Αναγνώριση πολλαπλών διακρίσεων, στο ΕΔΑΔ

Ρατσιστικές Διακρίσεις, στο Στρασβούργο (Μέρος ΙΙ): Πολλαπλότητα και Πλαίσιο

Σε αυτή την ανάρτηση, θα ήθελα να αναφερθώ σε δύο πρόσφατες υποθέσεις που ασχολούνται με την έρευνα της ρατσιστικής και της σεξουαλικής βίας, καθώς και οι δύο από αυτές υπόσχονται να προσφέρουν νομική επιχειρηματολογία σχετικά με το θέμα. Η πρώτη υπόθεση, της B.S. κατά Ισπανίας αριθ. υπόθεσης 47159/08, αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς την αναγνώριση των πολλαπλών διακρίσεων. Η άλλη, Fedorchenko και Lozenko κατά Ουκρανίας, δίνει μεγάλη έμφαση στα πλαίσια των ευρέως διαδεδομένων διακρίσεων (όπως αποδεικνύεται από τις διεθνείς εκθέσεις) για να καθοριστεί αν οι χώρες έχουν συμμορφωθεί με την υποχρέωσή τις να διερευνήσουν αν η βία είχε ρατσιστικά κίνητρα.

Η ανάρτησή μου είναι μέρος της μικρής σειράς του blog μας για τις φυλετικές διακρίσεις στο Στρασβούργο, την οποία η Αλεξάνδρα ξεκίνησε την περασμένη εβδομάδα με τις παρατηρήσεις της επί της υπόθεσης Μ. και λοιπές κατά Ιταλίας και Βουλγαρίας. Δεν θα συζητήσω το σκεπτικό του Δικαστηρίου σχετικά με το άρθρο 3 (παραβίαση των διαδικαστικών απόψεων στην υπόθεση BS) και του άρθρου 2 (παραβίαση των διαδικαστικών απόψεων στην υπόθεση Fedorchenko και Lozenko). Μάλλον, θα περιορίσω τις παρατηρήσεις μου στην ανάλυση των διακρίσεων της Ολομέλειας (διαδικαστική άποψη του άρθρου 14). Και στις δύο υποθέσεις, το Δικαστήριο έκρινε ότι οι χώρες δεν συμμορφώνονται με τη θετική υποχρέωσή τις να διερευνήσουν πιθανά ρατσιστικά κίνητρα.

Η B.S. κατά Ισπανίας: Προς μια Πολαπλότητα Αξιολόγησης των Διακρίσεων;
Η BS, μια εργαζόμενη του σεξ από τη Νιγηρία που διαμένει νόμιμα στην Ισπανία, ισχυρίστηκε ότι η ισπανική αστυνομία την κακοποίησε σωματικά και λεκτικά, με βάση τη φυλή, το φύλο και το επάγγελμα της. Ο ισχυρισμός ήταν ότι, σε αντίθεση με τις άλλες, Ευρωπαΐες, εργαζόμενες του σεξ, υπαγόταν σε επανειλημμένους ελέγχους της αστυνομίας και ήταν θύμα ρατσιστικών και σεξιστικών προσβολών, βρισιών ("μαύρη πουτάνα").

Τα άρθρα 14 και 3 (διαδικαστικό σκέλος)
Μια προκαταρκτική ενδιαφέρουσα πτυχή της υπόθεσης B.S. είναι ότι τα δύο τρίτα μέρη - Το Κέντρο AIRE και η Ευρωπαϊκή Κοινωνικό Ερευνητική Μονάδα του Πανεπιστημίου της Βαρκελώνης - ζήτησαν από το Δικαστήριο να αναγνωρίσει τις πολαπλές διακρίσεις (βλ. σκέψεις 65 και 66).
Αν και το βραχύ σκεπτικό του Δικαστηρίου δεν χρησιμοποιεί τον όρο "πολλαπλότητα" περιέχει μια σαφή προσέγγιση της. 

Το Δικαστήριο λέει:

Υπό το πρίσμα των στοιχείων που περιέχονται στην παρούσα υπόθεση, το Δικαστήριο θεωρεί ότι οι αποφάσεις που λαμβάνονται στην προκειμένη υπόθεση από τα εθνικά δικαστήρια δεν λαμβάνουν υπόψη την ιδιαίτερη ευπάθεια-τρωτότητα της προσφεύγουσας, που είναι εγγενής με την εργασία μιας γυναίκας που είναι από την Αφρική και ασκεί το επάγγελμα του σεξ (παράγραφος 71).

Εξ όσων γνωρίζω, το Δικαστήριο δεν έχει δείξει ακόμη ιδιαίτερη ευαισθητοποίηση στις πολλαπλές διακρίσεις στη νομολογία του. Από την άποψη αυτή, η B.S. αντιπροσωπεύει μια σημαντική εξέλιξη. Το Δικαστήριο εδώ σαφώς ανα-γνωρίζει ότι η συγκεκριμένη ευπάθεια της προσφεύγουσας δεν διαμορφώνεται ούτε μόνο από την έμφυλη ταυτότητα της, ούτε μόνο από τη φυλή της, αλλά από τη συνύπαρξη των δύο (μαζί και με την επαγγελματική της κατάσταση-status). Ως εκ τούτου, η "συνθήκη της Αφρικανής γυναίκας που ασκεί το επάγγελμα του σεξ" την καθιστά ευάλωτη σε διακρίσεις βίας κατά τρόπο διαφορετικό από ότι άλλες γυναίκες διαφορετικής καταγωγής ή άνδρες αφρικανικής καταγωγής που ενδέχεται να βιώσουν.

Το μήνυμα του Δικαστηρίου στην υπόθεση B.S. είναι ότι η χώρα της Ισπανίας θα έπρεπε να λάβει υπόψη την ιδιαίτερη ευαισθησία που προκύπτει από αυτές τις πολλαπλές αιτίες στο πλαίσιο της έρευνας σχετικά με τα πιθανά κίνητρα διακρίσεων πίσω από το συμβάν. Βέβαια, σε αυτή την υπόθεση υπήρξαν καταγγελίες για ρατσιστικές ύβρεις - τις οποίες το σκεπτικό του Δικαστηρίου θα πρέπει να έχει μελετήσει (παράγρ. 70) - και μάρτυρες - τις οποίες το Δικαστήριο θα μπορούσε να έχει εξετάσει (παρ. 8 και 46). Επομένως, είναι σαφές πόσο βάρος, το Δικαστήριο θα δώσει σε αυτό το είδος της πολλαπλής ευπάθειας και σε άλλες υποθέσεις. 

Η ερώτηση που άφησα είναι: πόσο ακριβές βάρος θα πρέπει το Δικαστήριο να αποδίδει σε αυτόν τον παράγοντα για να εκτιμηθεί αν οι χώρες έχουν συμμορφωθεί με την υποχρέωσή-καθήκον τις να ξεσκεπάσουν πιθανά κίνητρα διακρίσεων; Μπορεί (και πρέπει) η πολλαπλή ευπάθεια και μόνο να είναι αρκετή για να προκαλέσει ένα τέτοιο καθήκον; [....]

Μέρος της είδησης το βρήκαμε στις 17.10.12 και την μεταφράσαμε από την strasbourgobservers.com στην http://strasbourgobservers.com/2012/10/17/racial-discrimination-in-strasbourg-part-ii-intersectionality-and-context/