Στο παρακάτω κείμενο εκτίθεται μια πρώτη νομική αξιολόγηση
των περιστατικών που συνέβησαν στην Εθνική Λυρική Σκηνή σχετικά με την παράσταση "Ρούσαλκα" και την αφαίρεση μιας σκηνής από το έργο, γεγονός που οδήγησε σε έντονη διαμαρτυρία για την παραβίαση της ελευθερίας της έκφρασης σε συνδυασμό με την απαγόρευση διακρίσεων για λόγους σεξουαλικού προσανατολισμού.1. Νομικό καθεστώς της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
Η Εθνική Λυρική Σκηνή, η οποία παλαιότερα ήταν Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου, αποτελείται σήμερα από δύο αυτοτελείς κρατικούς οργανισμούς που εποπτεύονται από το Υπουργείο Πολιτισμού, σύμφωνα με τον καταστατικό Ν. 2273/1994:
1.1. Tο νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου με την επωνυμία "Εθνική Λυρική Σκηνή", με όργανα το διοικητικό συμβούλιο (Δ.Σ. αποτελούμενο από Πρόεδρο, Αντιπρόεδρο και τρεις γυναίκες και άνδρες συμβούλους που διορίζονται από την-τον Υπουργό Πολιτισμού, με τριετή θητεία) και την-τον καλλιτεχνική-ό διευθύντρια-η.
1.1.1. Το Δ.Σ. ασκεί "κάθε εξουσία για όλα γενικώς τα ζητήματα που αφορούν την διοίκηση και διαχείριση της Ε.Λ.Σ. με εξαίρεση τα θέματα για τα οποία αποκλειστικά αρμόδια είναι άλλα όργανα". Μεταξύ των ενδεικτικά αναφερόμενων αρμοδιοτήτων αναφέρεται για το Δ.Σ. ότι "χαράσσει μετά από εισήγηση της καλλιτεχνικής διεύθυνσης τις γενικές κατευθυντήριες γραμμές της πολιτιστικής πολιτικής της Ε.Λ.Σ. μέσα στα πλαίσια της κείμενης νομοθεσίας, του κανονισμού και των οικονομικών δυνατοτήτων της Ε.Λ.Σ.", αλλά και ότι "έχει πειθαρχική εξουσία δεύτερου βαθμού για όλο το προσωπικό της Ε.Λ.Σ.".
1.1.2. Η-ο καλλιτεχνική-ός διευθυντής έχει τις αρμοδιότητες της κατάρτισης του καλλιτεχνικού προγράμματος κάθε περιόδου, του προϋπολογισμού κάθε έργου και κάθε παράστασης, επιβλέπει την προετοιμασία των έργων που ανεβαίνουν, ελέγχει την εργασία του κάθε κατηγορίας προσωπικού που ασχολείται με το ανέβασμα των έργων, δίνει κατευθύνσεις κι εντολές για την σωστή και έγκαιρη σκηνική, σκηνογραφική, μουσική ενδυματολογική και κάθε άλλη αναγκαία προετοιμασία, προϊσταται των διοικητικών υπηρεσιών της Ε.Λ.Σ., εποπτεύει και συντονίζει τη λειτουργία τους, επιβλέπει την τήρηση του εσωτερικού κανονισμού και την εκτέλεση των αποφάσεων του Δ.Σ., στις συνεδριάσεις του οποίου μετέχει χωρίς ψήφο.
1.1.3. Σύμφωνα με τον ίδιο νόμο, "Οι πόροι της Ε.Λ.Σ. είναι η Ετήσια Επιχορήγηση του Υπουργείου Πολιτισμού με σχετική πρόβλεψη στον ετήσιο προϋπολογισμό του Υπουργείου Πολιτισμού, με την οποία θα εξασφαλίζεται διαρκώς ο ανά τριετία τουλάχιστον προγραμματισμός των δραστηριοτήτων της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, ενισχύσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση ή άλλους διεθνείς οργανισμούς, επιχορηγήσεις δημόσιων ή μη φορέων και οργανισμών, έσοδα από τις καλλιτεχνικές της δραστηριότητες, χορηγίες, έσοδα από εκμετάλλευση περιουσιακών στοιχείων, δωρεές, κληρονομιές, κληροδοσίες, καταπιστεύματα, καθώς και κάθε είδους κοινωνικοί πόροι. Η Ε.Λ.Σ. έχει όλα τα δικονομικά και ουσιαστικά προνόμια του Δημοσίου που προβλέπονται από το από 26.7/10.8.1944 κ.δ. ή από άλλες διατάξεις και απαλλάσσεται γενικά από κάθε φόρο, τέλος χαρτοσήμου, δασμό, δικαίωμα ή εισφορά υπέρ του Δημοσίου ή τρίτου, εκτός από το φόρο προστιθέμενης αξίας. Οι δωρεές προς την Ε.Λ.Σ. απαλλάσσονται από το φόρο δωρεάς."
1.2. Tην αυτοτελή δημόσια υπηρεσία με την ονομασία "Ορχήστρα Λυρικής Σκηνής", η οποία υπάγεται στην εποπτεία του Υπουργού Πολιτισμού και έχει ως αποστολή τη συμμετοχή στις παραστάσεις, παραγωγές και κάθε είδους εκδηλώσεις του ν.π.ι.δ. "Εθνική Λυρική Σκηνή". Το προσωπικό της Ορχήστρας αποτελείται από 80 γυναίκες και άνδρες μουσικούς κι μία-έναν αρχιμουσικό. Σύμφωνα με τον ίδιο νόμο, "η διοικητική υποστήριξη και η μισθοδοσία του προσωπικού της Ορχήστρας γίνονται από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού."
2. Συνταγματικές υποχρεώσεις σεβασμού της ελευθερίας της έκφρασης
2.1. Ως κρατικά όργανα, η ΕΛΣ και η ΟΛΣ δεσμεύονται από το άρθρο 25 παρ. 1 του Συντάγματος, σύμφωνα με το οποίο:
“Τα δικαιώματα του ανθρώπου ως ατόμου και ως μέλους του κοινωνικού συνόλου και η αρχή του κοινωνικού κράτους δικαίου τελούν υπό την εγγύηση του Κράτους. Όλα τα κρατικά όργανα υποχρεούνται να διασφαλίζουν την ανεμπόδιστη και αποτελεσματική άσκησή τους. Τα δικαιώματα αυτά ισχύουν και στις σχέσεις μεταξύ ιδιωτών στις οποίες προσιδιάζουν. Oι κάθε είδους περιορισμοί που μπορούν κατά το Σύνταγμα να επιβληθούν στα δικαιώματα αυτά πρέπει να προβλέπονται είτε απευθείας από το Σύνταγμα είτε από το νόμο, εφόσον υπάρχει επιφύλαξη υπέρ αυτού και να σέβονται την αρχή της αναλογικότητας.”
2.2. Στο κεφάλαιο των δικαιωμάτων του ανθρώπου, στο οποίο αναφέρεται το παραπάνω άρθρο, περιλαμβάνονται και οι εξής διατάξεις:
- Το άρθρο 4 παρ. 1 και 2 του Συντάγματος:
“1. Oι Εληνίδες και οι Έλληνες είναι ίσες-οι ενώπιον του νόμου.
2. Oι Έλληνες και οι Eλληνίδες έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις.”
– Το άρθρο 5 παρ. 1 του Συντάγματος:
“1. Καθεμία-νας έχει δικαίωμα να αναπτύσσει ελεύθερα την προσωπικότητά της-του και να συμμετέχει στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της Xώρας, εφόσον δεν προσβάλλει τα δικαιώματα των άλλων και δεν παραβιάζει το Σύνταγμα ή τα χρηστά ήθη.”
– Το άρθρο 5Α παρ. 1 του Συντάγματος:
“1. Καθεμία-νας έχει δικαίωμα στην πληροφόρηση, όπως νόμος ορίζει. Περιορισμοί στο δικαίωμα αυτό είναι δυνατόν να επιβληθούν με νόμο μόνο εφόσον είναι απολύτως αναγκαίοι και δικαιολογούνται για λόγους εθνικής ασφάλειας, καταπολέμησης του εγκλήματος ή προστασίας δικαιωμάτων και συμφερόντων τρίτων.”
- To άρθρο 11 του Συντάγματος:
“1. Οι Ελληνίδες και οι Έλληνες έχουν το δικαίωμα να συνέρχονται ήσυχα και χωρίς όπλα.
2. Μόνο στις δημόσιες υπαίθριες συναθροίσεις μπορεί να παρίσταται η αστυνομία. Οι υπαίθριες συναθροίσεις μπορούν να απαγορευθούν με αιτιολογημένη απόφαση της αστυνομικής αρχής, γενικά, αν εξαιτίας τους επίκειται σοβαρός κίνδυνος για τη δημόσια ασφάλεια, σε ορισμένη δε περιοχή, αν απειλείται σοβαρή διατάραξη της κοινωνικοοικονομικής ζωής, όπως νόμος ορίζει.”
- Το άρθρο 14 παρ. 1,2 και 3 του Συντάγματος:
“1. Καθεμία-νας μπορεί να εκφράζει και να διαδίδει προφορικά, γραπτά και δια του τύπου τους στοχασμούς της-του τηρώντας τους νόμους του Kράτους.
2. O τύπος είναι ελεύθερος. H λογοκρισία και κάθε άλλο προληπτικό μέτρο απαγορεύονται.
3. H κατάσχεση εφημερίδων και άλλων εντύπων, είτε πριν από την κυκλοφορία είτε ύστερα από αυτή, απαγορεύεται.
Κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται η κατάσχεση, με παραγγελία της εισαγγελείας, μετά την κυκλοφορία:
α) για προσβολή της χριστιανικής και κάθε άλλης γνωστής θρησκείας,
β) για προσβολή του προσώπου της-του Προέδρου της Δημοκρατίας,
γ) για δημοσίευμα που αποκαλύπτει πληροφορίες για τη σύνθεση, τον εξοπλισμό και τη διάταξη των ενόπλων δυνάμεων ή την οχύρωση της Xώρας ή που έχει σκοπό τη βίαιη ανατροπή του πολιτεύματος ή στρέφεται κατά της εδαφικής ακεραιότητας του Kράτους,
δ) για άσεμνα δημοσιεύματα που προσβάλλουν ολοφάνερα τη δημόσια αιδώ, στις περιπτώσεις που ορίζει ο νόμος.”
- Το άρθρο 16 παρ. 1 εδ. α΄του Συντάγματος:
“1. H τέχνη και η επιστήμη, η έρευνα και η διδασκαλία είναι ελεύθερες- η ανάπτυξη και η προαγωγή τους αποτελεί υποχρέωση του Kράτους”
- Το άρθρο 21 παρ. 1 του Συντάγματος:
“1. H οικογένεια, ως θεμέλιο της συντήρησης και προαγωγής του Έθνους, καθώς και ο γάμος, η μητρότητα και η παιδική ηλικία τελούν υπό την προστασία του Kράτους.”
2.3. Η ΕΛΣ και η ΟΛΣ οφείλουν να διασφαλίζουν την ανεμπόδιστη και αποτελεσματική άσκηση όλων των παραπάνω δικαιωμάτων.
3. Διεθνείς υποχρεώσεις της Ελλάδας για σεβασμό της ελευθερίας της έκφρασης και της συνάθροισης, χωρίς διακρίσεις λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού
3.1. Σύμφωνα με το άρθρο 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), κατοχυρώνεται για τα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης:
“Άρθρο 10 – Ελευθερία έκφρασης
1. Κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης. Το δικαίωμα αυτό περιλαμβάνει την ελευθερία γνώμης και την ελευθερία λήψεως ή μεταδόσεως πληροφοριών ή ιδεών, χωρίς την επέμβαση δημόσιων αρχών και ασχέτως συνόρων. Το παρόν άρθρο δεν κωλύει τα Κράτη από του να υποβάλλουν τις επιχειρήσεις ραδιοφωνίας, κινηματογράφου ή τηλεόρασης σε κανονισμούς εκδόσεως αδειών λειτουργίας.
2. Η άσκηση των ελευθεριών αυτών, οι οποίες συνεπάγονται καθήκοντα και ευθύνες, μπορεί να υπαχθεί σε ορισμένες διατυπώσεις, όρους, περιορισμούς ή κυρώσεις, προβλεπόμενους από τον νόμο και αποτελούντες αναγκαία μέτρα σε μια δημοκρατική κοινωνία για την εθνική ασφάλεια, την εδαφική ακεραιότητα ή τη δημόσια ασφάλεια, την προάσπιση της τάξης και την πρόληψη του εγκλήματος, την προστασία της υπόληψης ή των δικαιωμάτων των τρίτων, την παρεμπόδιση της κοινολογήσεως εμπιστευτικών πληροφοριών ή την διασφάλιση του κύρους και της αμεροληψίας της δικαστικής εξουσίας.”
3.2. Η ελευθερία της συνάθροισης κατοχυρώνεται από το άρθρο 11 της ΕΣΔΑ:
"Άρθρο 11 – Ελευθερία του συνέρχεσθαι και του συνεταιρίζεσθαι
1. Κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα στην ελευθερία των ειρηνικών συναθροίσεων και στην ελευθερία του συνεταιρισμού συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος ιδρύσεως μαζί με άλλου συνδικάτα και προσχώρησης σε συνδικάτα με το σκοπό της προασπίσεως των συμφερόντων του.
2. Η άσκηση αυτών των δικαιωμάτων δεν επιτρέπεται να υπαχθεί σε άλλους περιορισμούς πέραν από όσους προβλέπονται από το νόμο και αποτελούν αναγκαία μέτρα σε μία δημοκρατική κοινωνία, για την εθνική ασφάλεια, την δημόσια ασφάλεια, την προάσπιση της τάξης και πρόληψη του εγκλήματος την προστασία της υγείας και της ηθικής ή τν προστασία των δικαιωμάτων και ελευθεριών τρίτων. Το παρόν άρθρο δεν απαγορεύει την επιβολή νόμιμων περιορισμών στην άσκηση των δικαιωμάτων αυτών από μέλη των ενόπλων δυνάμεων της αστυνομίας ή των διοικητικών υπηρεσιών του Κράτους.”
3.2. Σύμφωνα με το Άρθρο 14 της ΕΣΔΑ, απαγορεύονται οι περιορισμοί που επιβάλλονται από τις χώρες στα παραπάνω δικαιώματα λόγω ορισμένων κριτηρίων:
"Άρθρο 14 – Απαγόρευση των διακρίσεων
Η άσκηση των αναγνωριζόμενων στην παρούσα Σύμβαση δικαιωμάτων και ελευθεριών πρέπει να εξασφαλίζεται άνευ διακρίσεως φύλου, φυλής, χρώματος, γλώσσας, θρησκείας, πολιτικών ή άλλων πεποιθήσεων, εθνικής ή κοινωνικής προελεύσεως, συμμετοχής σε εθνική μειονότητα, περιουσίας, γεννήσεως ή άλλης καταστάσεως”.
3.3. Σύμφωνα με το άρθρο 19 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα, απαγορεύονται οι αθέμιτες διακρίσεις όσον αφορά την ελευθερία της έκφρασης:
" Άρθρο 19.
1. Καμιά-είς δεν πρέπει να υπόκειται σε διακριτική μεταχείριση και να παρενοχλείται για τις απόψεις του.
2. Κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης. Το δικαίωμα αυτό περιλαμβάνει την ελευθερία της αναζήτησης, της λήψης και μετάδοσης πληροφοριών και απόψεων κάθε είδους ανεξαρτήτως συνόρων, προφορικά, γραπτά, σε έντυπα, σε κάθε μορφή τέχνης ή με κάθε άλλο μέσο επιλογής του."
3. Η άσκηση των δικαιωμάτων που προβλέπονται στην παράγραφο 2 του άρθρου αυτού συνεπάγεται ειδικά καθήκοντα και ευθύνες. Μπορεί, επομένως, να υπόκεινται σε ορισμένους περιορισμούς, οι οποίοι όμως πρέπει να προβλέπονται με σαφήνεια από το νόμο και να είναι απαραίτητοι:
(α) για το σεβασμό των δικαιωμάτων ή της υπόληψης των άλλων
(β) για την προστασία της εθνικής ασφάλειας, της δημόσιας τάξης, της δημόσιας υγείας ή των χρηστών ηθών.”
3.4. Με το άρθρο 21 του ΔΣΑΠΔ κατοχυρώνεται το δικαίωμα ειρηνικής συνάθροισης:
" Άρθρο 21
Αναγνωρίζεται το δικαίωμα ειρηνικής συνάθροισης. Η άσκηση του δικαιώματος αυτού δεν υπόκειται σε περιορισμούς άλλους εκτός από εκείνους που επιβάλλονται σύμφωνα με το νόμο και είναι απαραίτητοι σε μία δημοκρατική κοινωνία για το συμφέρον της εθνικής ασφάλειας, της δημόσιας ασφάλειας, της δημόσιας τάξης ή για την προστασία της δημόσιας υγείας, των χρηστών ηθών ή των δικαιωμάτων και ελευθεριών των άλλων.”
3.5. To Kογκρέσσο των Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών του Συμβουλίου της Ευρώπης εξέδωσε το Μάρτιο του 2007 τη Σύσταση 211 (2007) για την ελευθερία του συναθροίζεσθαι και της έκφρασης για τις λεσβίες, τους γκέι, τις αμφισεξουαλικές-ους και τα τρανς άτομα. Η εν λόγω σύσταση έχει ως εξής:
"1. Η πραγματική δημοκρατία προϋποθέτει την ελευθερίας της έκφρασης και των συναθροίσεων χωρίς παρέμβαση από δημόσια αρχή, όπως κατοχυρώνεται στην [ΕΣΔΑ] (άρθρα 10 και 11).
2. Η προστασία αυτών των δικαιωμάτων είναι ουσιώδης για την διασφάλιση της λογοδοσίας και της υπευθυνότητας των κυβερνητικών αρχών κι ως εκ τούτου είναι καθοριστική για τη προστασία όλων των άλλων βασικών ανθρώπινων δικαιωμάτων.
3. Περαιτέρω, το δικαίωμα του να εκφράζει κάποια-ος την ταυτότητά της-του δημόσια μαζί με άλλες-ους είναι αναπόσπαστο στοιχείο της ανεκτικότητας – η αρχή της προστασίας της κοινωνικής ποικιλομορφίας μέσω της ελεύθερης ανταλλαγής των ιδεών που μπορούν να οδηγήσουν στην ανάπτυξη τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο.
4.Αυτές οι ελευθερίες φυσιολογικά συνεπάγονται συγκεκριμένα καθήκοντα και ευαισθησίες και ως εκ τούτου, οι κρατικές, περιφερειακές ή τοπικές αρχές μπορούν να επιβάλλουν περιορισμούς αυστηρά και μόνον εφόσον οι περιορισμοί αυτοί περιλαμβάνονται στον νόμο, εφόσον είναι αναγκαίες σε μια δημοκρατική κοινωνία και μόνον εφόσον επιδιώκουν τους νόμιμου στόχους που αναφέρονται στα σχετικά περιφερειακά και διεθνή νομοθετήματα για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
5. Δυστυχώς, πρόσφατα ομοερωτοφοβικά γεγονότα σε διάφορα κράτη μέλη έχουν καταδείξει όχι μόνο τη συστηματική παραβίαση των βασικών δικαιωμάτων της κοινότητας των λεσβιών, των γκέι, των αμφισεξουαλικών και των τρανς (LGBT), αλλά έχουν δείξει και ότι σε πολλές υποθέσεις, οι ίδιες οι αρχές που έχουν την θετική υποχρέωση να προστατεύσουν τις-τους πολίτισσες-ες τους από τις αθέμιτες διακρίσεις είναι εκείνες που τις ενθαρρύνουν και σε μερικές περιπτώσεις τις υποστηρίζουν ενεργά ή υποκινούν αυτή την αδικία.
6. Δεδομένου ότι η ελευθερία της έκφρασης και των συναθροίσεων βρίσκεται στον πυρήνα μιας δημοκρατικής κοινωνίας και ότι ο ρόλος των τοπικών αρχών στην ενίσχυση αυτών των δικαιωμάτων είναι θεμελιώδης, και υπό το φως των πρόσφατων εξελίξεων, το Κογκρέσσο των Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών έχει καταγράψει ένα περίγραμμα εφαρμογής αυτών των δικαιωμάτων σε τοπικό επίπεδο για όλη την Ευρώπη, μαζί με τις παρακάτω συστάσεις.
7. Το Κογκρέσσο συνιστά στην Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης να ζητήσει από τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν ότι:
(α) θα ταχθούν δημοσίως αντίθετα στην αθέμιτη διάκριση για λόγους όπως το ανήκειν σε μία σεξουαλική κοινωνική ομάδα καθώς και να λάβουν κατάλληλα μέτρα για να καταπολεμήσουν το μισαλλόδοξο λόγο με βάση τις αρχές που έχουν καταγραφεί στην Σύσταση Νο R(97) 20 της Επιτροπής Υπουργών.
(β) θα λάβουν υπόψη και θα εφαρμόσουν τις προσεχείς Κατευθυντήριες Οδηγίες για την Ελεύθερη και Ειρηνική Συνάθροιση που έχουν συνταχθεί από το συμβούλιο ειδικών για την ελευθερία της συνάθροισης του ΟΑΣΕ
(γ) θα εξετάσουν όσο εξαντλητικά μπορούν όλες τις υποθέσεις βίας, μισαλλόδοξου λόγου κατά τη διάρκεια γεγονότων που διοργανώνονται από LGBT άτομα ή έχει σχέση με LGBT άτομα, προκειμένου να διευκρινιστεί αν η αθέμιτη διάκριση ή η ομοερωτοφοβία έχουν παίξει ρόλο στην διάπραξη του εγκλήματος και θα εγγυηθούν την ποινική δίωξη των υπευθύνων.
(δ) όταν είναι αναγκαίο θα λάβουν θετικά μέτρα όπως επιβάλλεται από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, για να εγγυηθούν την αποτελεσματική ελευθερία της συνάθροισης και της έκφρασης κατά μήκος της εθνικής επικράτειας σε εθνικό, τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.
(ε) κάθε αστικό, ποινικό ή διοικητικό μέτρο που παρεμβαίνει στην ελευθερία της έκφρασης και της συνάθροισης πρέπει να προβλέπεται από το νόμο, να υπηρετεί ένα νόμιμο σκοπό (όπως προβλέπεται από τα σχετικά περιφερειακά και διεθνή νομοθετήματα) και δεν είναι υπέρμετρα περιοριστικά σε σχέση με τον επιδιωκόμενο σκοπό.
(στ) οι ομάδες LGBT πρέπει να γνωμοδοτούν πριν την αναθεώρηση κάποιου από τα παραπάνω μέτρα, προκειμένου να διασφαλιστεί η αμοιβαία ικανοποίηση όλων όσων αφορούν αυτά και προκειμένου να προωθηθεί το πνεύμα της συνεργασίας κι όχι αυτό της καταπίεσης.
(η) διοργανώτριες-ες γεγονότων στις-στους οποίες-ους έχουν επιβληθεί περιορισμοί, ή στις-στους οποίες-ους έχει απαγορευθεί κάποιο δικαίωμα, έχουν δικαίωμα πρόσβασης σε ένα ανεξάρτητο δικαστήριο ή δικαστική επιτροπή ώστε να μπορούν να προσβάλλουν αυτούς τους περιορισμούς.
(θ) οι τοπικές αρχές πρέπει να είναι ενήμερες για την νέα νομοθεσία καθώς και τη σχετική νομολογία που αφορά την ελευθερία της συνάθροισης και της έκφρασης και τα μέτρα εναντίον των διακρίσεων.
(ι) ενώ οι διατάξεις για οικονομική ή άλλη ενίσχυση από τις τοπικές αρχές προς διοργανώτριες-τες LGBT δρωμένων πρέπει να αναγνωρίζουν ίσα δικαιώματα για όλες τις όμοιες ομάδες, δεν θα πρέπει να υπάρχουν καταστατικές απαγορεύσεις για τις τοπικές αρχές ως προς την βοήθεια ή την δημοσιοποίηση LGBT δρωμένων.
8. Το Κογκρέσο καλεί τον Επίτροπο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου να εργαστεί στενά με την Επιτροπή Κοινωνικής Συνοχής όσον αφορά την διάκριση κατά των μελών της LGBT κοινότητας, για παράδειγμα στο πλαίσιο συνεργασίας με τις-τους Συνηγόρους του Πολίτη.
3.6. Επίσης, το Κογκρέσσο των Τοπικών Αρχών του Συμβουλίου της Ευρώπης εξέδωσε το Ψήφισμα 230 (2007) για την ελευθερία του συναθροίζεσθαι και της έκφρασης για τις λεσβίες, τους γκέι, τους αμφισεξουαλικές-ους και τα τρανς άτομα. Το Ψήφισμα αυτό έχει ως εξής:
1. Το Κογκρέσσο των Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών ανησυχεί σοβαρά λόγω της παραβίασης των δικαιωμάτων στην ελευθερία της έκφρασης και της συνάθροισης για τις λεσβίες, τους γκέι, τους αμφισεξουαλικές-ους και τα τρανς άτομα (LGBT) σε έναν αριθμό κρατών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης, η επιτομή των οποίων είναι η απαγόρευση των ειρηνικών πορειών ή διαδηλώσεων από τις-τους LGBT και τις-τους υποστηρικτές τους καθώς και στην άμεση ή έμμεση υποστήριξη κάποιων τοπικών πολιτικών σε βίαιες αντι-διαδηλώσεις.
2. Αποτελεί σημαντικό καθήκον των τοπικών αρχών, όχι μόνο να προστατεύουν θετικά τα δικαιώματα της συνάθροισης και της έκφρασης με έναν πρακτικό κι αποτελεσματικό τρόπο αλλά να αποφεύγουν επίσης και δημόσιες δηλώσεις που νομιμοποιούν τις αθέμιτες διακρίσεις ή την μισαλλοδοξία και την έλλειψη ανοχής.
3.Περαιτέρω, οι τοπικές αρχές έχουν υποχρέωση να διευκολύνουν τις νόμιμες διαδηλώσεις να διεξάγονται ειρηνικά με την λήψη, μεταξύ άλλων, επαρκών μέτρων για να αποφευχθούν επιθέσεις από βίαιες-ους αντιρρησίες. Η επίκληση ενός θεωρητικού κινδύνου διατάραξης της δημόσιας τάξης ή ακόμη και της ίδιας της ύπαρξης αντιρρησιών δεν είναι επαρκής λόγος για τον περιορισμό των δημόσιων εκδηλώσεων.
4.Τα δικαιώματα των λεσβιών, των γκέι, των αμφισεξουαλικών και των τρανς προσώπων στην ελευθερία της έκφρασης και της συνάθροισης είναι ουσιώδη όχι μόνο για την δική τους προσωπική ανάπτυξη, αξιοπρέπεια και ολοκλήρωση ως πολιτισσών-ων, αλλά επίσης για την προώθηση και προστασία της ισότητας και της δημοκρατίας και για την πρόοδο της κοινωνίας ως ένα συνεκτικό σύνολο.
5.Η [ΕΣΔΑ] προβλέπει στα Άρθρα 10 και 11 ότι κάθε πρόσωπο έχει το δικαίωμα να απολαμβάνει την ελευθερία της έκφρασης, της συνάθροισης και της ένωσης χωρίς παρεμβάσεις από δημόσιες αρχές και χωρίς αθέμιτες διακρίσεις (Άρθρο 14).
6. Το Κογκρέσο, πιστεύοντας ότι αυτά τα δικαιώματα βρίσκονται στον πυρήνα μιας δημοκρατικής κοινωνίας και ότι ο ρόλος των τοπικών αρχών είναι να τα θεωρεί ως ουσιώδη, έχει συντάξει τις παρακάτω συστάσεις για να διασφαλιστεί ότι οι LGBT πολίτισσες-ες σε όλα τα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης απολαμβάνουν πλήρη δικαιώματα στην ελευθερία της συνάθροισης και της έκφρασης.
Το Κογκρέσσο καλεί τις τοπικές αρχές να:
α. λάβουν τα κατάλληλα μέτρα για να καταπολεμήσουν τον μισαλλόδοξο λόγο επί τη βάσει των αρχών που περιέχονται στην Σύσταση της Επιτροπής Υπουργών Νο R (97)20.
β. λάβουν υπόψη και να εφαρμόσουν τις προσεχείς Κατευθυντήριες Οδηγίες για την Ελεύθερη και Ειρηνική Συνάθροιση που έχουν συνταχθεί από το συμβούλιο ειδικών για την ελευθερία της συνάθροισης του ΟΑΣΕ
γ. περιορίζουν το δικαίωμα ειρηνικής συνάθροισης, μόνο ως έσχατο μέτρο, αφού έχουν εξαντλήσει όλα τα άλλα μέσα επιδίωξης συμφωνίας για την εκδήλωση, ύστερα από μια ανοικτή, αντικειμενική και διαφανή αξιολόγηση όλων των διαθέσιμων πληροφοριών και σε περιπτώσεις ώστε:
i.να διασφαλίσουν ότι οι περιορισμοί απηχούν νόμιμους λόγους που απαριθμώνεται σε διεθνή νομοθετικά κείμενα για τον περιορισμό εκδηλώσεων ή συναντήσεων και ότι η ερμηνεία αυτών των λόγων είναι σύμφωνη με την πάγια νομολογία και δεν υποβάλλουν αρχές συγκεκριμένης πολιτικής τάσης ή θρησκείας.
ii. να επιβάλλουν τα λιγότερο περιοριστικό χρόνο, μέρος ή τρόπο σε σχέση με την επίτευξη του νόμιμου στόχου,
iii. να προσφεύγουν στην-στον διοργανώτρια-τη του προτεινόμενου δρωμένου τη δυνατότητα να απαντήσει σε ιδιαίτερες ανησυχίες που εγείρονται από κάποια ρυθμιστική αρχή
iv. να δημοσιεύουν τος λόγους για τους οποίους επιβάλλονται περιορισμοί, εκ των προτέρων σε σχέση με την ανακοινωθείσα ημέρα της εκδήλωσης έτσι ώστε να μπορέσει η-ο διοργανώτρια-ης να προσβάλλει τη νομιμότητα των περιορισμών σε ένα δικαστήριο πριν ξεκινήσει η εκδήλωση.
v. να εφαρμόσουν εύλογα και κατάλληλα μέτρα ώστε να επιτρέψουν στις νόμιμες διαδηλώσεις να προχωρήσουν ειρηνικά αποφεύγοντας κανονισμούς που θα αλλοίωναν θεμελιωδώς τον χαρακτήρα μιας εκδήλωσης, όπως είναι η περιττή χρήση εμποδίων κίνησης πλήθους ή καθορισμό της πορείας σε λιγότερο κεντρικές περιοχές της πόλης,
vi. να διαθέσουν επαρκείς αστυνομικές δυνάμεις που θα διασφαλίζουν ότι έχουν ληφθεί επαρκή μέτρα, όπου οι αντιδιαδηλώτριες-τες κατά των LGBT έχουν εντοπιστεί, ώστε να διασφαλίζεται ότι οι συμμετέχουσες-ες δεν θα διατρέχουν κίνδυνο μήπως υποστούν σωματική βία, κατ΄ εφαρμογή του Άρθρου 2 της ΕΣΔΑ που επιβάλλει θετική υποχρέωση στις αρχές να προστατεύουν το δικαίωμα στη ζωή και του Άρθρου 3 που ορίζει ότι καμιά-νείς δεν επιτρέπεται να υποβάλλεται σε βασανιστήρια ή σε απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση ή τιμωρία,
δ. να βεβαιώσουν ότι οι ίδιες και οι γυναίκες, άνδρες υπάλληλοι τους αποτελούν υποδείγματα ανεκτικότητας και:
i. ασκούν τα καθήκοντά τους με νόμιμο και όχι με διακριτική μεταχείριση και δεν επιβάλλουν περιορισμούς λόγω του περιεχομένου του μηνύματος μιας εκδήλωσης,
ii. δεν στερούν μέλη της LGBT κοινότητας από τις υπηρεσίες τους για λόγους σχετικούς με την συνείδηση ή με την θρησκεία τους, όταν οι εν λόγω υπηρεσίες είναι σαφώς καθορισμένες στους όρους της σύμβασης εργασίας τους,
ε. να διασφαλίζουν ότι όσον αφορά τις εκδηλώσεις LGBT
i. οι διαδικασίες κοινοποίησης είναι όσον το δυνατόν πιο ελεύθερες από γραφειοκρατικές διαδικασίες,
ii. το κοινό έχει επαρκή πρόσβαση σε αξιόπιστες πληροφορίες που σχετίζονται με προσεχή γεγονότα, όπως επίσης και σε πληροφορίες που αφορούν τις διακρίσεις και την έλλειψη ανοχής,
iii. το κόστος καθαρισμού μετά την εκδήλωση δεν επιβάλλονται στην-στον διοργανώτρια-τη μιας μη κερδοσκοπικής εκδήλωσης.
στ. να ενισχύουν και ενδυναμώνουν τις σχέσεις της κοινότητας με την τοπική αστυνομία προκειμένου να μειωθoύν οι κλιμακώσεις έντασης στις δημόσιες διαδηλώσεις και να:
i. διασφαλίσουν ότι οι γυναίκες και άνδρες αστυνομικοί έχουν λάβει την κατάλληλη εκπαίδευση και οδηγίες σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ουδετερότητα και την απαγόρευση διακρίσεων και να εφαρμόζουν αυτά,
ii. χρησιμοποιούν την ακύρωση των συναθροίσεων ως ένα έσχατο μέτρο,
iii. διασφαλίζουν ότι οι γυναίκες άνδρες υπάλληλοι των διωκτικών αρχών αποφεύγουν την χρήση βίας ή τέτοιους περιορισμούς δυνάμεων στο ελάχιστο αναγκαίο, εφαρμόζοντας αυστηρά τα διεθνή πρότυπα της αστυνομίας που περιλαμβάνουν ειδικές και αναλυτικές οδηγίες σχετικά με αυτή τη χρήση.
iv. διασφαλίζουν ότι οι γυναίκες και άνδρες αστυνομικοί υπάλληλοι λαμβάνουν άμεση και αποτελεσματική δράση (σύμφωνα με τις ανάγκες της κανονικής διασφάλισης της δημόσια τάξης) για την αποτροπή κάθε προσώπου που σκοπεύει να θίξει μια εκδήλωση,
v. να μην επιβάλλουν στις διοργανώτριες-στους διοργανωτές εκδηλώσεων να προσλάβουν προσωπικό ασφαλείας ή να καλύπτουν τα έξοδα της αστυνόμευσης των συναθροίσεων (καθώς αποτελεί είδος περιορισμού που προσβάλλει την θετική υποχρέωση των αρχών για προστασία της άσκησης των δικαιωμάτων αυτών),
ζ. να επιχειρήσουν την ανάπτυξη διαμεσολαβητικών ικανοτήτων σε περιπτώσεις διαφορών, όπου θα επιχειρείται η υποστήριξη αναζήτησης αμοιβαία αποδεκτών λύσεων για αντίθετες ομάδες, εισαγάγοντας τις τοπικές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτισσών-πολιτών με εμπειρία διαμεσολάβησης και με την αξιοποίηση των υπαρχόντων μεσολαβητριών-μεσολαβητών
η. να χρησιμοποιοήσουν ανεξάρτητες-ους παρατηρήτριες, παρατηρητές για να καλύψουν αντικειμενικά τα LGBT γεγονότα, να επιβλέπουν την αστυνομική δράση όσον αφορά τους αντι-διαδηλώτριες-τες ή να ελέγχουν την συμβατότητα των όρων κάθε συμφωνίας και να εξετάζουν την σύνδεση με τον ΟΑΣΕ στην ανάπτυξη και προετοιμασία ενός προγράμματος παρακολούθησης σε σχέση με εκδηλώσεις LGBT.
Την εξαιρετική νομική τοποθέτηση παραβίασης θεμελιωδών δικαιωμάτων την βρήκαμε στο http://elawyer.blogspot.com/2009/03/h.html στις 10.3.09. Περιορίσαμε το συνολικό κείμενο αλλά αν θέλετε θα το βρείτε στην παραπάνω σελίδα. Οι εμφάσεις είναι δικές μας Ευαγγελία Βλάμη
