Ως κοινωνικό αίτημα είναι υπαρκτό και στην πράξη πολλά ΛεΠΑΤ ζευγάρια ανατρέφουν τα παιδιά τους. Πόσο όμως αυτό επηρεάζει τη ζωή των παιδιών και ποιές-οί «δικαιούνται» τελικά να είναι γονείς;
«Ελα τώρα, σε παρακαλώ, που θέλουν και οι π...δες (*Α) να κάνουν παιδιά, σοβαρές-οί να΄μαστε...». Μια φράση που αποκρυσταλλώνει νοοτροπίες και στάσεις απέναντι σε μειονότητες βαλμένες στη γωνία για δεκαετίες. Αυτές όμως οι μειονότητες έρχονται τώρα να διεκδικήσουν όλο και μεγαλύτερες μερίδες από τις χαρές που απολάμβανε μονοπωλιακά η παραδοσιακή πλειονότητα. Και μια από αυτές είναι η απόκτηση παιδιών.
Ζευγάρια από λεσβίες ή γκέι λοιπόν θέλουν πλέον όχι μόνο να αναγνωριστεί ότι μπορούν να νυμφεύονται-παντρεύονται όπως και οι «άλλες-οι», αλλά και να μη στερηθούν τη χαρά να μεγαλώνει και μία-ένας καινούργιος άνθρωπος δίπλα τους, μαζί τους. Τις υπόλοιπες-ους, τις ετεροφυλόφιλες-ους, όσες-ους δηλαδή είτε δεν θέλουν να ανήκουν με τίποτε σε μια από αυτές τις με τα δικά τους ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κοινωνικές ομάδες είτε δεν είναι εξαρχής εχθρικά τοποθετημένες-οι σε τέτοια αιτήματα, τις-τους αφορά άραγε όλη αυτή η ιστορία; Η απάντηση είναι προφανώς «Ναι».
«Είμαστε έτοιμες για μητέρες;»
Οι δύο γυναίκες είχαν φθάσει ύστερα από ένα ταξίδι λίγων ωρών με το τρένο από τη Γαλλία και τώρα περνώντας σιωπηλές μέσα από τους διαδρόμους του βελγικού νοσοκομείου κατευθύνθηκαν στο γραφείο που είχαν επισκεφθεί άλλη μία φορά. Η Νατάσα, με μια πιο «ανδρκή» (*Β) εμφάνιση, είχε πάντα λεσβιακές σχέσεις, ενώ η Σαντάλ ήταν παντρεμένη για δέκα χρόνια με άνδρα αλλά τώρα είναι ζευγάρι με τη Νατάσα. Απογοητευμένη από τη συζυγική της ζωή, που δεν είχε αποτέλεσμα να έλθει και κάποιο παιδί στον κόσμο, τώρα έχει αποφασίσει να καταφέρει να το αποκτήσει. Η σύντρόφισσά της η Νατάσα δεν έδειξε και μεγάλο ενδιαφέρον από την αρχή, αλλά δέχθηκε να γίνει το χατίρι της Σαντάλ. Η Σαντάλ διάλεξε να είναι η φυσική μητέρα με υποβοηθούμενη γονιμοποίηση και δότη σπέρματος άγνωστο. Επειδή στη Γαλλία οι νόμοι δεν είναι ακόμη πολύ ελαστικοί, διάλεξαν το γειτονικό Βέλγιο για να προχωρήσουν, αλλά όχι όπως τις κατέβει. Ζήτησαν και έχουν από τις γυναικολόγους αλλά και από τις ψυχολόγους του τμήματος Τεχνητής Γονιμοποίησης του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου της Λιέγης συμβουλευτική συνδρομή σε σχέση με την απόφασή τες αυτή. Δέχθηκαν επίσης να συμμετάσχουν σε ένα ερευνητικό πρόγραμμα που έχουν ξεκινήσει δύο γυναίκες κλινικές ψυχολόγοι. Σε αυτό τις ζητείται, αφού έχει προηγηθεί η έγκριση του νοσοκομείου να προχωρήσουν σε τεχνητή γονιμοποίηση, σε δύο ή τρεις επισκέψεις, μία πριν από την επέμβαση που απαιτεί η υποβοηθούμενη γονιμοποίηση σε μία από τις δύο και μία ή δύο επισκέψεις μετά, να απαντήσουν σε ένα εκτενές ερωτηματολόγιο αλλά και να δώσουν κάποια συνέντευξη. Μιλάνε για το πώς αποφασίστηκε να μεγαλώσουν την οικογένειά τες με ένα παιδί και ποια είναι τα συναισθήματά τες με την προοπτική αυτού του ερχομού. Το υλικό των συνεντεύξεων αναλύεται και με τη βοήθεια ειδικού λογισμικού αλλά και ως προς τις εκφράσεις και την ένταση του λόγου για να βγουν χρήσιμα συμπεράσματα.
Ενα άλλο ζευγάρι είναι η Σάντρα και η Εστέλ. Η Εστέλ δεν είχε ποτέ της σεξουαλική επαφή με άνδρες, γνωριζόταν μόλις έξι μήνες με τη Σάντρα όταν αποφάσισαν ότι ήθελαν να προστεθεί στην οικογένειά τες και ένα παιδί. Στην πρώτη τες προσπάθεια ο ψυχολόγος στον οποίο απευθύνθηκαν θέλησε να τις αποτρέψει. Είχαν και εκείνες τις αμφιβολίες τους αν είναι έτοιμες να γίνουν «μητέρες»- η Σάντρα αισθανόταν αμηχανία ακόμη και μπροστά στον γυναικολόγο- και ζήτησαν τη βοήθεια του νοσοκομείου και των γυναικών που ήταν υπεύθυνες για το ερευνητικό πρόγραμμα. Η Σάντρα λέει ότι ήθελε παιδί από τότε που ήταν νέα, ήθελε να ασχολείται με τα παιδιά και συμπληρώνει: «Φτιαχτήκαμε σ΄ αυτή τη Γη για να δίνουμε ζωή και πρέπει αυτό να μην το αφήσουμε να χαθεί». Τελικά όμως το παιδί τους θα το γεννήσει η Εστέλ, ενώ η Σάντρα ετοιμάζεται να ασκήσει το επάγγελμα της υδραυλικού. Σύμφωνα με μιαν άποψη, βρίσκοντας έναν ανώνυμο δότη σπέρματος οι λεσβίες γυναίκες προσπαθούν να ελαχιστοποιήσουν στη συνείδησή τους τη συμμετοχή του άνδρα και να βραχυκυκλώσουν στη συνείδησή τους τις πιθανές επιπτώσεις στο παιδί από την έλλειψη μιας ανδρικής πατρικής μορφής. (*Γ)
Το ερευνητικό πρόγραμμα
Την ακούω προσεκτικά, καθώς μου μιλάει για το θέμα της εργασίας της· μιλάει μόνιμα σε χαμηλούς τόνους, χωρίς ένα χαμόγελο να σπάει τη σοβαρότητα της συζήτησής μας, καθισμένη απέναντί μου στην καφετέρια ενός μεγάλου ξενοδοχείου, σε μια από τις σπάνιες φορές που περνάει από την Αθήνα. Είναι η μία από τις δύο κλινικές ψυχολόγους που δημιούργησαν το ερευνητικό πρόγραμμα στο Βέλγιο για την παροχή συνδρομής σε λεσβίες γυναίκες με την επιθυμία να τεκνοποιήσουν και έχει ασχοληθεί γενικότερα με το θέμα των ΛεΠΑΤ ζευγαριών και την απόκτηση παιδιών από μέρους τους. Είναι μόνιμα εγκατεστημένη στις Βρυξέλλες στο Βέλγιο, εργάζεται ως ψυχαναλύτρια, ενώ διδάσκει Κλινική Ψυχολογία για ενηλίκες-ους στο Πανεπιστήμιο της Λιέγης. Το ενδιαφέρον της για την λεσβο-ομο-γονεϊκότητα αποτελεί συνέχεια ερευνητικών εργασιών της γύρω από την επιθυμία του παιδιού, την έκτρωση και την πατρότητα. Η Δέσποινα Ναζίρη είναι Ελληνίδα και μητέρα η ίδια. Μου θυμίζει ότι«οι πρώτες έρευνες σχετικά με την λεσβο-ομο-γονεϊκότητα ξεκίνησαν στην Αμερική στις αρχές της δεκαετίας του ΄70. Το ενδιαφέρον των ερευνητριών-ών επικεντρώθηκε στην ανατροφή και ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών που μεγάλωναν σε ΛεΠΑΤ οικογένειες και ειδικότερα σε ό,τι αφορά προβλήματα σεξουαλικής ταυτότητας, κοινωνικών σχέσεων με τις συνομήλικες-ους, αλλά και το ενδεχόμενο σεξουαλικής κακοποίησης από τους γονείς τους λόγω της γνωστής σύγχυσης για το αν ο λεσβιασμός, ομοφυλοφιλία συνεπάγεται απαραιτήτως και τάση προς παιδεραστία. Από τις πολυάριθμες αυτές έρευνες δεν προέκυψε κανένα ουσιαστικό στοιχείο που να υποδηλώνει διαφορές ανάμεσα στα παιδιά που ανατρέφονται από λεσβίες, γκέι γονείς και σε εκείνα που ανατρέφονται από ετεροφυλόφιλες-ους γονείς».
Ετσι οι απορίες των γύρω τους αλλά και των ερευνητριών-ων μετατοπίστηκαν σε άλλα θέματα. Πώς δηλώνεται, για παράδειγμα, η οικογενειακή κατάσταση στο σχολείο και πώς την εισπράττουν οι συμμαθήτριες-ες των παιδιών από ΛεΠΑΤ οικογένειες. Πώς γίνεται ο καταμερισμός της εργασίας στο σπίτι. Αν σε σχέση με την ανατροφή των παιδιών παίρνει κάποια-ος τον ρόλο της μητέρας και κάποια-ος τον ρόλο του πατέρα .
Πόσο στοιχίζει η έλλειψη του πατέρα;
Ολες-οι εμφανίζονται να έχουν γνώμη για το θέμα. Οχι μόνο όσες-οι δεν έχουν ιδέα από ψυχανάλυση και ψυχολογία- οι περισσότερες-οι μάλιστα είναι κατά της απόκτησης παιδιών από ΛεΠΑΤ ζευγάρια- αλλά και πολλές-οί ειδικοί, που ακολουθούν κάποιες ιδιαίτερες σχολές, όπως αυτή του γνωστού γάλλου ψυχαναλυτή Jac Lacan, επίγονου του Freud, όπου επισημαίνεται η συμβολική διάσταση της πατρικής λειτουργίας και η μεγάλη σημασία στην αναγνώριση της διαφοράς των φύλων, άρα και της μητέρας ως προς το πατέρα. Ενα παιδί που θα μεγαλώσει με ΛεΠΑΤ γονείς, επισημαίνουν ερευνήτριες-ες όπως οι Winter, Νaouri, Μelman, δεν θα μπορέσει να έχει μια ξεκάθαρη αναπαράσταση για το πώς ήλθε στον κόσμο, δηλαδή μετά τη σεξουαλική συνάντηση μιας γυναίκας και ενός άνδρα. Ετσι αργά ή γρήγορα θα βρεθεί σε σύγχυση με το να μη φαίνεται η ξεκάθαρα διαφορετική προέλευση της μητρικής και της πατρικής λειτουργίας. Επιπλέον η συγγένεια ως σήμερα δημιουργείται από τη διαφορά των φύλων και τη σεξουαλική τους συνεύρεση και βασίζεται σε αυτήν και η απαγόρευση της αιμομειξίας. Η διεκδίκηση των ΛεΠΑΤ να αποκτήσουν παιδί συνεπάγεται για τις ερευνήτριες-ες αυτές-ούς παραβίαση αυτών των πραγμάτων.
«Πόσες-οι γονείς χρειάζονται τελικά και με βάση τις νέες απόψεις για να γίνει μια οικογένεια;» ρωτώ και η ερώτησή μου δεν δείχνει να την αιφνιδιάζει, έστω και λίγο. «Σύμφωνα με τους περισσότερες ψυχαναλύτριες-ες που τοποθετούνται υπέρ της λεσβο-ομο-γονεϊκότητας (σ.σ. είναι ο νέος όρος για την ύπαρξη ΛεΠΑΤ γονέων)», μου απαντά,«το παιδί για να αναπτυχθεί αρμονικά χρειάζεται τουλάχιστον δύο γονείς, ικανές-ούς όμως να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις τού να είσαι γονιός. Ενα παιδί έχει ανάγκη να τροφοδοτείται από την ποικιλία και την ποιότητα των σχέσεων που αναπτύσσουν οι γονείς του μεταξύ τες-τους, αλλά και από τη δυνατότητα των γονιών να θέτουν όρια στις φαντασιώσεις παντοδυναμίας του παιδιού, ενώ εκείνο θα πρέπει να αποδεχθεί τον αποκλεισμό του από τον ιδιωτικό χώρο του ζευγαριού».
Από τι ύφασμα έχουμε φτιαχτεί;
«Η ψυχική πραγματικότητα της-του κάθε ανθρώπου χαρακτηρίζεται από την αμφισεξουαλικότητά της-του, την ικανότητα δηλαδή ανεξάρτητα από το φύλο , γυναικείο ή ανδρικό, να ταυτίζεται υποσυνείδητα και με διαφορετικές διαβαθμίσεις από πολύ νωρίς και για όλη τη διάρκεια της ζωής της-του με πρόσωπα ή χαρακτηριστικά του γυναικείου και αρνδρικού φύλου. Κάθε παιδί, κατά συνέπεια, εισπράττει υποσυνείδητα μηνύματα που συνδέονται με την ασυνείδητη αμφισεξουαλικότητα της-του κάθε γονέα του. Η σεξουαλική του ταυτότητα δομείται χάρη σε ένα περίπλοκο σύστημα ταυτίσεων που δεν περιορίζεται στην απευθείας ταύτιση με μια γυναίκα ή έναν άνδρα. Επιπλέον, ο ανθρώπινος ψυχισμός έχει τη δυνατότητα και την ευελιξία να ενσωματώνει νέα συστήματα διαφοροποίησης» εξηγεί η συνομιλήτριά μου. Σ΄ αυτές τις τελευταίες λέξεις μπορούν να δώσουν προσοχή όσες είναι τελείως αντίθετες-οι με την ιδέα της απόκτησης παιδιών από ΛεΠΑΤ ζευγάρια (μήπως είναι αντίθετες-οι και με την ύπαρξη ΛεΠΑΤ ζευγαριών;) και ν΄ αρχίσουν ν΄ αναθεωρούν λίγο λίγο τις απόψεις τους. Οσο ερευνούμε και μαθαίνουμε περισσότερα, τόσο γινόμαστε και πιο έτοιμες-οι να μετακινηθούμε από παλιές και ως τώρα θεωρούμενες αδιαπραγμάτευτες θέσεις σε καινούργιες. Ερχονται και οι αριθμοί που προσθέτουν το δικό τους βάρος στη ροπή για κίνηση προς νέα σημεία. Στο Ιnternet (www. chronicle. com) υπάρχει ένα άρθρο τουΒryan Caplan (καθηγητή της Οικονομίας στις Ηνωμένες Πολιτείες που γράφει τώρα ένα βιβλίο με τίτλο «Εγωιστικοί λόγοι για να έχεις παιδιά»), με τίτλο «Good Νews and Βad Νews on Ρarenting». Ανάμεσα στα «καλά» νέα για τη συμπεριφορά των γονιών είναι το ότι, αντίθετα απ΄ ό,τι πιστεύεται, οι σημερινές-οί γονείς (κατά μέσον όρο φυσικά) αφιερώνουν περισσότερο χρόνο στα παιδιά τους απ΄ ό,τι έκαναν οι παλαιότερες-οι. Για παράδειγμα, στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου υπήρχαν αντίστοιχα ερευνητικά προγράμματα και πολλές-οί γονείς κρατούσαν λεπτομερές ημερολόγιο για κάθε ημέρα τι έκαναν και για πόσον χρόνο, βρίσκουν τώρα ότι, ενώ το 1965 οι πατεράδες ασχολήθηκαν με τα παιδιά τους κάπου τρεις ώρες την ημέρα, φθάνοντας στο 2000 ο αριθμός των ωρών ανεβαίνει στις 7! Ακόμη και η εργαζόμενη μητέρα έχει ανεβάσει τις επιδόσεις της, προφανώς και διότι βελτιώθηκαν οι όροι εργασίας της με το οκτάωρο και τις διάφορες άδειες.
Η συνέχεια όμως επιφυλάσσει και άλλες εκπλήξεις. Διότι γίνεται αναφορά για έρευνες σε οικογένειες με υιοθετημένα παιδιά και με δίδυμα παιδιά. Παρατήρησαν λοιπόν ότι τα υιοθετημένα παιδιά, αν και βρέθηκαν από μικρή ηλικία στις νέες τους οικογένειες, μεγαλώνοντας δεν πήραν πολλές από τις συνήθειες των θετών γονιών τους, παρ΄ όλες τις προσπάθειες των τελευταίων. Επίσης, δίδυμα αδέλφια που βρέθηκαν να μεγαλώνουν για χρόνια χωριστά παρουσίασαν πολλές ομοιότητες στη συμπεριφορά τους. Μπορείς να είσαι αυστηρή-ός ή υποχωρητική-ός, θρησκευόμενη-ος ή παγανίστρια-ης και για χρόνια να παλεύεις να τους περάσεις κάποια πράγματα, αλλά τελικά τα παιδιά θα διαμορφώσουν τον χαρακτήρα τους σαν να μη σε είχαν γνωρίσει. Οσο είναι μικρά κάπως σου μοιάζουν, όσο μεγαλώνουν όμως οι ομοιότητες και οι επιρροές «εξαχνώνονται». Τόσο ώστε να λέγεται ότι δεν μοιάζουν με μια μάζα από πηλό που η-ο γονιός τής δίνει το σχήμα που θέλει, αλλά σαν κάτι πλαστικά κουκλάκια που όταν τα ζουλάς παραμορφώνονται για λίγο αλλά τελικά ξαναβρίσκουν το αρχικό τους σχήμα.
Ακόμη λοιπόν οι άνθρωποι ψάχνουν τους τρόπους που μεγαλώνουν τα παιδιά τους. Και τους παραδοσιακούς και τους νεωτεριστικούς. Η διεκδίκηση από τις-τους ΛεΠΑΤ του δικαιώματος σε μια ολοκληρωμένη οικογένεια μας αφορά όλες-ους και για τον λόγο ότι δίνει αφορμή σε νέες ανιχνεύσεις ως προς τη γονεϊκότητα, τον αριθμό των γονιών, τους βαθύτερους ψυχικούς δεσμούς, το πρόβλημα γυναικείο-ανδρικό και σε ποιο ποσοστό, ενώ δίνει λύσεις σε προβλήματα που το κλασικό ζευγάρι γυναίκα-άνδρας με το πέρασμα στις τεχνολογίες της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής ακόμη δυσκολεύεται να λύσει, αφού υπάρχει το γνωστό στις-στους ψυχολόγους πρόβλημα του «οικογενειακού μυστικού». Της (μη) εξήγησης δηλαδή από την πλευρά κάποιων ζευγαριών μερικές φορές στα λεγόμενα (κακώς) «παιδιά του σωλήνα» του τρόπου με τον οποίο έχουν έλθει σ΄ αυτόν τον κόσμο.
ΧΡΗΣΙΜΗ ΟΡΟΛΟΓΙΑ
Γονεϊκότητα: Το γονεϊκό έργο που επιτελεί μία-ένας γονέας στο πεδίο της ανατροφής αλλά και των συναισθηματικών σχέσεων που αναπτύσσει με το παιδί και την άλλη-ον γονέα (ή τα πρόσωπα που έχουν συμμετάσχει στη σύλληψη και ανατροφή του παιδιού).
Λεσβο-ομο-γονεϊκότητα: Είναι νεολογισμός και έχει προκύψει από τη συγχώνευση των λέξεων "γονεϊκότητα" "λεσβιασμός" και "ομοφυλοφιλία". Σημαίνει τη συμπεριφορά των ΛεΠΑΤ γονέων απέναντι στα παιδιά τους.
Συγγονεϊκότητα: Ενα παιδί συλλαμβάνεται με υποβοηθούμενη αναπαραγωγή κατόπιν συμφωνίας ανάμεσα σε ζευγάρι λεσβιών και γκέι. Συχνά εφαρμόζεται η κοινή άσκηση επιμέλειας.
ΟΙ 4 ΜΟΡΦΕΣ ΛΕΣΒΟ-ΟΜΟ-ΓΟΝΕΪΚΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ
Δημιουργία μιας νέας οικογένειας όπου τα παιδιά προέρχονται από μια προηγούμενη ετεροφυλόφιλη σχέση της μιας -του ενός ή και των δύο ΛεΠΑΤ γονέων.
Συγγονεϊκότητα.
Δημιουργία οικογένειας κατόπιν τεκνοθεσίας του παιδιού από την μία-τον έναν ή τις-τους δύο γονείς.
Δημιουργία οικογένειας από 2 λεσβίες με συμμετοχή ενός γνωστού ή άγνωστου δότη σπέρματος ή δημιουργία οικογένειας από γκέι ζευγάρι όπου μεσολαβεί μια παρένθετη μητέρα
Το άρθρο το βρήκαμε στις 20.9.09 στην εφημερίδα το Βήμα, γραμμένο από τον Α. Γαλδάδα στην http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&artid=289425&ct=33&dt=20/09/2009.
Τα γράμματα με τους αστερίσκους είναι δικά μας.
*A Η λέξη με τις τελείες είναι πούστηδες, για να ξέρουμε πως αποκαλούν τους γκέι και να μην φοβόμαστε να την χρησιμοποιούμε και εμείς. Ώστε να πάψει να είναι απαξιωτική.
*Β Από κλισέ καλά πάμε. Μπορούμε να αναλογιστούμε τι στερεότυπα έχουν όσες-οι δεν είναι φιλικά διακείμενες-οι.
*Γ Η ανδρική μορφή, υπάρχει γύρω από την λεσβιακή-οικογένεια, θείοι, ανηψιοί, παπούδες, στο σχολείο οι δάσκαλοι αλλά και σε όλες τις συναστροφές των παιδιών.
Ο σεξισμός του να μην υπάρχει και το αντίστροφο ερώτημα, δηλαδή η έλλειψη γυναικείας μορφής όταν ταπαιδιά μεγαλώνουν με άνδρες, είναι ενδεικτικός για την αντίληψη και την μεροληψία απέναντι στις γυναίκες. Ευαγγέλια Βλάμη
