Σάρα Ουότερς δίνει φωνή στις σκιώδεις γυναικείες φιγούρες του βικτωριανού μυθιστορήματος και ανασύρει στην επιφάνεια έναν ολόκληρο κόσμο, ωθούμενο από την τεχνολογική πρόοδο, την αστικοποίηση και το νεοαναδυόμενο εργατικό κίνημα. Είναι το ντεμπούτο μιας λεσβίας συγγράφισας, που κατάφερε να ξεχωρίσει στην μεγάλη αρένα.
Η Σάρα Ουότερς (γεν. 1966) έγραφε τη διδακτορική της διατριβή στα τέλη της δεκαετίας του ΄80 με θέμα τις «Λεσβιακές και ομοφυλοφιλικές ιστορικές αναπαραστάσεις μετά το 1870».
Όμως «κάτι διέφευγε από τη συναρπαστική πραγματικότητα που ήθελα να ερμηνεύσω», οπότε αποφάσισε να καταφύγει στη μυθοπλασία. Ο πολύπλοκος, ημιφωτισμένος κόσμος του λεσβιακού σεξ κατά την ύστερη βικτωριανή εποχή άρχισε να παίρνει μορφή καθώς η λογοτεχνία έμοιαζε να ανασυστήνει την Ιστορία με τρόπους πειστικότερους από την ξηρή δοκιμιακή πρόζα. Αποτέλεσμα ήταν η έκδοση το 1998 του Τipping the velvet. Στη βικτωριανή αργκό ο όρος παραπέμπει στο cunnilingus ή αλλιώς αιδοιολειξία. Προκλητικός, όντως, τίτλος, που δικαίως παραφράσθηκε στα ελληνικά αφήνοντας στη διακριτική ευχέρεια της-του αναγνώστριας-η την επιλογή των άνω ή κάτω χειλέων.
Όμως η Ουότερς ήξερε τι έκανε. Αν και εντάχθηκε πάραυτα στις λεσβίες συγγραφείς και κατέκτησε βραβεία θεσμοθετημένα για την προαγωγή της σχετικής φιλολογίας, κατέκτησε ένα πολύ ευρύτερο αναγνωστικό κοινό με την τόλμη και την ακρίβεια των αναπαραστάσεών της.
Η κεντρική ηρωίδα και αφηγήτρια, η δεκαοκτάχρονη Νάνσυ, μεγαλώνει σε μια κοινότητα ψαράδων, στο Κεντ. Συμμετέχει στη μικρή οικογενειακή επιχείρηση που σερβίρει λαχταριστά στρείδια και έχει αγαπητικό. Ώσπου σε μια θεατρική παράσταση στο γειτονικό Καντέρμπουρι, ερωτεύεται αθεράπευτα μιαν ηθοποιό, την Κίττυ, που υποδύεται επί σκηνής ανδρικούς ρόλους. Γίνονται ερωμένες και αργότερα συμπαρουσιάστριες ενός προγράμματος με ανδρικά κοστούμια και τραγούδια, που γνωρίζει μεγάλη επιτυχία. Όμως μια μέρα η Νάνσυ βρίσκει την Κίττυ στην αγκαλιά του προστάτη και ιμπρεσαρίου τους.
Προδομένη και πληγωμένη θα βρεθεί αδέκαρη στους δρόμους, θα μεταβληθεί σε «ανδρική πόρνη» για να επιζήσει, θα υποδυθεί ποικίλους ρόλους, ώσπου να τη σπιτώσει μια κυρία της καλής κοινωνίας. Αλλά οι κυρίες της καλής λονδρέζικης λεσβιακής κοινωνίας θα ταπεινώσουν τη Νάνσυ... Η οποία θα λιποθυμήσει στην πόρτα της επίσης λεσβίας Φλόρενς, μιας κοινωνικής αγωνίστριας και σοσιαλίστριας. Θα προσληφθεί στο σπίτι της ως υπηρέτρια και θα αναστήσει ένα μωρό που η μητέρα του πέθανε στη γέννα. Στο σημείο αυτό το βιβλίο παίρνει αίφνης μια τροπή που έχει υποστεί κριτική, καθώς ο λεσβιασμός εμπλέκεται με το νεόκοπο εργατικό κίνημα. Η άσχετη προς την πολιτική Νάνσυ θα μεταβληθεί εντέλει σε ενεργό υποκείμενο της πολιτικής και θα επιλέξει να παραμείνει κοντά στη Φλόρενς και το υιοθετημένο βρέφος, ως σύντροφος, ερωμένη και... γονέας.
Sarah Waters ΧΕΙΛΗ ΣΑΝ ΒΕΛΟΥΔΟ
ΜΤΦ. ΑΥΓ. ΚΟΡΤΩ ΕΚΔ. ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗΣ 2009 ΣΕΛ. 467, ΤΙΜΗ: 22 ΕΥΡΩ
Το άρθρο το βρήκαμε στην εφημερίδα τα Νέα στις 20.6.09 γραμμένο από τον Μιχάλη Μοδινό στο http://www.tanea.gr/default.asp?pid=30&ct=19&artid=4522892
Ότι πιο συναρπαστικό διαβάσαμε τα τελευταία δέκα χρόνια. Γρήγορη πλοκή με εναλλαγές. Η νεανική ιστορία μιας νταλίκας λεσβίας, η διαδρομή της ώσπου να "καταλήξει" στην τελευταία ερωμένη της και η εξέλιξή της σε πολιτικοποιημένη λεσβία της εποχής. Μικρές ιστορικές αναφορές, κάνουν πιο αληθοφανές το μυθιστόρημα, με μια γλώσσα απλή και μεστή νοημάτων. Η μετάφραση αδίκως μάς στέρησε την χαρά, να αποδώσει ακριβώς το Τipping the velvet που σημαίνει αιδοιολειξία. Με τον ίδιο τίτλο υπάρχει και ταινία, η οποία κυκλοφόρησε στην Ελλάδα σε dvd περίπου πριν τρία χρόνια. Η ταινία είναι λιγότερο "εντυπωσιακή" από το βιβλίο. Ευαγγελία Βλάμη.
