ευρωπαϊκή εμπειρία της σε θέματα ισότητας των φύλων αλλά και για την θητεία της στο Κέντρο Ερευνών για θέματα Ισότητας.Αναφέρεται στον ρόλο και τους στόχους της Γενικής Γραμματείας της οποίας προΐσταται. Επίσης κάνει λόγο για τους στόχους της Λισσαβόνας και για τα βήματα που πρέπει να γίνουν από εδώ και στο εξής. Επιμένει στην ανάγκη λήψης περαιτέρω μέτρων στήριξης της γυναικείας απασχόλησης τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο και εκφράζει την ελπίδα ότι το ΕΣΠΑ θα βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση. Ακόμη μιλά για τα συνήθη εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στην αγορά εργασίας, για την βία κατά των γυναικών αλλά και για την ενίσχυση της συμμετοχής των γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων κάνοντας αναφορά σε άλλα ευρωπαϊκά μοντέλα. Αναλυτικά η συνέντευξη της Γενικής Γραμματέως Ισότητας των Φύλων έχει ως εξής:
Ερ: Κυρία Στρατηγάκη, διατελέσατε στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στη Μονάδα Ισότητας των Φύλων για 8 χρόνια. Ποιός είναι ο ρόλος αυτής της Μονάδας;
Απ: Η Μονάδα ισότητας των φύλων της Γενικής Διεύθυνσης «Απασχόληση» έχει την ευθύνη της ανάπτυξης της ευρωπαϊκής πολιτικής στον τομέα της ισότητας των φύλων. Κατά την περίοδο που ήμουν εκεί (1991-1999) αναπτύξαμε πολιτικές σε δύο στρατηγικούς στόχους οι οποίοι εξακολουθούν να παραμένουν πρωταρχικοί στην ΕΕ: (α) το στόχο της ένταξης της ισότητας των φύλων σε όλες τις δημόσιες πολιτικές (gender mainstreaming) και (β) τον στόχο της αύξησης των γυναικών στα κέντρα λήψης των πολιτικών αποφάσεων.
Η εμπειρία μου στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήταν καθοριστική για την μετέπειτα επαγγελματική μου σταδιοδρομία. Γυρίζοντας στην Ελλάδα τοποθετήθηκα στην θέση της Γενικής Διευθύντριας του Κέντρου Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ) από την πρώην Επίτροπο κ. Βάσω Παπανδρέου και στη συνέχεια εντάχθηκα στο Πανεπιστήμιο στο τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής του Παντείου. Και στις δύο θέσεις η απασχόληση μου στην ΕΕ ήταν πολύ χρήσιμη, τόσο γιατί απέκτησα πολλές γνώσεις στο τομέα άσκησης πολιτικών ισότητας όσο και γιατί εξοικειώθηκα με τις τεχνικές σχεδιασμού και οργάνωσης ερευνητικών προγραμμάτων με ευρωπαϊκή διάσταση.
Ερ: Ποιοί είναι οι κεντρικοί στόχοι της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των φύλων;
Απ: Σήμερα, οι κεντρικοί στόχοι της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων είναι: (α) η προώθηση της ισότητας των φύλων στην Ελλάδα σε όλους τους τομείς της κοινωνίας, την αγορά εργασίας, την οικογένεια, την πολιτική κλπ. (β) η προάσπιση των εργασιακών, κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων των γυναικών ιδιαίτερα των περισσότερο αδύναμων οικονομικά (γ) την πρόληψη και καταπολέμηση της έμφυλης βίας σε όλες τις μορφές (συζυγική βία, σεξουαλική παρενόχληση, παράνομη διακίνηση γυναικών με στόχο τη σεξουαλική εκμετάλλευση κλπ) και (δ) τη προώθηση της ισόρροπης συμμετοχής των γυναικών στα κέντρα λήψης των οικονομικών και πολιτικών αποφάσεων.
Ερ: Από το 2000 και στα πλαίσια της διαδικασίας της Λισσαβόνας τέθηκαν στόχοι που αφορούν στην βελτίωση της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας. Θεωρείτε ότι έχουν γίνει σοβαρά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση;
Απ: Η απασχόληση των γυναικών ήταν ο κυριότερη πηγή αύξησης της απασχόλησης κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών. Σχεδόν τα δύο τρίτα από τις νέες θέσεις εργασίας που δημιουργούνται στην ΕΕ καταλαμβάνονται από γυναίκες. Το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών πλησίασε πολύ τον στόχο του 60% που ετέθη για το 2010. Όμως η αύξηση του ποσοστού αυτού δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν μεγάλες διαφορές για τις γυναίκες με παιδιά των οποίων η συμμετοχή είναι πολύ κατώτερη των γυναικών χωρίς παιδιά και των ανδρών γενικά. Η μερική απασχόληση είναι μεγαλύτερη στις γυναίκες όπως άλλωστε και η προσωρινή απασχόληση. Η μακροχρόνια ανεργία παραμένει πιο συχνή για τις γυναίκες οι οποίες διατρέχουν μεγαλύτερους κινδύνους φτώχειας, ιδιαίτερα όσες είναι άνω των 65 ετών. Η διαφορά αμοιβών ανάμεσα στα φύλα παραμένει σταθερή γύρω στο 15-20 % ανάλογα με τον κλάδο.
Χρειάζεται να ενταθούν οι πολιτικές της ΕΕ και των κρατών μελών για να μειωθεί το χάσμα του φύλου στην αγορά εργασίας, ιδιαίτερα όταν αυξάνεται ο αριθμός των γυναικών που αναζητά απασχόληση. Στην περίπτωση της χώρας μας, το ΕΣΠΑ (2007-2013) αναμένεται να επιδράσει στην σωστή κατεύθυνση συνεχίζοντας την παράδοση των ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης υπέρ των γυναικών και υπέρ της ισότητας των φύλων.
Ερ: Στην χώρα μας οι γυναίκες αποτελούν το 52% του πληθυσμού. Μπορεί η ισότιμη συμμετοχή τους στην αγορά εργασίας να συμβάλλει και στην οικονομική ανάκαμψη;
Απ: Η ισότιμη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας συμβάλλει στην οικονομική ανάκαμψη αφού αυξάνει την παραγωγικότητα και μεγιστοποιεί την ικανοποίηση των γυναικών από την εργασιακή ζωή. Παράλληλα, δεδομένου ότι οι άνδρες δεν φαίνεται να είναι διατεθειμένοι να αναλάβουν το μερίδιο τους στην ανατροφή των παιδιών και την οικιακή εργασία, η απασχόληση των γυναικών δημιουργεί θέσεις εργασίας στους τομείς αυτούς. Με αυτό τον τρόπο «μεταφέρονται» στον χώρο της αγοράς εργασίας εργασιακά καθήκοντα που εκτελούντο χωρίς αμοιβή εκτός της οικονομικής σφαίρας.
Ερ: Ποια είναι τα βασικά εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στην ένταξή τες στην αγορά εργασίας και με ποιους τρόπους μπορούν αυτά να αρθούν;
Απ: Τα βασικότερα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στην αγορά εργασίας είναι η συσσώρευση των καθηκόντων που επωμίζονται στην αγορά εργασίας και στην οικογένεια. Τα εμπόδια αυτά μπορούν να αρθούν με δύο συμπληρωματικούς τρόπους: (α) μέσω της ανάπτυξης των υποδομών φροντίδας των παιδιών και των άλλων εξαρτημένων ατόμων (παιδικοί σταθμοί που λειτουργούν σε όλη τη διάρκεια του χρόνου εργασίας, φροντίδα στο σπίτι για τους ηλικιωμένους και τους ασθενείς κλπ) και (β) μέσω της ισόρροπης κατανομής των καθηκόντων φροντίδας και οικιακής εργασίας ανάμεσα στα ζευγάρια.
Αν οι γυναίκες εισέρχονταν στην αγορά εργασίας απαλλαγμένες από τη συσσώρευση των καθηκόντων που, κατά κανόνα, επιβαρύνει μόνον εκείνες, η αντιμετώπισή τους ως εργαζόμενες θα ήταν διαφορετική και θα μπορούσε να προωθηθεί η ισότητα των φύλων. Όμως, σε κάθε περίπτωση δεν θα πρέπει να υποβαθμισθεί ο ρόλος του περιβάλλοντος εργασίας το οποίο χαρακτηρίζεται συχνά από ανδροκρατικές αντιλήψεις όσον αφορά την οργάνωση και το περιεχόμενο εργασίας. Ένα τέτοιο περιβάλλον αφήνει περιθώρια για εκδήλωση σεξουαλικών παρενοχλήσεων, ενδυναμώνει τη «γυάλινη οροφή» και δημιουργεί νέες έμμεσες διακρίσεις λόγω φύλου.
Ερ: Ένα άλλο μεγάλο θέμα είναι αυτό της βίας κατά των γυναικών, της ενδο-οικογενειακής βίας. Ποιες νομοθετικές πρωτοβουλίες έχουν ληφθεί σε ευρωπαϊκό αλλά και εθνικό επίπεδο προς αυτή την κατεύθυνση;
Απ: Η βία κατά των γυναικών συνιστά παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων και συνδέεται με την άνιση κατανομή εξουσίας μεταξύ των δύο φύλων. Το θεσμικό πλαίσιο της χώρας, εναρμονιζόμενο με τις διεθνείς δεσμεύσεις της Διεθνούς Σύμβασης CEDAW ποινικοποιεί τις σύγχρονες μορφές εμπορίας ανθρώπων, περιλαμβάνει ρυθμίσεις για την προστασία των θυμάτων κι ενσωματώνει την Ευρωπαϊκή Οδηγία για την χορήγηση άδειας παραμονής στα θύματα. Αρκετές μορφές ενδοοικογενειακής βίας αποτελούν πλέον ποινικό αδίκημα, ενώ στο αδίκημα του βιασμού περιλαμβάνεται και ο συζυγικός βιασμός. Υιοθετώντας Ευρωπαϊκή Οδηγία, η σεξουαλική παρενόχληση προσδιορίζεται ως διάκριση λόγω φύλου στο χώρο εργασίας και δημιουργεί αξίωση προς αποζημίωση του θύματος.
Η μεταφορά της Γραμματείας Ισότητας των Φύλων στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρώπινων Δικαιωμάτων λειτουργεί ως έναυσμα για την βελτίωση κι ενίσχυση του θεσμικού πλαισίου το οποίο σήμερα αποτιμούμε και καταγράφουμε τις ανεπάρκειές του. Ακόμα, άμεση προτεραιότητα αποτελεί η Επικύρωση της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Εμπορία Ανθρώπων (2005), ενώ συμμετέχουμε και στην επεξεργασία Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας.
Θέση μας είναι ότι μία συγκροτημένη και αποτελεσματική πολιτική αντιμετώπισης της βίας κατά των γυναικών διαπνέεται από τη διάσταση του φύλου και περιλαμβάνει δράσεις πρόληψης του φαινομένου, προστασίας των θυμάτων και σωφρονισμού των θυτών.
Ερ: Σε ποιο επίπεδο προβλέπονται δράσεις για την ισότητα των φύλων στα πλαίσια του ΕΣΠΑ και ποιους τομείς αφορούν;
Απ: Στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ προβλέπονται σειρά δράσεων σε όλους σχεδόν τους τομείς άσκησης πολιτικών ισότητας των φύλων. Οι σημαντικότερες δράσεις είναι: (α) η δημιουργία Συμβουλευτικών Κέντρων της Γενικής Γραμματείας Ισότητας και Ξενώνων από τους ΟΤΑ σε όλες τις Πρωτεύουσες των Περιφερειών της χώρας, (β) η δημιουργία μηχανισμού αποτίμησης και παρακολούθησης των δημόσιων πολιτικών ως προς τις επιπτώσεις τους στις γυναίκες και τους άνδρες, (γ) η ενίσχυση των κοινωνικών εταίρων και των γυναικείων οργανώσεων για την ανάπτυξη των έργου τους στην κατεύθυνση της ισότητας των φύλων και (δ) η ανάπτυξη μέτρων για την προώθηση των γυναικών στα κέντρα πολιτικών αποφάσεων.
Ερ: Θεωρείτε ότι ο Νόμος που προβλέπει την κατά το 1/3 συμμετοχή του κάθε φύλου στα ψηφοδέλτια των κομμάτων για τις βουλευτικές εκλογές δίνει απάντηση στο θέμα της συμμετοχής των γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων;
Απ: Ένας νόμος σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί την μοναδική απάντηση για την αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στα κέντρα λήψης των αποφάσεων. Όμως, ενεργοποιεί τις γυναίκες και λειτουργεί υποστηρικτικά στην κατεύθυνση της αλλαγής των στερεότυπων που διαπνέουν την πολιτική ζωή στη συνείδηση τόσο των γυναικών όσο και των πολιτικών στελεχών. Η λήψη θετικών μέτρων υπέρ γυναικών, όπως είναι οι ποσοστώσεις στην πολιτική αφενός μεν καταγράφει την πολιτική βούληση, αφετέρου δε ενθαρρύνει τις γυναίκες να συμμετέχουν περισσότερο στα δημόσια και πολιτικά δρώμενα.
Ο σημερινός πρωθυπουργός έχει δείξει την ευαισθησία του στον τομέα αυτό τοποθετώντας πολλές γυναίκες στην κυβέρνηση σε όλα τα επίπεδα της πολιτικής ιεραρχίας. Το γεγονός αυτό πιστεύω ότι θα λειτουργήσει ως έναυσμα για την αλλαγή των στερεοτύπων της πολιτικής αλλά και για την ουσιαστική ένταξη της ισότητας των φύλων σε όλες τις δημόσιες πολιτικές στη χώρα μας. Η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων θα εργασθεί στην κατεύθυνση αυτή εντοπίζοντας τα στοιχεία των πολιτικών που αποτελούν τροχοπέδη στην κατεύθυνση αυτή.
Ερ: Τι είδους πρακτικές έχουν υιοθετηθεί σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη για το θέμα αυτό;
Απ: Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες όπου υπάρχει υψηλή συμμετοχή των γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων, το γεγονός συνδέεται άμεσα με το εκλογικό σύστημα. Για παράδειγμα:
(α) Στη Φιλανδία, όπου υπάρχει παραδοσιακά μία συνολική υποστήριξη της ισότητας των φύλων και το εκλογικό σύστημα είναι αναλογικό, η καθιέρωση ποσόστωσης 40% στις κυβερνητικές επιτροπές, στα δημοτικά συμβούλια, στις εταιρείες του δημοσίου, η συνεργασία των γυναικών όλων των κομμάτων και η συστηματική καταγραφή στατιστικών στοιχείων αποτελούν καλές πρακτικές.
(β) Στη Γαλλία το 2000 νομοθετήθηκε η ισάριθμη αντιπροσώπευση των γυναικών στις κομματικές λίστες με αποτέλεσμα το ποσοστό εκπροσώπησης των γυναικών να αυξηθεί σημαντικά στις ευρωπαϊκές, εθνικές και περιφερειακές εκλογές. Μέτρα όπως ο διορισμός ισάριθμων μελών από τα δύο φύλα στους διορισμούς των δημόσιων οργανισμών αποτελούν επίσης καλές πρακτικές στην ΕΕ.
Γενικά οι χώρες που κατέχουν υψηλά ποσοστά συμμετοχής γυναικών στην κυβέρνηση, όπως η Σουηδία, η Γαλλία, η Δανία, το Βέλγιο, η Ισλανδία, η Φιλανδία και η Αυστρία εκτός από τις ποσοστώσεις, αναπτύσσουν μεγάλες εκστρατείες ενημέρωσης, διεξάγουν επιμορφωτικά σεμινάρια και δράσεις υποστήριξης για τις γυναίκες που αναλαμβάνουν πολιτικές υψηλόβαθμες θέσεις και οργανώνουν κύκλους σεμιναρίων για νέες γυναίκες που συμμετέχουν σε συνδικάτα. Οι δράσεις αυτές υλοποιούνται με πρωτοβουλία των εθνικών κοινοβουλίων, των κυβερνητικών ή τοπικών φορέων και γυναικείων οργανώσεων.
Ερ: Τοποθετηθήκατε Γενική Γραμματέας μετά από μια σταδιοδρομία στο Πανεπιστήμιο στο οποίο είχατε αναπτύξει τις Σπουδές Φύλου. Πόσο χρήσιμη είναι αυτή η επαγγελματική εμπειρία στην σημερινή σας θέση;
Απ: Τόσο η εμπειρία μου στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όσο και η εμπειρία μου στο Τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου μου είναι ιδιαίτερα χρήσιμες στην σημερινή μου θέση. Σχετικά με το Πανεπιστήμιο, πιστεύω ότι για την άσκηση πολιτικής σε όλους τους τομείς, ιδιαίτερα όσους απευθύνονται σε πολίτες, απαιτείται τεκμηριωμένη αποτίμηση της κατάστασης, σοβαρή προσπάθεια να προβλεφθούν όλες οι πιθανές επιπτώσεις των μέτρων και συστηματική αξιολόγηση των πολιτικών. Αυτά μπορούν να γίνουν σοβαρά μόνο με τη βοήθεια της επιστημονικής γνώσης και της έρευνας πεδίου. Τα Πανεπιστήμια, και στην συγκεκριμένη περίπτωση των πολιτικών ισότητας, οι Σπουδές Φύλου που αναπτύχθηκαν πρόσφατα αποτελούν ανεκτίμητες πηγές άντλησης μελετών και ερευνών. Στην Γενική Γραμματεία Ισότητας έχουμε σκοπό να ζητήσουμε τη συνεργασία ειδικών στα θέματα φύλου σε κάθε τομέα δημόσιας πολιτικής με τον οποίο θα ασχοληθούμε. Παράλληλα, θα αντλήσουμε ό,τι περισσότερο μπορούμε από τις έρευνες και μελέτες που γίνονται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και θα γίνουν στο μέλλον από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Φύλου.
Το άρθρο το βρήκαμε στις 11.03.10 στην http://ec.europa.eu/ellada/news/interviews/20100311_stratigaki_el.htm
