Εγκεφαλικά κύτταρα δημιουργήθηκαν, για πρώτη φορά, απευθείας από δερματικά κύτταρα, χωρίς να χρειαστεί η μεσολάβηση βλαστοκυττάρων, ανοίγοντας το δρόμο σε νέες θεραπείες νευρολογικών νοσημάτων, όπως το Αλτσχάιμερ και το Πάρκινσον και σοβαρών τραυματισμών στη σπονδυλική στήλη.
Η νέα έρευνα φέρνει ελπίδες ότι στο μέλλον τα κύτταρα από το δέρμα του ίδιου της ασθενούς θα αντικαθιστούν τα κατεστραμμένα κύτταρα του εγκεφάλου ή του νωτιαίου μυελού.
Η έρευνα, που βασίστηκε σε πειράματα σε ποντίκια, έγινε από επιστημόνισες-ες του πανεπιστημίου Στάνφορντ της Καλιφόρνιας υπό τον καθηγητή του Ινστιτούτου Βιολογίας των Βλαστοκυττάρων και Αναγεννητικής Ιατρικής της Ιατρικής Σχολής Μάρθιους και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature.
Αν επιβεβαιωθεί η εφαρμογή της μελέτης στις-στους ανθρώπους και ότι ο κάθε ιστός (π.χ. δερματικός) έχει την εγγενή ικανότητα να μεταβάλλεται άμεσα σε έναν άλλο τύπο (π.χ. εγκεφαλικό), τότε θα πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό βήμα στην ιατρική.
Η έρευνα διαπίστωσε επίσης ότι τα δερματικά κύτταρα (ινοβλάστες) μπορούν να αναπρογραμματιστούν, ώστε να παρέχουν μια απεριόριστη προσφορά αίματος και μυελού των οστών, κάτι που θα επιτρέψει "προσωποποιημένες" μεταγγίσεις, άλλη μια σημαντική εξέλιξη, αν καταστεί εφικτή στις-στους ανθρώπους.
Μέχρι τώρα οι επιστημόνισες-ες γενικά πίστευαν ότι μόνο τα εμβρυικά βλαστοκύτταρα μπορούν να μετασχηματιστούν σε άλλους τύπους κυττάρων και ιστών. Ωστόσο η νέα μελέτη δείχνει ότι ενώ τα διάφορα κύτταρα του σώματος, κατά την αρχική φάση ανάπτυξης του οργανισμού, εξειδικεύονται σε επιμέρους λειτουργίες και τύπους, διατηρούν πάντα μια υποκείμενη "ευκαμψία". Αν τα κατάλληλα γονίδια ενεργοποιηθούν ή, αντίστροφα, απενεργοποιηθούν, τότε τα εξειδικευμένα κύτταρα (π.χ. τα δερματικά) μπορούν να δυνητικά να "μεταμορφωθούν" σε άλλου είδους κύτταρα.
Για ένα "τεράστιο βήμα" και για "ελαφρώς σοκαριστική ανακάλυψη" έκανε λόγο ο καθηγητής νευροβιολογίας του King's College του Λονδίνου Τζακ Πράις, που δείχνει, όπως είπε, ότι "μπορείς να αναπρογραμματίσεις οτιδήποτε να γίνει οτιδήποτε". Ήδη οι ερευνήτριες-ες ευελπιστούν ότι θα μπορούν στο μέλλον να αντικαθιστούν κατεστραμμένους ιστούς στο ήπαρ και να βρουν νέες θεραπείες για το διαβήτη και τον καρκίνο.
Η ανακάλυψη θα ικανοποιήσει όσες-ους για ηθικούς λόγους, αντιδρούν στην χρήση βλαστοκυττάρων από έμβρυα, καθώς τα τελευταία καταστρέφονται. Επιπλέον, η νέα μέθοδος είναι ταχύτερη από την δεύτερη εναλλακτική λύση, κατά την οποία ενήλικα κύτταρα (π.χ. δερματικά) "καθοδηγούνται" να επιστρέψουν στην αρχική προσαρμοστικότητά τους και να γίνουν "πολυδύναμα" κύτταρα (σαν βλαστοκύτταρα). Εξάλλου η "μεσολάβηση" αυτών των πολυδύναμων κυττάρων συχνά προκαλεί καρκίνο, γι' αυτό άλλωστε πολλες-οι πιστεύουν ότι τελικά δύσκολα θα εγκριθεί για ανθρώπους μια θεραπεία που θα βασίζεται σε αυτά, λόγω του υψηλού ρίσκου.
Η νέα ασφαλέστερη μέθοδος εισάγει στο DNA των δερματικών κυττάρων, μέσω ενός γενετικά τροποποιημένου ιού, τρία επιλεγμένα γονίδια, τα οποία, όταν ενεργοποιούνται, λένε στα άλλα γονίδια τι να κάνουν. Έτσι, μετατρέπουν το 20% των δερματικών κυττάρων σε εγκεφαλικά, σε λιγότερο από μια εβδομάδα (πρόκειται για δέκα φορές πιο αποδοτική μέθοδο σε σχέση με τις εναλλακτικές). Οι νευρώνες που δημιουργούνται με αυτόν τον τρόπο, είναι απολύτως λειτουργικοί, δηλαδή μπορούν να δημιουργούν συνάψεις μεταξύ τους και να ανταλλάσσουν σήματα, συνεπώς δυνητικά θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν σε παθήσεις όπως το Πάρκινσον και το Αλτσχάιμερ.
Οι ερευνήτριες-ες του Στάνφορντ ήδη εργάζονται με ανθρώπινα κύτταρα, αλλά δήλωσαν ότι δεν βλέπουν το λόγο γιατί η μέθοδός τες να μην ισχύει για τα περισσότερα είδη - συμπεριλαμβανομένου της-του ανθρώπου. Παραμένει ερωτηματικό γιατί, αν τα εξειδικευμένα κύτταρα κρατούν πάντα την εγγενή ικανότητα τους να μεταμορφώνονται σε άλλου είδους κύτταρα, δεν το κάνουν αυτό στη διάρκεια της ζωής τους.
Το άρθρο το βρήκαμε στι 28.1.10 στην εφημερίδα Ελευθεροτυπία στην http://www.enet.gr/?i=news.el.ygeia&id=126146
