μελέτη της νομοθεσίας προσλήψεων, προαγωγών
και εσωτερικής οργάνωσης της ελληνικής αστυνομίας.
Δάφνη Μαυρομμάτη, Αθανάσιος Θεοδωρίδης,
Η μελέτη λόγω του μεγέθους της χωρίστηκε σε 24 μέρη, βρίσκεστε στο 6 μέρος.
Η εσωτερική πειθαρχία και υπακοή στις διαταγές συνιστούν σηµαντικούς παράγοντες για την εξωτερική αξιολόγηση του ρόλου της ΕΛ.ΑΣ. µε αποτέλεσµα να δίνεται περισσότερη έµφαση από την ηγεσία στην οµοιογένεια των αστυνοµικών υπαλλήλων παρά στην εσωτερική πολυµορφία.
Η Ελληνική Αστυνοµία χρησιµοποιεί καθηµερινά στις επαγγελµατικές της δραστηριότητες κανόνες που προέρχονται απευθείας από το στρατιωτικό νοµικό πλαίσιο (ειδικότερα δε κανονισµούς και άλλες σχετικές διαδικασίες). Αυτό έχει ως αποτέλεσµα να ενσωµατώνονται «στρατιωτικά στοιχεία» σε ένα σώµα µε µη – στρατιωτικούς στόχους.4. Λόγω του ηµι-στρατιωτικού της χαρακτήρα, η Ελληνική Αστυνοµία αυτοπεριορίζεται αποκλειστικά στη δίωξη παραβάσεων του ποινικού κώδικα. Αυτό έχει ως αποτέλεσµα τη σταδιακή απώλεια ενδιαφέροντος για τη συνεισφορά βιώσιµων λύσεων σε κοινωνικά προβλήµατα. Η ειρωνεία όµως είναι πως η στάση αυτή οδηγεί σε περισσότερους και όχι σε λιγότερους περιορισµούς της ελευθερίας των πολιτών. Τα άτοµα που ανήκουν σε µειονότητες θεωρούνται από το µέσο αστυνοµικό όργανο πιθανές-οι µελλοντικές-οι «παραβάτιδες-ες του ποινικού δικαίου». Με βάση την κοντόφθαλµη προσέγγιση της ηµι-στρατιωτικοποιηµένης αστυνοµίας απαιτείται η επίτευξη συγκεκριµένων αριθµητικών «στόχων» (π.χ. καταγραφή συγκεκριµένου µηνιαίου αριθµού παραβάσεων από την Τροχαία), οι οποίοι θα δικαιολογούν και την ανάγκη ύπαρξής της. Συνεπώς, οι µειονότητες αποτελούν πάντα τους πιο εύκολες-ους αποδέκτες ή τα εξιλαστήρια θύµατα των παραπάνω «στόχων».
5. Στο πλαίσιο αυτό, η χρήση συγκεκριµένων λέξεων και προτάσεων του
στρατιωτικού λεξιλογίου, όπως παραδείγµατος χάρη «η Αστυνοµία πρέπει να κηρύξει πόλεµο κατά του εγκλήµατος» ή παρεµφερείς υπερβολικές εκφράσεις του τύπου «χάρη στην Αστυνοµία στη χώρα επικρατεί η τάξη και όχι η αναρχία», επιβεβαιώνει την εντύπωση που έχει το µέσο αστυνοµικό όργανο ότι ολόκληρη η κοινωνία αποτελείται από επικίνδυνες οµάδες οι περισσότερες από τις οποίες αποτελούν εµπόδιο στη διεκπεραίωση της αποστολής της αστυνοµίας. Σύµφωνα µε τα παραπάνω, η απόρριψη της πολυµορφίας θεωρείται αυτονόητη και συνώνυµη της προσπάθειας για την αποκατάσταση και τη διατήρηση της τάξης και των ηθικών αξιών.
6. Το ηµι-στρατιωτικό µοντέλο της Ελληνικής Αστυνοµίας, το οποίο απαιτεί την αυστηρή τήρηση του νόµου, αγνοεί την πραγµατική φύση του αστυνοµικού επαγγέλµατος στην περίπλοκη σηµερινή κοινωνία. Στην πράξη, το µοντέλο αυτό εξοργίζει τη µέση-ο αστυνοµικό υπάλληλο που κάνει περιπολία, καθώς ερχόµενο καθηµερινά αντιµέτωπο µε τη ζωή στην κοινωνία καταλήγει να νοιώθει ότι οι ανώτερες-οι του αξιωµατικοί δεν γνωρίζουν ή δεν συνειδητοποιούν την κοινωνική πραγµατικότητα. Η δυσπιστία αυτή προς τις ανώτερες-ους της του παίζει αποτρεπτικό ρόλο στην αποδοχή νοµοθετικών καινοτοµιών που προέρχονται από την κορυφή της ιεραρχίας ή από το Υπουργείο, αποτελώντας ένα επιπλέον εµπόδιο στην προώθηση πολιτικών υπέρ της πολυµορφίας.
Το άρθρο 10 περιγράφει λεπτοµερώς την εσωτερική δοµή της διοίκησης της Ελληνικής Αστυνοµίας από τα τµήµατα οικονοµικής διαχείρισης µέχρι τα τµήµατα παροχής τεχνικών ή υλικών υπηρεσιών.
Σχόλιο
Δεν υπάρχει τµήµα διαχείρισης ανθρώπινου δυναµικού το οποίο θα είναι υπεύθυνο για την επίλυση εσωτερικών κρίσεων που προκαλούνται από τις πιθανές δυσκολίες προσαρµογής ατόµων ή οµάδων µέσα στο Σώµα, καθώς και για την εφαρµογή πολιτικών υπέρ της πολυµορφίας.
Το άρθρο 13 θεσπίζει το Συµβούλιο Επιτελικού Σχεδιασµού και διαχείρισης Κρίσεων, ένα σώµα το οποίο «σχεδιάζει την οργανωτική δοµή του Σώµατος της Ελληνικής Αστυνοµίας, έτσι ώστε να ανταποκρίνεται µακροπρόθεσµα στις εξελίξεις που αφορούν την αποστολή της» (παρ. 3α) και «µελετά τα θέµατα προσλήψεων, υπηρεσιακής εξέλιξης καταστάσεων και αµοιβών του προσωπικού και προτείνει µέτρα για τη βελτίωσή τους» (παρ. 3ζ). Παρότι το σώµα αυτό έχει συµβουλευτικό χαρακτήρα, οι προτάσεις του είναι δύσκολο να αγνοηθούν από την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου, η οποία προσπαθεί πάντα να προωθεί πολιτικές που αντιστοιχούν στις ανάγκες του σώµατος, όπως αυτές µεταφέρονται από τα αρµόδια αστυνοµικά όργανα.
Η παράγραφος 5 του ίδιου άρθρου επιτρέπει στο Συµβούλιο Επιτελικού Σχεδιασµού να προσκαλεί γυναίκες, άνδρες επιστήµονες εκτός των αστυνοµικών δυνάµεων να συµµετάσχουν ως ειδικές-οι στις συναντήσεις του. Μπορεί ακόµα να προσκαλεί εκπροσώπους άλλων δηµόσιων ή ιδιωτικών οργανισµών, προκειµένου να εκφράσουν τη γνώµη τους σχετικά µε την ανάγκη υιοθέτησης κάποιας νέας στρατηγικής.
Σχόλιο
Η διάταξη αυτή είναι σηµαντική, καθώς επιτρέπει, θεωρητικά, σε µεµονωµένα άτοµα, γυναίκες άνδρες πολιτικούς, κοινωνικούς οργανισµούς, κοινωνικούς εταίρους και εξειδικευµένα σώµατα να µεσολαβήσουν και να προτείνουν την υιοθέτηση εναλλακτικών πολιτικών και στρατηγικών. Όλοι οι προαναφερόµενοι φορείς είναι σε θέση να γίνουν οι πρέσβεις πολιτικών υπέρ της πολυµορφίας µέσα στο Αστυνοµικό Σώµα.
Συµπερασµατικά, η µελέτη της δοµής και της αποστολής της Ελληνικής Αστυνοµίας, όπως ορίζεται από το νόµο 2800/2000 (15), εµφανίζει ένα νοµοθετικό πλαίσιο που εδραιώνει ένα αστυνοµικό σώµα µε αυστηρή και άκαµπτη ιεραρχική δοµή που εµποδίζει την προώθηση καινοτόµων πολιτικών αφενός. Από την άλλη πλευρά, η επίσηµη αποστολή της αστυνοµίας να διασφαλίζει τη δηµόσια ειρήνη και τη σταθερότητα αφήνει ένα παράθυρο ανοιχτό σε ερµηνείες που θα µπορούσαν, στο µέλλον, να συµπεριλάβουν την προώθηση πολιτικών υπέρ της πολυµορφίας ως µέσου για την επίτευξη της αποστολής της.
4. Προσλήψεις
Η απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης το 1994 (16) να εισάγει ένα νέο σύστηµα για την πρόσληψη αστυνοµικών υπαλλήλων θεωρείται ορόσηµο για την Ελλάδα, καθώς αποτελεί πρότυπο αντικειµενικής επιλογής, σε αντίθεση µε το προηγούµενο σύστηµα όπου µόνο όσες-οι είχαν σηµαντικές πολιτικές διασυνδέσεις µε τα δύο µεγάλα πολιτικά κόµµατα είχαν εγγυηµένη πρόσβαση στις αστυνοµικές δυνάµεις.
4.1. Η Αστυνοµική Ακαδηµία
Η δηµιουργία Αστυνοµικής Ακαδηµίας µε στόχο τη βελτίωση του µορφωτικού
επιπέδου και του επιπέδου τεχνικών γνώσεων του αστυνοµικού προσωπικού, ήταν πάγια επιθυµία της πολιτικής και οργανωτικής ηγεσίας της Ελληνικής Αστυνοµίας. Η επιθυµία αυτή πραγµατοποιήθηκε το 1994 µε την ψήφιση του Νόµου 2226/1994 (17).
Η Αστυνοµική Ακαδηµία εδρεύει στην Αθήνα και εποπτεύεται από την-τον Αρχηγό της Ελληνικής Αστυνοµίας, δηλαδή το Υπουργείο Δηµόσιας Τάξης, το οποίο και είναι αρµόδιο για την επιτήρηση, τον συντονισµό, και τον έλεγχο όλων των Αστυνοµικών Σχολών και των σχετικών υπηρεσιών. Η-Ο Αρχηγός της Ελληνικής Αστυνοµίας έχει το δικαίωµα να κάνει συστάσεις στο Υπουργείο σχετικά µε βελτιώσεις, µεταρρυθµίσεις και καινοτοµίες στο αστυνοµικό εκπαιδευτικό σύστηµα.
Επίσης, συµµετέχει σε εκπαιδευτικά σεµινάρια και συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και συνεργάζεται στο πλαίσιο της διεθνούς αστυνοµικής συνεργασίας µε τις- τους οµολόγους της–του των Κρατών Μελών της Ε.Ε. και άλλων κρατών, όσον αφορά τις αστυνοµικές σπουδές.
Η Αστυνοµική Ακαδηµία περιλαµβάνει:
α) Τη Σχολή Αξιωµατικών, για απόφοιτες-ους Λυκείου και χαµηλόβαθµες-ους αστυνοµικούς υπαλλήλους οι οποίες-οι θέλουν να γίνουν αξιωµατικοί.
β) Τη Σχολή Αστυφυλάκων, για απόφοιτες-ους Λυκείου οι οποίες-οι θέλουν να γίνουν χαµηλόβαθµες-οι αστυνοµικοί υπάλληλοι.
γ) Τη Σχολή Μετεκπαίδευσης και Επιµόρφωσης της Ελληνικής Αστυνοµίας.
δ) Τη Σχολή Εθνικής Ασφάλειας, για το υψηλόβαθµο προσωπικό της αστυνοµίας. Η σχολή αυτή είναι ανοιχτή επίσης και σε άλλες κατηγορίες δηµοσίων λειτουργών, όπως είναι οι υπάλληλοι των Ενόπλων Δυνάµεων, η Πυροσβεστική κ.λπ. Το εκπαιδευτικό προσωπικό της Αστυνοµικής Ακαδηµίας απαρτίζεται από καθηγήτριες-ες Πανεπιστηµίων, ειδικές-ους επιστήµονες και υψηλόβαθµες-ους αξιωµατικούς της αστυνοµίας µε ειδικές γνώσεις και εµπειρία, οι οποίες-οι παραδίδουν µαθήµατα που διδάσκονται και σε άλλες πανεπιστηµιακές σχολές (όπως π.χ. στη Νοµική Σχολή), καθώς και θεωρητικά µαθήµατα µε θέµα την αστυνοµική νοµοθεσία και την αστυνοµική πρακτική.
4.1.1. Η διαδικασία για απόφοιτες-ους λυκείου
Σύµφωνα µε τους νέους κανόνες, η είσοδος στην Αστυνοµική Ακαδηµία επιτυγχάνεται αποκλειστικά µέσω του συστήµατος των γενικών πανελλαδικών εξετάσεων. Το Προεδρικό Διάταγµα 4/1995 (18), που εφαρµόζει τον Νόµο 2226/1994 (19), προβλέπει πως ο επίσηµος διαγωνισµός για την είσοδο των µαθητριών-ων στην Αστυνοµική Ακαδηµία, προκηρύσσεται από την-τον Αρχηγό της Ελληνικής Αστυνοµίας.
Η Προκήρυξη για την είσοδο στην Ακαδηµία θα πρέπει να προσδιορίζει:
α. τον συνολικό αριθµό εισακτέων στις παραπάνω Σχολές (συνολικά και ανά κατηγορίες),
β. τα απαιτούµενα προσόντα τους,
γ. τα απαιτούµενα δικαιολογητικά, τον τρόπο και τον χρόνο υποβολής τους,
δ. τη διαδικασία, τον χρόνο και το ακριβές περιεχόµενο των προκαταρκτικών
εξετάσεων,
ε. οποιεσδήποτε άλλες απαραίτητες λεπτοµέρειες.
Η επίσηµη Προκήρυξη στέλνεται σε όλα τα αστυνοµικά τµήµατα και στις Διευθύνσεις Δευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας, σε όλα τα µέσα µαζικής ενηµέρωσης, στον ηµερήσιο Τύπο, στους Δήµους, στον Οργανισµό Απασχολήσεως Εργατικού Δυναµικού (ΟΑΕΔ), καθώς και στις πρεσβείες και στα προξενεία της Ελλάδος στο εξωτερικό, έτσι ώστε όλες-οι οι ενδιαφερόµενες-οι να ενηµερωθούν εγκαίρως.
15 ΦΕΚ 41Α /29-02-2000
16 ΦΕΚ 122A/ 21-07-1994
17 Ν. 2226/1994 (ΦΕΚ 122 A/ 21-07-1994)
18 ΦΕΚ 1A/10-01-1995
19 ΦΕΚ 122A/ 21-07-1994
