μελέτη της νομοθεσίας προσλήψεων, προαγωγών
και εσωτερικής οργάνωσης της ελληνικής αστυνομίας.
Δάφνη Μαυρομμάτη, Αθανάσιος Θεοδωρίδης,
Η μελέτη λόγω του μεγέθους της χωρίστηκε σε 24 μέρη, βρίσκεστε στο 16 μέρος.
8.6. Κοινωνικά κριτήρια για τις τοποθετήσεις και τις µεταθέσεις προσωπικού εντός της Ελληνικής Αστυνοµίας
Είναι αναµφίβολα ανάγκη να καθοριστούν κοινωνικά κριτήρια για τη ρύθµιση των τοποθετήσεων και των µεταθέσεων αστυνοµικών υπαλλήλων που ανήκουν σε ευπαθείς κοινωνικές οµάδες. Τα µέλη των οµάδων αυτών αντιµετωπίζουν συνήθως περισσότερα προβλήµατα από τη µέση-ο αστυνοµικό υπάλληλο και χρειάζονται µεγαλύτερη στήριξη. Συνεπώς στα πλαίσια του συστήµατος µοριοδότησης το οποίο ισχύει για τις τοποθετήσεις και µεταθέσεις, τα άτοµα αυτά θα µπορούσαν να λαµβάνουν πρόσθετες µονάδες.
Υπάρχει ήδη ένα σύστηµα αξιολόγησης µε βάση κοινωνικά κριτήρια, που καθορίζονται από το Προεδρικό Διάταγµα 69/1997 (82) όπως τροποποιήθηκε από τα Προεδρικά Διατάγµατα 85/1998 (83), 254/2000 (84), 147/2000 (85), 309/2000 (86) και 271/2001 (87).
Για παράδειγµα, πρόσθετες µονάδες δίνονται ανάλογα µε την οικογενειακή κατάσταση της-του αστυνοµικού υπαλλήλου. Οι παντρεµένες-οι χωρίς παιδιά λαµβάνουν 5 επιπλέον µόρια. Όσες-οι έχουν ένα παιδί λαµβάνουν 2 µόρια, 4 µόρια για το δεύτερο παιδί, και 6 µόρια για κάθε πρόσθετο παιδί. Ο ίδιος κανόνας ισχύει και για όσες-ους δεν είναι παντρεµένες-οι ή είναι χωρισµένες-οι ή σε διάσταση (άρθρο 3, παρ. 2γ(3) του Προεδρικού Διατάγµατος 69/1997) (88). Εάν οι παντρεµένες-οι αστυνοµικοί υπηρέτησαν µακριά από την οικογενειακή τους εστία (σε απόσταση πάνω από 30 χλµ.) τότε δικαιούνται 5 παραπάνω µόρια.
Επιπλέον, ένα από τα κριτήρια που λαµβάνονται υπόψη για τη µετάθεση μίας-ενός αστυνοµικού είναι τα έτη υπηρεσίας σε µια συγκεκριµένη θέση. Το κριτήριο αυτό σχετίζεται άµεσα µε την ηλικία της ενδιαφερόµενης-ου. Η εξήγηση για τη θετική διάκριση σε αυτήν την περίπτωση είναι ότι θα ήταν άδικο και θα αποτελούσε αρνητική διάκριση άτοµα µεγαλύτερης ηλικίας να υπηρετούν σε δυσµενείς θέσεις για παρατεταµένο χρονικό διάστηµα, δεδοµένων των ενδεχοµένως µειωµένων σωµατικών και ψυχικών τους αντοχών.
Όλα τα παραπάνω αποδεικνύουν ότι υπάρχει ήδη ένα θετικό νοµικό πλαίσιο το οποίο παρέχει συγκεκριµένες εξαιρέσεις στους κανονισµούς τοποθέτησης και µετάθεσης, για κοινωνικούς λόγους. Συνεπώς, οι διατάξεις αυτές θα µπορούσαν εύκολα να διευρυνθούν προκειµένου να ενσωµατώσουν κι άλλες κατηγορίες ατόµων. Για παράδειγµα, θα µπορούσε να επιτραπεί στα µέλη διαφορετικών θρησκειών να εργάζονται πλησιέστερα στις θρησκευτικές τους κοινότητες .*1
8.7. Ωράριο εργασίας και άδειες
Ορισµένες κοινωνικές οµάδες θα προτιµούσαν οι κανόνες που διέπουν το ωράριο εργασίας και την οργάνωση των αδειών να ήταν ελαστικότεροι, προκειµένου να τις προσαρµόσουν στις ιδιαίτερες ανάγκες τους. Για παράδειγµα, ορισµένα µέλη θρησκευτικών µειονοτήτων ενδέχεται να προτιµούσαν ένα σύστηµα αδειών το οποίο να λαµβάνει υπόψη του τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις. (πχ. οι Παρασκευές και το Ραµαζάνι είναι πολύ σηµαντικά για την πλειονότητα των Μουσουλµάνων). Εάν ο νόµος δεν περιέχει ξεκάθαρη αναφορά στην ελαστικότητα του ωραρίου εργασίας και των αδειών, η διευθύντρια-ης ενός αστυνοµικού τµήµατος, ευρισκόµενη-ος κάτω από την πίεση των οργανωτικών αναγκών της υπηρεσίας της-του, θα αγνοήσει τέτοιου είδους επιθυµίες.
Η µόνη σχετική διάταξη αφορά τις εγκύους και τις µητέρες. Εντούτοις, αυτό σηµαίνει ότι υπάρχει ήδη µια νοµική διάταξη την οποία µπορεί καμιά-κανείς να επικαλεστεί και να χρησιµοποιήσει στο µέλλον προκειµένου να διευρύνει το πεδίο εφαρµογής του νόµου ώστε να συµπεριλάβει και άλλες οµάδες. Η άδεια µητρότητας περιγράφεται στο άρθρο 10 του Προεδρικού Διατάγµατος 27/1986 (89), το οποίο ορίζει ότι οι γυναίκες που εργάζονται στην Αστυνοµία δικαιούνται άδεια µητρότητας µετ’ αποδοχών ίση µε αυτή των άλλων δηµοσίων υπαλλήλων (έξι µήνες πριν και έξι µήνες µετά τη γέννηση του παιδιού). Όσο το παιδί είναι κάτω των έξι ετών, η µητέρα µπορεί να πάρει µέχρι δύο χρόνια άδειας άνευ αποδοχών, κατόπιν έγκρισης από την-τον Αρχηγό της Αστυνοµίας. Η άδεια αυτή δεν λαµβάνεται υπόψη για προαγωγές που αφορούν σε βαθµό ή µισθό. Η µητέρα δικαιούται επίσης ένα επιπλέον έτος γονικής άδειας για κάθε νέο παιδί. Όταν το παιδί είναι κάτω από 16 ετών οι γονείς µπορούν να απουσιάζουν από την εργασία τους µερικές ώρες κάθε σχολικό έτος ή ολόκληρη την ηµέρα µέχρι τη συµπλήρωση 4 εργάσιµων ηµερών, προκειµένου να επισκεφτούν το σχολείο του παιδιού τους. Επιπλέον, η ηµερήσια απασχόληση των γυναικών που είναι µητέρες µειώνεται κατά δύο ώρες ηµερησίως όσο το παιδί είναι κάτω από 2 ετών και µια ώρα ηµερησίως µέχρι το παιδί να γίνει 4 ετών. Αντί για την ηµερήσια αυτή µείωση, η µητέρα µπορεί να επιλέξει τη δίχρονη άδεια άνευ αποδοχών. Όλες οι παραπάνω εξαιρέσεις καθοδηγούν το νοµοθετικό σώμα προς την κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθήσει αν επιθυµεί να λάβει υπόψη του τις ιδιαίτερες ανάγκες των διαφορετικών κοινωνικών οµάδων.
8.8. Πρόσληψη Ποµάκων στη Συνοριακή Αστυνοµία
Ελληνίδες-ες µε διαφορετική εθνοτική καταγωγή πρακτικά απουσιάζουν από την Ελληνική Αστυνοµία. Σύµφωνα µε δηλώσεις του Γενικού Γραµµατέα του Υπουργείου Δηµόσιας Τάξης (90), η ελληνική κυβέρνηση στα πλαίσια µέτρων για την κοινωνική και εργασιακή ενσωµάτωση των Ποµάκων της Δυτικής Θράκης προχώρησε στην πρόσληψη Ποµάκων στη Συνοριακή Αστυνοµία.
8.9. Ευαισθητοποίηση - βελτιώσεις στο εκπαιδευτικό σύστηµα
Αν και το εκπαιδευτικό σύστηµα της Ελληνικής Αστυνοµίας παρουσιάζει πολλά προβλήµατα, έχουν πραγµατοποιηθεί τα τελευταία χρόνια σηµαντικές καινοτοµίες στο πρόγραµµα µαθηµάτων της Αστυνοµικής Ακαδηµίας, όπως η εισαγωγή µαθηµάτων µε θέµα τα δικαιώµατα του ανθρώπου. Οι σηµαντικότερες καινοτοµίες είναι οι ακόλουθες:
α) Σχολή Αξιωµατικών
Στη διάρκεια του δεύτερου και τρίτου έτους σπουδών, παρέχεται στις φοιτήτριες-ες λεπτοµερής ανάλυση των συνταγµατικών διατάξεων για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωµάτων, υπογραµµίζοντας τα προβλήµατα µε τα οποία θα έρθουν αντιµέτωπες οι εκπαιδευόµενες-οι στο µέλλον, κατά την άσκηση των καθηκόντων τους. Ιδιαίτερη έµφαση δίνεται στα παρακάτω θέµατα: την αξία της ανθρώπινης ζωής, την έννοια της ισότητας, τη δικαστική προστασία, το θεσµό του Συνηγόρου του Πολίτη και των Επιθεωρητριών-ων Δηµόσιας Διοίκηση, την Οικουµενική Διακήρυξη Δικαιωµάτων του Ανθρώπου, την προστασία των ανθρώπων από τα βασανιστήρια και κάθε άλλη βάναυση και απάνθρωπη µεταχείριση ή τιµωρία, τους βασικούς κανόνες µεταχείρισης κρατουµένων, τους κανόνες ηθικής της αστυνοµίας, το πρόγραµµα αποφυγής βασανιστηρίων, το ρατσισµό και την ξενοφοβία, τις αρµοδιότητες της αστυνοµίας σε θέµατα ασύλου, τις παρεµβάσεις της αστυνοµίας, τις υποχρεώσεις των αξιωµατικών της ΕΛ.ΑΣ. (νόµιµες και µεικτές δράσεις), τις συνθήκες οπλοχρησίας, τη χρήση βίας από δηµόσιους οργανισµούς, τις ποινικές, πειθαρχικές και αστικές ευθύνες των αξιωµατικών της ΕΛ.ΑΣ.
β) Σχολή Αστυφυλάκων
Στα πλαίσια της διδασκαλίας των ατοµικών και κοινωνικών δικαιωµάτων αναλύονται ειδήσεις και αναφορές της αστυνοµίας. Τα πολιτικά νέα εξετάζονται
επίσης µε στόχο τη διδασκαλία θεµάτων που σχετίζονται µε την οργάνωση και
λειτουργία του κράτους. Και οι δύο Σχολές οργανώνουν σεµινάρια µε θέµα: την
αποστολή και τις αρµοδιότητες της Ύπατης Αρµοστείας για τις-τους Πρόσφυγες
(UNHCR), τη βία εναντίον των γυναικών µέσα στο σπίτι (αναλύονται µέτρα για την προστασία τους και την παρέµβαση αστυνοµικών υπαλλήλων µε στόχο την επίλυση των σχετικών προβληµάτων), το δουλεµπόριο, τη σεξουαλική εκµετάλλευση ανηλίκων ως τµήµα του διεθνούς οργανωµένου εγκλήµατος, την αποφυγή βάναυσης µεταχείρισης κατά της διάρκεια της κράτησης σε αστυνοµικό τµήµα, µετανάστριες-ες, ρατσισµός και ξενοφοβία (ελληνικές και ευρωπαϊκές εµπειρίες διακρίσεων).
γ) Επιπλέον, µεταφράστηκε και διανέµεται στις-στους φοιτητριες-ες της Αστυνοµικής Ακαδηµίας ο οδηγός Policing in a Democratic Society του Συµβουλίου της Ευρώπης.
δ) Τέλος, το Υπουργείο µελετάει τη δυνατότητα διανοµής στις φοιτήτριες-ες της
Αστυνοµικής Ακαδηµίας ενός βιβλίου που εκδόθηκε πρόσφατα µε τίτλο Θυµατολογία και Όψεις της Θυµατοποίησης. Στόχος της διανοµής θα ήταν η παροχή στις φοιτήτριες-ες ενός ακόµα εργαλείου σε θέµατα ανθρωπίνων δικαιωµάτων. Η θεµατολογία του καλύπτει ουσιαστικά θέµατα θυµατολογίας, ενός κλάδου της ποινικολογίας, ο οποίος εξετάζει το έγκληµα από την οπτική γωνία των θυµάτων. Μερικά από τα θέµατα που πραγµατεύεται το εν λόγω βιβλίο είναι: γενική επισκόπηση του θέµατος, θύµατα κατάχρησης εξουσίας, θύµατα οικογενειακής βίας, οι γηραιότερες-οι ως θύµατα και η νοµική τους προστασία, η αντιµετώπιση θυµάτων τροχαίων ατυχηµάτων που εγκαταλείφθηκαν από τις-τους θύτες.
9. Προτάσεις για την προώθηση της πολυµορφίας και την καταπολέµηση των διακρίσεων στην Ελληνική Αστυνοµία
Για την αποτελεσµατική εφαρµογή της ισχύουσας νοµοθεσίας κατά των διακρίσεων χρειάζεται µια ριζική αλλαγή στη βασική δοµή εκείνων των µηχανισµών του κράτους που υποθάλπουν νοοτροπίες και πρακτικές διακρίσεων και αποκλεισµού. Πιο συγκεκριµένα, είναι σηµαντικό να δροµολογηθούν µέτρα υποστήριξης των ευπαθών οµάδων µέσα στην αστυνοµία, µε στόχο να επηρεάσουν την κοινή γνώµη και την κοινωνία γενικότερα προς την κατεύθυνση της καταδίκης του ρατσισµού, της ξενοφοβίας και του αποκλεισµού. Εντούτοις, τέτοιου είδους µέτρα µπορούν να εφαρµοστούν µόνο αν αναπτυχθεί στο εσωτερικό της αστυνοµίας µια νοοτροπία αντιρατσιστική και ανεκτική προς τις µειονότητες.
9.1. Σύγχρονες µέθοδοι αστυνόµευσης που προωθούν την πολυµορφία
Το µοντέλο της «κοινοτικής αστυνόµευσης» αντικατοπτρίζει µια σύγχρονη θεώρηση του αστυνοµικού έργου, η οποία, αν υιοθετηθεί, θα συµβάλλει στην προώθηση της αξίας της πολυµορφίας. Η «κοινοτική αστυνόµευση» βασίζεται στη έννοια της συνεργασία µεταξύ αστυνοµικών και πολιτισών-ων: οι δυο οµάδες πρέπει να συνεργάζονται µε στόχο τη δηµιουργική επίλυση των τοπικών τους προβληµάτων. Για το λόγο αυτόν, απαιτείται η Αστυνοµία να αναπτύξει στενή σχέση µε τα µέλη της κάθε κοινότητας, επιτρέποντας τους να θέτουν οι ίδιες-οι θέµατα, να αναπτύσσουν τοπικές δραστηριότητες και να συµµετέχουν στις προσπάθειες για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής στη γειτονιά τους. Μια τέτοια προσέγγιση θα βοηθούσε τις-τους αστυνοµικούς να συνειδητοποιήσουν πως η κοινωνία περιέχει και µειονοτικές οµάδες που έχουν δικαιώµατα.
Πρόταση
Να εφαρµοστεί πιλοτικά το πρότυπο της «κοινοτικής αστυνόµευσης» σε περιοχές µε µεγάλο ποσοστό µεταναστριών-ων ή καταυλισµούς Ροµά (τσιγγάνων) *2
Η ιδέα της «κοινοτικής αστυνόµευσης» περιλαµβάνει δυο σηµαντικά στοιχεία:
α) Τη συµµετοχή της κοινότητας στο έργο της αστυνοµίας σε τοπικό επίπεδο.
Αυτού του είδους η συµµετοχή προϋποθέτει την ύπαρξη ενός ανοιχτού δίαυλου επικοινωνίας ανάµεσα στην αστυνοµία και τις-τους κατοίκους και µπορεί να βοηθήσει τις-τους αστυνοµικούς να κατανοήσουν στην πράξη τη σηµαντικότητα της ένταξης των µεταναστριών-ων στην ελληνική κοινωνία και της αποδοχής των µειονοτήτων.
Ο αµοιβαίος σεβασµός µεταξύ των δυο πλευρών είναι ζωτικής σηµασίας. Η υπερβολική χρήση βίας ή ο υπερβολικός ζήλος πρέπει να δώσουν τη θέση τους στο διάλογο, την ανεκτικότητα και την κοινή θέληση για επίλυση των κοινών προβληµάτων.
Β) Την εξεύρεση λύσεων οι οποίες ευνοούν την πρόληψη έναντι της καταστολής και έχουν σαν στόχο τη µείωση η ακόµα και την εξάλειψη των αιτίων που προκαλούν εντάσεις και προβλήµατα. Η κοινότητα ενθαρρύνεται να αναλάβει πρωτοβουλίες.
81 ΦEK 208A/06-10-1995
82 ΦEK 62A/ 23-04-1997
83 ΦEK 77A/10-04-1998
84 ΦEK 210A/29-09-2000
85 ΦEK 128A/12-05-2000
86 ΦEK 253/16-11-2000
87 ΦEK 194/29-08-2001
88 ΦEK 62A/23-04-1997
89 ΦEK 11A/1986
90 Κ. Ευσταθιάδης, οµιλία στα πλαίσια συνεδρίου του ΕΚΕΜΕ µε θέµα το Ρατσισµό και την Ξενοφοβία στην Ελλάδα, 18.12.2003
*1 Αντίστοιχα θα ήταν εποικοδομιτικό οι αστυνομικίνες λεσβίες, αμφισεξουαλικές και γκέι να εργάζονται σε περιοχές που υπάρχουν ΛεΠΑΤ κοινότητες, χώροι ή σχετικά συνέδρια, συγκεντρώσεις κλπ.
*2 Πιλοτική "κοινοτική αστυνόμευση" από αστυνομικίνες λεσβίες αμφισεξουαλικές-ους, γκέι θα μπορούσε να γίνει αντίστοιχα σε περιοχές που εργάζονται διασκεδάζουν ή κατοικούν λεσβίες, αμφισεξουαλικές-οι, τρανς, όπως Γκάζι, Συγγρού, Καβάλας. Ευαγγελία Βλάμη
