Στρασβούργο, 9 Φεβρουαρίου 2009
Συμβολή του Επιτρόπου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στο έργο της Επιτροπής των Ειδικών για θέματα Διάκρισης στη Βάση του Σεξουαλικού Προσανατολισμού και της Ταυτότητας του Κοινωνικού Φύλου (DH-LGBT)
Η έκθεση του επιτρόπου λόγω του μεγέθους της χωρίστηκε σε δυο μερη, βρίσκεστε στο Α' μέρος
A. Γενικές παρατηρήσεις
1.Ο σκοπός αυτής της συμβολής είναι η παροχή στις-στους DH-LBGT μιας σύντομης αναφοράς των παρατηρήσεων και δράσεων του Επιτρόπου σχετικά με την καταπολέμηση της διάκρισης στη βάση του σεξουαλικού προσανατολισμού και της ταυτότητας του κοινωνικού φύλου , συμπεριλαμβανομένης της λεσβοβοφοβίας, γκέιφοβίας, αμφιφοβίας και της τρανσοφοβίας (ομοερωτοφοβίας).
2.Ο Επίτροπος παρατηρεί ότι οι λεσβίες, γκέι, αμφισεξουαλικές-οί και τράνς (LGBT) συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν διακρίσεις, βία και προκαταλήψεις σε πολλά κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης εξαιτίας του αληθινού ή αντιληπτού σεξουαλικού τους προσανατολισμού ή της ταυτότητας του κοινωνικού φύλου, καθώς και της λεσβοβοφοβίας, γκέιφοβίας, αμφιφοβίας και της τρανσοφοβίας (ομοερωτοφοβίας) γενικότερα. Πολλές-οί πολιτικοί, πνευματικές-οί και θρησκευτικές-οί αρχηγοί έχουν κάνει χρήση μη ανεκτικού λόγου ή ακόμα χειρότερα υποκινούν με τον λόγο τες-τους σε μίσος. Πολύ συχνά δεν υπάρχει αμυντική αντίδραση και ελάχιστα άτομα αντιστέκονται στην λεσβοβοφοβία, γκέιφοβία, αμφιφοβία και της τρανσοφοβία (ομοερωτοφοβία). Ο Επίτροπος θεωρεί αυτά τα προβλήματα ως ένα ζήτημα προτεραιότητας για το Γραφείο του. Τον απασχολούν ιδιαίτερα οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών στη βάση του σεξουαλικού προσανατολισμού ή της ταυτότητας του κοινωνικού φύλου και εγείρει συνεχώς την ανησυχία του κατά τη διάρκεια των συνομιλιών του με τα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης.
3.Ο Επίτροπος παρατηρεί ότι ο σεξουαλικός προσανατολισμός και η ταυτότητα του κοινωνικού φύλου, αντίθετα για παράδειγμα με τη “φυλή”, το φύλο και την αναπηρία, δεν αναφέρονται ρητά σε κανένα ευρωπαϊκό ή διεθνές σύμφωνο για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Πιστεύει ότι το Συμβούλιο της Ευρώπης, ως το τοπικό σώμα για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ευρώπη, καλείται να αναλάβει έναν ηγετικό ρόλο στην θέσπιση σαφών κριτηρίων σε αυτόν τον τομέα και να τα ενισχύσει. Επομένως χαιρετίζει τις Αποφάσεις της Επιτροπής των Υπουργών για την προώθηση των δράσεων για την καταπολέμηση των διακρίσεων στη βάση του σεξουαλικού προσανατολισμού και της ταυτότητας του κοινωνικού φύλου. Αυτό έχει οδηγήσει στους Όρους της Αναφοράς του DH-LGBT με την εντολή να “καταρτιστεί μια σύσταση πάνω σε μέτρα κατά της διάκρισης στη βάση του σεξουαλικού προσανατολισμού ή της ταυτότητας του κοινωνικού φύλου, να διασφαλιστεί ο σεβασμός για τα ανθρώπινα δικαιώματα των λεσβιών, γκέι, αμφισεξουαλικών και τράνς προσώπων και να προαχθεί η ανεκτικότητα απέναντί τους”. Σημειώνει ότι οι αποφάσεις της επιτροπής των Υπουργών περιλαμβάνουν ένα μήνυμα προς όλες τις κυβερνητικές επιτροπές του Συμβουλίου της Ευρώπης, ώστε να δώσουν προσοχή στις τρέχουσες και μελλοντικές ενέργειές τους σχετικά με την ανάγκη των κρατών μελών να αποφύγουν και να διορθώσουν την όποια διάκριση στη βάση του σεξουαλικού προσανατολισμού ή της ταυτότητας του κοινωνικού φύλου και να θέσουν προτάσεις για συγκεκριμένες ενέργειες σχεδιασμένες ώστε να ενδυναμωθούν τα ίσα δικαιώματα και η αξιοπρέπεια των LGBT προσώπων και να καταπολεμηθούν οι συμπεριφορές που παράγουν διάκριση εναντίον τους μέσα στην κοινωνία.
4.Απουσία ενός οργάνου που να αναγνωρίζει ρητά τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα του κοινωνικού φύλου, ο Επίτροπος βασίζεται στην χωρίς διάκριση εφαρμογή των υπαρχουσών συνθηκών για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ιδιαίτερα της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ECHR) και του Άρθρου 14, που απαγορεύει την όποια μορφή διάκρισης στην εφαρμογή των δικαιωμάτων και ελευθεριών που εγγυώνται τόσο η Σύμβαση, όσο και το Πρωτόκολλο 12 στην ECHR. Μολονότι ο σεξουαλικός προσανατολισμός και η ταυτότητα του κοινωνικού φύλου δεν αναφέρονται ρητά ως πεδία όπου εμφανίζονται διακρίσεις, οι δημιουργοί του Πρωτοκόλλου 12 τόνισαν στο επεξηγηματικό υπόμνημα ότι εμποδίζει τη διάκριση στη βάση του σεξουαλικού προσανατολισμού. Όμως αυτό δεν βρίσκει εφαρμογή στην περίπτωση της ταυτότητας του κοινωνικού φύλου, παρόλο που αναμφισβήτητα θα γινόταν αντιληπτό με αυτόν τον τρόπο εφόσον η λίστα των πεδίων στο Πρωτόκολλο 12 είναι ανοιχτή και εξαιτίας της νομολογίας του Δικαστηρίου σε ανάλογες περιπτώσεις.
5.Ο Επίτροπος σημειώνει ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σε σημαντικές αποφάσεις του έχει υποστηρίξει ότι οι ιδιωτικές συναινετικές σεξουαλικές σχέσεις, ανάμεσα σε ενήλικες-ους του ίδιου φύλου δεν πρέπει να ποινικοποιούνται. Ότι δεν θα έπρεπε να υπήρχε καμία διάκριση στον καθορισμό του ορίου ηλικίας για τις συναινετικές σεξουαλικές πράξεις. Ότι οι ΛεΠΑΤ έχουν το δικαίωμα να γίνονται δεκτές-οί στις ένοπλες δυνάμεις. Ότι τα ΛεΠΑΤ άτομα και οργανισμοί (ΜΚΟ, ομάδες, συλλογικότητες) απολαμβάνουν την ίδια ελευθερία για τη συγκέντρωση για τις πορείες υπερηφάνειας όπως κάθε άλλο πρόσωπο. Ότι τα ΛεΠΑΤ ζευγάρια έχουν τα ίδια κληρονομικά δικαιώματα και υποχρεώσεις με άλλα ζευγάρια. Ότι ο σεξουαλικός προσανατολισμός δεν μπορεί να χρησιμοποιείται ως πεδίο προς εκμετάλλευση για διάκριση στις περιπτώσεις χορήγησης επιμέλειας παιδιών. Ότι η διόρθωση φύλου για τα τράνς πρόσωπα θα έπρεπε να κατοχυρώνεται σε προσωπικά έγγραφα και ότι τα Κράτη δεν μπορούν να ασκούν διάκριση κατά μιας αιτούσης ή ενός αιτούντος για τεκνοθεσία ενός παιδιού με βάση αποκλειστικά τον σεξουαλικό προσανατολισμό.
6. Ο Επίτροπος χαιρετίζει το έργο άλλων σωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης στην καταπολέμηση της διάκρισης με βάση τον σεξουαλικό προσανατολισμό και σε ένα μικρότερο βαθμό, την ταυτότητα του κοινωνικού φύλου. Ιδιαίτερα σημειώνει τις Συστάσεις της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης στην Επιτροπή των Υπουργών: Σύσταση 924(1981) για τη διάκριση κατά των ΛεΠΑΤ. Σύσταση 1117(1989) για τις συνθήκες των τράνς. Σύσταση 1470(2000) Θέση των λεσβιών, γκέι και των συντρόφων τους αναφορικά με το άσυλο και την μετανάστευση στα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης. Σύσταση 1474(2000) Θέση των λεσβιών, γκέι στα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης και Σύσταση 1635(2003) Λεσβίες, γκέι στον αθλητισμό. Αναμένει την σε εξέλιξη αναφορά από την Επιτροπή της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης για θέματα Νομικών Ζητημάτων και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για τη “Διάκριση στη βάση του σεξουαλικού προσανατολισμού και της ταυτότητας του κοινωνικού φύλου”. Επίσης, σημειώνει τη Σύσταση 211(2007) της Συγκλήτου των Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών για την ελευθερία του συνεταιρίζεσθαι και την ελευθερία της έκφρασης των λεσβιών, γκέι, αμφισεξουαλικών και τράνς προσώπων. Τέλος, επιδοκιμάζει τις ενέργειες της DG Εκπαίδευση, Πολιτισμός και Κληρονομιά, Νέες-οι και Αθλητισμός, ειδικά τις ενέργειες και τις εκδόσεις στα πλαίσια της Καμπάνιας “Όλες-οι διαφορετικές-οί Όλες-οι ίσες-οι” και του εγχειριδίου ανθρωπίνων δικαιωμάτων “Πυξίδα” που προσφέρει πρακτικά εργαλεία στην προαγωγή του σεβασμού και της ισότητας για τα ΛεΠΑΤ πρόσωπα.
7.Ο Επίτροπος επίσης σημειώνει πρόσφατες σημαντικές εξελίξεις στις παγκόσμιες προσπάθειες για την καταπολέμηση της διάκρισης με βάση τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα του κοινωνικού φύλου. Ιδιαίτερα χαιρετίζει τις “Αρχές της Yogyakarta” στην Εφαρμογή των Νόμων για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα σε Σχέση με τον Σεξουαλικό Προσανατολισμό και την Ταυτότητα του Κοινωνικού Φύλου που θεωρεί ένα σημαντικό εργαλείο στην αναγνώριση των υποχρεώσεων των Κρατών για τον σεβασμό, την προστασία και την πραγμάτωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για όλα τα πρόσωπα, ανεξάρτητα από τον σεξουαλικό προσανατολισμό ή την ταυτότητα κοινωνικού φύλου. Επίσης χαιρετίζει την Έκθεση για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα του κοινωνικού φύλου "Statement on human rights, sexual orientation and gender identity" εκ μέρους των 66 Κρατών, όπως παραδόθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 2008 στην Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών. Σημειώνει ότι η συντριπτική πλειοψηφία των κρατών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης (41) έχουν επικυρώσει αυτήν την έκθεση. Επίσης χαιρετίζει το ψήφισμα για “Τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, τον Σεξουαλικό Προσανατολισμό και την Ταυτότητα του Κοινωνικού Φύλου” που διακηρύχθηκε από την Γενική Συνέλευση του Οργανισμού των Αμερικανικών Πολιτειών στις 3 Ιουνίου 2008.
8.Τονίζει τη σπουδαιότητα της συνεργασίας ανάμεσα στο Συμβούλιο της Ευρώπης και άλλες διακυβερνητικές οργανώσεις στην καταπολέμηση της λεσβοβοφοβίας, γκέιφοβίας, αμφιφοβίας και της τρανσοφοβίας (ομοερωτοφοβίας), της διάκρισης στη βάση του σεξουαλικού προσανατολισμού και της ταυτότητας του κοινωνικού φύλου. Χαιρετίζει με αυτήν την θεώρηση τις Ετήσιες Εκθέσεις Εγκλημάτων Μίσους του Οργανισμού για την Ασφάλεια και την Συνεργασία στην Ευρώπη (OSCE), την αναφορά της Αντιπροσωπείας για τα Βασικά Δικαιώματα “λεσβοβοφοβία, γκέιφοβία, αμφιφοβία, τρανσοφοβία (ομοερωτοφοβία) και Διάκριση στη Βάση του Σεξουαλικού Προσανατολισμού στα κράτη μέλη της Ευρώπης”, καθώς και την υποστήριξη από τον Υψηλό Αξιωματούχο των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, την εργασία των Ειδικών Διαδικασιών των Ηνωμένων Εθνών και των σωμάτων των συνθηκών των Ηνωμένων Εθνών.
Ο ευρωπαίος επίτροπος για τα ανθρώπινα δικαιώματα κ. Thomas Hammarberg κατέθεσε έκθεση προτάσεων με βάση τα όσα δεν συμβαίνουν στην Ευρώπη για τα ΛεΠΑΤ δικαιώματα, παίρνοντας οδηγίες από τις "καλές πρακτικές" που εφαρμόστηκαν σε αρκετά κράτη αλλά και τις αναφορές τόσο των μεμονομένων ακτιβιστριών-ων όσο και των Μη Κηβερνητικών Οργανώσεων.
Θα ήταν εξαιρετικά σημαντικό στην Ελλάδα να εμφανιστεί μια ΜΚΟ με κέντρο βάρους τις αμφισεξουαλικές-ους ή η ενεργητικότερη συμμετοχή τες-τους στις υπάρχουσες ΜΚΟ.
Οι τρανς έστω και υποτυπωδώς εμφανίζονται στην Ελλάδα, αν και κατά την γνώμη μας θα ήταν σημαντικό να θέσουν τα θέματά τες-τους σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Ευαγγελία Βλάμη.
