ΕΘΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
ΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΕΔΑ ΓΙΑ ΤΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ ΠΕΡΙ «ΚΟΥΚΟΥΛΑΣ», ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΑΠΕΛΑΣΗΣ ΚΑΙ ΚΡΑΤΗΣΗΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΡΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΟΥ ΣΩΦΡΟΝΙΣΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
ΑΘΗΝΑ, 25 ΙΟΥΝΙΟΥ 2009
Η Ολομέλεια της ΕΕΔΑ σε έκτακτη συνεδρίασή της (24/6/2009) τοποθετήθηκε στα ζητήματα δικαιωμάτων που εγείρουν οι διατάξεις του σχεδίου νόμου για την τέλεση αδικημάτων με καλυμμένα ή αλλοιωμένα χαρακτηριστικά, για τη διοικητική απέλαση και κράτηση των αλλοδαπών, όπως και για την αποσυμφόρηση των φυλακών.
Η ΕΕΔΑ εκφράζει την έντονη δυσαρέσκειά της για το γεγονός ότι δεν κλήθηκε να γνωμοδοτήσει, όπως προβλέπεται από τον ιδρυτικό της νόμο, για ένα σχέδιο νόμου με ρυθμίσεις που κατ’ εξοχήν εμπίπτουν στην θεσμική της αρμοδιότητα και ενέχουν όψεις προστασίας δικαιωμάτων μεγάλων ομάδων πληθυσμού.
Η ΕΕΔΑ διατυπώνει τις θέσεις της σταθμίζοντας τις συγκρουόμενες προσεγγίσεις της δημόσιας ασφάλειας σε μια δημοκρατική κοινωνία. Όσον αφορά τα «μέτρα για τη διασφάλιση της κοινωνικής ειρήνης», η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι οι βιαιοπραγίες που λαμβάνουν χώρα κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων απολήγουν σε παραβιάσεις των δικαιωμάτων στη ζωή, τη σωματική ακεραιότητα, την ιδιοκτησία, την εκπαίδευση (φθορές εκπαιδευτικών ιδρυμάτων), αλλά και του ίδιου του δικαιώματος συμμετοχής σε ειρηνική διαδήλωση. Ωστόσο, η σημαντική αύξηση των ποινών για την τέλεση αδικημάτων με καλυμμένα ή αλλοιωμένα χαρακτηριστικά κρίνεται ως αλυσιτελής: η πραγματικότητα μαρτυρά ότι η πολιτεία αδυνατεί να εφαρμόσει το υπάρχον νομοθετικό πλαίσιο για λόγους που δεν σχετίζονται με το ύψος των ποινών. Ως εκ τούτου, ο αυστηρότερος χαρακτήρας των νέων διατάξεων δεν διασφαλίζει την εφαρμογή τους, και επομένως δεν λειτουργεί αποτρεπτικά για τους εν δυνάμει δράστες. Στην αναποτελεσματικότητα των διατάξεων προστίθεται και η προβληματική αοριστία της έννοιας των καλυμμένων ή αλλοιωμένων χαρακτηριστικών, από πλευράς απονομής της ποινικής δικαιοσύνης. Επιπλέον, η ρύθμιση περί αυτεπάγγελτης δίωξης για εξύβριση υπαλλήλου προκαλεί βαθύ προβληματισμό για το σεβασμό της ελευθερίας της έκφρασης, και δεν συμβαδίζει με τις αρχές μιας ώριμης δημοκρατίας, όπου δεν χωρούν οπισθοδρομήσεις στο αδίκημα της «περιύβρισης αρχής».
Η ΕΕΔΑ εναντιώνεται πλήρως στα μέτρα διοικητικής απέλασης και κράτησης του νομοσχεδίου. Ο χαρακτηρισμός αλλοδαπής-ου, με ή χωρίς νόμιμα έγγραφα, ως επικίνδυνης-ου για τη δημόσια τάξη ή ασφάλεια λόγω απλής ποινικής δίωξης (και όχι καταδίκης) εις βάρος του για όλα τα αδικήματα που επισύρουν ποινή μεγαλύτερη των τριών μηνών, ακυρώνει τη θεμελιώδη αρχή του τεκμηρίου αθωότητας και ανατρέπει τη λειτουργία της ποινικής δικαιοσύνης. Το «τεκμήριο επικινδυνότητας» που εισάγεται κινδυνεύει να εφαρμοστεί αδιακρίτως, οδηγώντας σε απέλαση ακόμα και μόνιμα και νόμιμα διαμένουσες-ντες στην Ελλάδα αλλοδαπές-ους. Έντονες ανησυχίες προκαλεί και η δυνατότητα κράτησης των προς απέλαση αλλοδαπών για περίοδο μέχρι και 18 μήνες. Ο πληθυσμός των αλλοδαπών που αφορά το μέτρο είναι τόσο μεγάλος που αποκλείει την πιθανότητα κράτησής τους υπό αξιοπρεπείς συνθήκες. Τα μέτρα είναι, άλλωστε, σε προφανή αντίθεση με τη σχετική κοινοτική Οδηγία 2008/115, καθώς δεν διασφαλίζουν τον έλεγχο της νομιμότητας της κράτησης, ούτε το σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων, πλήττοντας έτσι το κράτος δικαίου.
Τέλος, τα λιγότερο επίκαιρα, αλλά σημαντικά «μέτρα για τη βελτίωση του σωφρονιστικού συστήματος» που περιλαμβάνει το νομοσχέδιο, σε γενικές γραμμές κείνται προς την σωστή κατεύθυνση, εάν ειδωθούν ως μια επιπλέον δέσμη μέτρων, η οποία θα ακολουθηθεί από άλλες. Ωστόσο, τα σημαντικότερα από τα μέτρα που κρίνονται αναγκαία για τη βελτίωση των συνθηκών κράτησης και το σεβασμο των δικαιωμάτων των κρατουμένων, δεν έχουν ακόμα ληφθεί. Η ΕΕΔΑ παραπέμπει στις συνολικές προτάσεις της για το σωφρονιστικό σύστημα του Απριλίου 2008.
Το πλήρες κείμενο θέσεων και προτάσεων της ΕΕΔΑ θα δημοσιευτεί την επόμενη εβδομάδα, και θα είναι προσβάσιμο στην ιστοσελίδα της (www.nchr.gr).
Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε με την ΕΕΔΑ,
ΝΕΟΦΥΤΟΥ ΒΑΜΒΑ 6 (3ος όροφος), 106 74 ΑΘΗΝΑ
Τηλ: 210-7233221, 210-7233216, fax:210-7233217, e-mail: info@nchr.gr, website: , website: www.nchr.gr
Η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) είναι συμβουλευτικό όργανο της Πολιτείας σε θέματα νομοθεσίας και πολιτικών που σχετίζονται με τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ελλάδα. Έχει συσταθεί με τον νόμο 2667/1998 και ξεκίνησε να λειτουργεί το 2000. Σ’ αυτήν εκπροσωπούνται τριάντα ένα φορείς (ανεξάρτητες αρχές, πανεπιστημιακές σχολές νομικών και πολιτικών επιστημών, συνδικαλιστικές οργανώσεις, ΜΚΟ, πολιτικά κόμματα και Υπουργεία), οι οποίοι εκλέγουν το προεδρείο της ΕΕΔΑ. Πρόεδρος της ΕΕΔΑ είναι ο κ. Κωστής Α. Παπαϊωάννου, που εκπροσωπεί το ελληνικό τμήμα της Διεθνούς Αμνηστίας.
