα ένα καίριο κομμάτι της εντολής των Ηνωμένων Εθνών. Η βελτίωση της ισότητας των δύο φύλων ενδυναμώνει το σεβασμό για τα ανθρώπινα δικαιώματα, μειώνει τη φτώχεια και τονώνει την οικονομική ανάπτυξη και την υγεία και αποδεικνύεται ουσιώδης για την επίτευξη των Αναπτυξιακών Στόχων της Χιλιετίας. Φέτος το Δεκέμβριο είναι η 30η Επέτειος του Συμφώνου για την Εξάλειψη των Διακρίσεων κατά των Γυναικών, CEDAW, ένα γεγονός που θα μας παρακινήσει να κάνουμε έναν απολογισμό των όσων έχουν επιτευχθεί και της πολλής δουλειάς που πρέπει να γίνει πάνω στην ισότητα των φύλων.
Δήλωση του Johan Rutgersson, Δεύτερου Γραμματέα της Μόνιμης Αποστολής της Σουηδίας στα Ηνωμένα Έθνη, εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης «Πρόοδος των Γυναικών» (άρθρο 14 (α) 28 Ιουλίου 2009, Γενεύη)
Βία ενάντια στις γυναίκες στην εργασία τις
Ας μιλήσουμε για αυτό!
Τα τελευταία χρόνια, οι μελέτες πάνω στις διεθνείς εργασιακές συνθήκες δείχνουν ότι ένας αυξανόμενος αριθμός προβλημάτων υγείας σχετιζόμενων με την εργασία δημιουργούνται εξαιτίας ψυχολογικών και όχι σωματικών αιτιών 1. Η ψυχολογική βία μπορεί να περιλαμβάνει διαφορετικές μορφές βίας όπως είναι η σεξουαλική παρενόχληση, ο εκφοβισμός (bullying) ή η ηθική παρενόχληση (mobbing).
Πολλές μελέτες δείχνουν ότι οι γυναίκες απειλούνται ιδιαιτέρως από τη βία στο χώρο εργασίας. Συγκεκριμένα, μια μελέτη του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος για τη Βελτίωση της Ζωής και της Εργασίας 2f έδειξε ότι ανάμεσα στις 31 Ευρωπαϊκές χώρες υπό μελέτη, συμπεριλαμβανομένων των 27 Χωρών Μελών της Ε.Ε., οι εργαζόμενες γυναίκες είναι περισσότερο εκτεθειμένες στον εκφοβισμό (bullying) στο χώρο εργασίας, σε σημαντικό βαθμό σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφους τις. Η διαφορά είναι ακόμα μεγαλύτερη στην περίπτωση της σεξουαλικής παρενόχλησης όπου 3 φορές περισσότερες γυναίκες εργαζόμενες αναφέρουν ότι έχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση τους τελευταίους 12 μήνες, σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφους τις. Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για αυτό. Κατ’ αρχήν οι γυναίκες υπερεκπροσωπούνται σε πολλά επαγγέλματα «υψηλού-κινδύνου» όπως η διδασκαλία, η κοινωνική εργασία, η νοσηλευτική και άλλα επαγγέλματα υγείας, εργασία σε τράπεζες, καταστήματα, ξενοδοχεία, εστιατόρια και εργοστάσια. Ο συνεχής διαχωρισμός των γυναικών σε δουλειές χαμηλής αμοιβής και κύρους (ενώ οι άνδρες επικρατούν σε δουλειές με μεγαλύτερες αποδοχές και κύρος και σε εποπτικές θέσεις) επίσης συνεισφέρει στο πρόβλημα. Τέλος, διάφοροι παράγοντες που σχετίζονται με την εργασία συνδέονται με περιστατικά βίας και παρενόχλησης. Αυτοί περιλαμβάνουν τις δύσκολες συνθήκες εργασίας (υπερβολικός φόρτος εργασίας, γρήγοροι ρυθμοί δουλειάς κ.λ.π.), διάφορες παραμέτρους του πλαισίου εργασίας (μείωση μισθών, έλλειψη στήριξης από την εργοδοσία κ.λ.π.) και κάποια στοιχεία που συνδέονται με την οργάνωση της εργασίας (διοικητικές μέθοδοι που ευνοούν τον ανταγωνισμό των εργαζομένων, κ.λ.π.) 3.
*A Ξεχάστηκαν οι λεσβίες, αμφί και τρανς
