Προτού να αναφερθούμε συγκεκριμένα στις παρατηρήσεις
μας για τις ελληνικές ΛΟΑΤ (Λεσβιακές Ομοφυλόφιλες Αμφισεξουαλικές Τρανς) και queer περσόνες στα ελληνικά blogs, πιστεύουμε ότι είναι καλό να διευκρινιστούν κάποιες βασικές έννοιες που αφορούν το θέμα και ίσως δεν είναι γνωστές σε όλες-ους. Blogs ή ιστολόγια είναι οι ιστότοποι που ανανεώνονται συχνά και περιέχουν ανεξάρτητες καταχωρήσεις παρουσιασμένες σε αντίστροφή χρονολογική σειρά, ημερολόγια που δημοσιεύονται στο διαδίκτυο με ποικίλη θεματολογία. Θέλουμε να κάνουμε εξαρχής σαφές ότι στην παρουσίασή μας θα μιλήσουμε μόνο για το κοινωνικό πρόσωπο που δημιουργούν οι συγγραφείς των blogs, την περσόνα που κατασκευάζουν μέσα από το blog και δε θα υποστηρίξουμε τίποτα για τα πραγματικά πρόσωπα που διαχειρίζονται τα συγκεκριμένα blogs. Ακόμη μάλιστα και σε περιπτώσεις που γνωρίζαμε προσωπικά κάποια-ον από τις-τους bloggers που παρουσιάζουμε, δεν ελέγξαμε με κανέναν τρόπο την αλήθεια των αφηγήσεων της-του και δε χρησιμοποιήσαμε καμία επιπλέον πληροφορία από τη γνωριμία μας, εφόσον αυτή δε συναντιόταν σε κάποιο σημείο των κειμένων τους.Με δεδομένη τη μεγαλύτερη άνεση χώρου που προσφέρει η γραπτή παρουσίαση, θα δώσουμε κάποιους σύντομους ορισμούς για το πώς εννοούμε σε αυτό το κείμενο τους όρους «λεσβία», «ομοφυλόφιλος», «αμφισεξουαλική-ος», «τρανσέξουαλ» και «queer», με σκοπό να βοηθήσουμε το μη εξοικειωμένο κοινό, αλλά και να δείξουμε πως αναγνωρίσαμε αυτές τις «ταυτότητες» στις περσόνες που παρουσιάζουμε.
Πολύ συνοπτικά θεωρήσαμε ανδρική ομοφυλόφιλη ή γκέι μία περσόνα που δήλωνε ότι έχει ανδρικό βιολογικό φύλο και αυτοπροσδιοριζόταν ρητά ως ομοφυλόφιλος-γκέι, ή/και αφηγούνταν την ερωτική έλξη και σχέσεις με άτομα αποκλειστικά του ίδιου φύλου. Με τον ίδιο τρόπο αντιμετωπίσαμε ως λεσβιακή μια περσόνα που δήλωνε ότι έχει γυναικείο βιολογικό φύλο, αυτοπροσδιοριζόταν ως λεσβία, ή/και αφηγούνταν την ερωτική της έλξη και τις ερωτικές – σεξουαλικές της σχέσεις αποκλειστικά με το ίδιο φύλο. Ως αμφισεξουαλικές ή bi ορίσαμε τις περσόνες που είτε αυτοπροσδιορίζονταν με αυτόν τρόπο, δηλώνοντας την έλξη τους και προς τα δύο φύλα, ακόμα και αν κυριαρχούσε η προτίμηση προς ένα από τα δύο (στο υλικό μας συναντήσαμε κυρίως περσόνες στις οποίες ήταν ισχυρότερη η προτίμηση για το ίδιο φύλο).
Όσον αφορά τις-τους τρανς, παρόλο που στα ελληνικά χρησιμοποιείται ευρέως ο όρος τρανσέξουαλ (ενώ κάποτε συναντάμε ακόμη και τον ακατάλληλο όρο τραβεστί), θεωρούμε πολύ χρήσιμη την αγγλική διάκριση ανάμεσα σε άτομα transsexual και transgender (η οποία βασίζεται στη γενικότερη διάκριση ανάμεσα σε βιολογικό φύλο – sex και κοινωνικό φύλο - gender). Στην παρουσίαση αυτή επομένως θεωρήσαμε τρανσέξουαλ μία περσόνα που είτε αυτοπροσδιοριζόταν με αυτόν τον τρόπο, είτε αφηγούνταν διαδικασίες μετατροπής του βιολογικού φύλου με το οποίο γεννήθηκε (ορμονοθεραπεία, επέμβαση διόρθωσης φύλου κτλ.) Από την άλλη ως transgender αντιμετωπίσαμε περσόνες που με τις αφηγήσεις τους διαφοροποιούνταν ρητά από το ρόλο του κοινωνικού φύλου τους, χωρίς όμως να αφηγούνται διαδικασίες έστω και μικρής παρέμβασης στο βιολογικό τους φύλο.
Περνώντας στην έννοια του queer, αυτή λειτουργεί ως ομπρέλα για μια ποικιλία από θεωρήσεις, οπότε ορίζεται και ποικιλοτρόπως. Αν αποδεχτούμε έναν ευρύ ορισμό του, για οποιαδήποτε ταυτότητα ή συμπεριφορά που διαφέρει από το κυρίαρχο (ετεροκανονικό) πρότυπο για το φύλο και τη σεξουαλικότητα, όλο μας το υλικό καταλήγει queer, θεωρήσαμε όμως πως μια τέτοια οπτική θα δημιουργούσε περισσότερα προβλήματα από όσα θα έλυνε σε αυτήν την παρουσίαση. Επιλέξαμε επομένως να αντιμετωπίσουμε ως queer μόνο τις περσόνες που αυτοπροσδιορίζονταν με αυτόν τον τρόπο, αν και αναγνωρίζουμε πως με αυτήν μας την επιλογή αποστασιοποιούμαστε ταυτόχρονα και από την queer ερευνητική οπτική.
Παρουσίαση του υλικού
[....]
Λεσβίες
Παρόλο που ο αριθμός των λεσβιακών περσόνων είναι πολύ μικρός συγκριτικά με αυτές των γκέι, η ποικιλία και το πλήθος των αναρτήσεών τους δεν επιτρέπει ακόμη και για αυτές μια αναλυτική παρουσίαση όλων σε μια περιορισμένη από την έκταση γραπτή παρουσίαση. Μια βασική ομαδοποίηση θα ήταν ανάμεσα στις περσόνες που διατηρούν ένα ατομικό προσωπικό ημερολόγιο και σε αυτές που διατηρούν ένα ημερολόγιο της σχέσης τους. Όσον αφορά τα blogs που καταγράφουν την καθημερινότητα δύο γυναικών σε σχέση 55, το κοινωνικό στερεότυπο για την προτίμηση των λεσβιών σε μόνιμες μονογαμικές σχέσεις φαίνεται πως επιβεβαιώνεται σε αυτά τα τέσσερα blogs, αλλά και σε μικρότερο βαθμό το στερεότυπο για τις παθιασμένες σχέσεις μεταξύ λεσβιών, καθώς τα τρία blogs 56 περιλαμβάνουν έντονες συναισθηματικές εκφράσεις κάποιου από τα μέλη του ζευγαριού, για το πόσο της λείπει η αγαπημένη (ακόμη κι αν απλώς βρίσκεται στη δουλειά) ή για το πόσο ευτυχισμένη αισθάνεται μαζί της. Σημειωτέον ότι κανένα από τα τέσσερα ζευγάρια δε δηλώνει να έχει χωρίσει, ούτε καν αναφέρεται σε σοβαρά προβλήματα (σημειωτέον μάλιστα πως η Χριστιάνα με τη Λένα, όπως και τα κορίτσια από το L world γράφουν ήδη εδώ και δύο χρόνια, ενώ η Άντζελα με την Ειρήνη δηλώνουν πως είναι μαζί από τον Οκτώβριο του 2006). Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα, το κοινό blog “Το μπρίκι” δε δίνει έμφαση στην καθημερινότητα της σχέσης, όσο στην ενημέρωση για ΛΟΑΤ ζητήματα 57.
Όσον αφορά τα υπόλοιπα, τρόπος του λέγειν “μοναχικά” blogs του υλικού μας, ένα μεγάλο μέρος τους “αποφεύγει” να αναφερθεί συγκεκριμένα στο λεσβιακό ερωτισμό και κινείται περισσότερο στο χώρο της απρόσωπης επιθυμίας ή των σκέψεων περί λεσβιασμού γενικά. Η raindrop 58 επιλέγει να δημοσιεύει κυρίως σκέψεις και συναισθήματά της, παραμένοντας κι αυτή κυρίως στη λεσβιακή επιθυμία, παρά αφηγούμενη ερωτικές σχέσεις με γυναίκες. Από παρόμοια θεματική χαρακτηρίζονται η Σύβιλλα 59 και η Candyblue 60, αν και τα posts τους έχουν πολύ συχνότερα το στοιχείο της λογοτεχνικής γραφής, ακόμη κι όταν αναφέρονται σε προσωπικά θέματα. Η Woman of my dreams 61 οδηγείται κάποτε σε πιο ρητές σεξουαλικές αφηγήσεις, η λυρική περιγραφή συναισθημάτων είναι όμως η κυρίαρχη τάση και στο δικό της blog. Η Μαύρη Γάτα 62 ενώ καταγράφει κάποιες σκέψεις της σχετικά με τον λεσβιασμό γενικά, η μόνη της αφήγηση για μια λεσβιακή ερωτική σχέση αφορά μια εμπειρία της φίλης της Κυριακής. Η Trace hunter 63 ενδιαφέρεται βασικά για ένα φωτογραφικό ημερολόγιο πόλεων, με έμφαση στην Αθήνα, στο οποίο παρεισφρύει και η ΛΟΑΤ θεματική, χωρίς ιδιαίτερες αναφορές στα βιώματα ή στα συναισθήματά της. Τέλος η Χαρά 64 περισσότερο υπονοεί παρά αφηγείται τη λεσβιακή επιθυμία της.
Αυτή η μάλλον κυρίαρχη τάση για λυρισμό και απρόσωπες αφηγήσεις οδηγεί τις Holmes & Watson 65 να δηλώσουν στο πρώτο post του blog τους “Εγώ ο Sherlock, κι εγώ ο Watson, ορκιζόμαστε μα τον άγιο Βραστήρα, ότι δεν θα γράψουμε ούτε ένα σοβαρό, δακρύβρεχτο ποίημα γεμάτο λουλούδια, σχέσεις, λαβωμένες καρδιές και μακριά -κόκκινα- νύχια, και ομολογουμένως το blog τους μαζί με αυτό της deeona και της Πέμπτης Εποχής είναι τα μοναδικά που αναφέρονται ρητά και ονομαστικά στη λεσβιακή ερωτική πράξη, με όλο το σχετικό λεξιλόγιο που είναι κατάλληλο για την περίσταση.
Αυτό που μας έκανε ιδιαίτερη εντύπωση στα blogs του υλικού μας, με την εξαίρεση της Πέμπτης εποχής 66 και της deeona 67, είναι ότι κανένα από τα ημερολόγια αυτά δεν τοποθετούν τη λεσβιακή επιθυμία στη δημόσια σφαίρα: σε καφέ, μπαράκια, χώρους εργασίας ή πολιτικούς χώρους. Η λεσβιακή ταυτότητα των περσόνων αυτών φαίνεται στην πλειοψηφία της να βρίσκεται είτε ευτυχισμένη μαζί με σύντροφο αλλά εντός του σπιτιού, είτε σε μια μοναχική, λυρική ή σκεπτόμενη διάθεση, είτε σε μια έντονη σεξουαλικά κατάσταση αλλά μακριά από τα αδιάκριτα βλέμματα. Με βάση τις αφηγήσεις τους, μόνο η deeona και η Πέμπτη εποχή είναι πραγματικά ορατές στο δημόσιο χώρο ως λεσβίες και αυτό νομίζουμε ότι πιθανότατα αναπαριστά και τη γενικότερη έλλειψη των πραγματικών λεσβιών από την υλική (πέρα από την εικονική-δυνητική) δημόσια σφαίρα. Ιδιαίτερη περίπτωση αποτελεί η Ευαγγελία Βλάμη 68, η οποία, αν και ορατά μαχητική στη δημόσια σφαίρα, αποκλειστικά ενημερώνοντας δεν επιλέγει να μιλήσει στο blog της για την εμπειρία της αυτή.
Αμφισεξουαλικές-οι – bi
Περνώντας στις αμφισεξουαλικές περσόνες του υλικού μας, συνδέονται βασικά από το ότι οι περισσότερες αφηγούνται την έλξη τους προς το άλλο φύλο ως αραιή η παρελθοντική, παρουσιάζονται ως λεσβίες και γκέι που πέρασαν μία «μπάι, στρέιτ περίοδο». [...]
Η Όναρ 71 μιλά για τον έρωτα συνήθως χωρίς φύλο, όταν όμως αφηγείται τη συναισθηματική καθημερινότητα με σύντροφο στο παρόν, αυτή είναι πάντα γυναίκα (όπως λέει “εγώ άφησα τα αγοράκια και τα έφτιαξα με κοριτσάκια”), για την οποία αισθάνεται σεξουαλικό πάθος και ανάγκη για κοινό συντροφικό χρόνο. Στο παρελθόν έχει βέβαια εμπλακεί σε σχέσεις με άντρες, ένας μάλιστα την πλήγωσε πολύ και ακόμη την πληγώνει (Τι θέλεις τώρα μετά από τόσα χρόνια και με χτυπάς;). Όταν όμως η Όναρ μιλάει ρητά για σεξουαλικές της προτιμήσεις, αυτές μπορούν να αφορούν τόσο άντρες, όσο και γυναίκες (doggy style, στήθος με σκουλαρίκι στη θηλή, βιασμός ως φαντασίωση, θέλει να την πηδάνε hard, real hard). H Mistress 72, κατά τη σύντομη παρουσία της στη μπλογκόσφαιρα, αφηγείται σεξουαλικές της συνευρέσεις και με τα δύο φύλα, (και ακολουθώντας έναν αυστηρό ορισμό, μαζί με την τρανς Στάσσα 73 είναι μάλλον οι μόνες ισοδύναμα αμφισεξουαλικές περσόνες του υλικού μας). Τέλος, η πιο ιδιαίτερη περίπτωση αποδεικνύεται η Vasvoe 74, η οποία ξεκινά το blog της ως ετεροφυλόφιλη μονογαμική παντρεμένη, συνεχίζει πολυγαμική λεσβία και καταλήγει μονογαμική λεσβία.
1 [Το κείμενο αυτό αποτελεί μια ελαφρά πιο αναλυτική εκδοχή της προφορικής μας παρουσίασης που έγινε στην Επιστημονική Ημερίδα της Athens Pride «Σεξουαλικότητες και Φύλα» στις 9 Μάη. Με δεδομένο ότι σε αυτή του τη μορφή το κείμενο απευθύνεται στο ευρύ κοινό, δεν το επιβαρύναμε με βιβλιογραφικές παραπομπές και θεωρητικού χαρακτήρα επισημάνσεις (επιλογή που ακολουθήσαμε και κατά την προφορική μας παρουσίαση στην ημερίδα). Η-ο αναγνώστρια-ης που ενδιαφέρεται για το «θεωρητικό» ή «επιστημονικό» μας βλέμμα πάνω στα ζητήματα αυτά, θα χρειαστεί να περιμένει ως το φθινόπωρο του 2009, εποχή που προβλέπεται να εκδοθούν τα πρακτικά της Ημερίδας από το Athens Pride, και στα οποία θα περιλαμβάνεται μια κάπως πιο «ακαδημαϊκή» εκδοχή του κειμένου. Κωστής Σπηλιώτης – Γιώργος Χαλάτσης.]
55 Δηλαδή τα blogs http://angeir.wordpress.com, http://freedomisland.wordpress.com, http://geia.wordpress.com και http://tobriki.blogspot.com
56 http://angeir.wordpress.com, http://freedomisland.wordpress.com, http://geia.wordpress.com
57 http://tobriki.blogspot.com
58 http://aparemfatikataigida.blogspot.com
59 http://emmones-idees.blogspot.com
60 http://emmones-idees.blogspot.com
61 http://w-dreams.blogspot.com
62 http://mayri-gata.blogspot.com και http://mayrhgata.wordpress.com
63 http://athenstrace.wordpress.com
64 http://fleursdorlane.blogspot.com
65 http://klitorida.blogspot.com
66 http://melaxroinimarmarigi.blogspot.com
67 http://poontangdee.wordpress.com
68 http://lesbianbimafia.blogspot.com
71 http://5zoes.blogspot.com
72 http://mistressohyeah.blogspot.com
73 http://greektrans.blogspot.com
74 http://lamparanoia.blogspot.com, http://vasvoe.blogspot.com, http://vasvoevasvoe.blogspot.com
Το κείμενο γράφτηκε και διαβάστηκε από τους Κωστή Σπηλιώτη και Γιώργο Χαλάτση στις 9.5.09 στο Πάντειο πανεπιστήμιο στην ημερίδα «Σεξουαλικότητες και Φύλα: Λεσβιακές, Γκέι, Αμφί, Τρανς και Queer Κοινότητες στην Ελλάδα» που διοργάνωσε η Athens Pride. Ευαγγελία Βλάμη
