Η Ευρ. Επιτροπή προτείνει σαφή περιουσιακά δικαιώματα για τα 16 εκατομμύρια διεθνή ζευγάρια της ΕυρώπηςΤι γίνεται με το σπίτι ενός ζευγαριού αν αυτό πάρει διαζύγιο και οι σύζυγοι δεν έχουν την ίδια ιθαγένεια; Τι γίνεται με έναν κοινό τραπεζικό λογαριασμό σε περίπτωση θανάτου της μιάς συζύγου; Τι συμβαίνει σε τέτοιες περιπτώσεις όταν οι σύζυγοι έχουν μεν την ίδια ιθαγένεια, αλλά το περιουσιακό στοιχείο ή ο τραπεζικός λογαριασμός βρίσκεται στο εξωτερικό; Στην Ευρώπη, υπάρχουν περίπου 16 εκατομμύρια διεθνή ζευγάρια, και από αυτά 650.000 τουλάχιστον κάθε χρόνο έρχονται αντιμέτωπα με τις παραπάνω απορίες λόγω λήξης του γάμου ή του συμφώνου συμβίωσης. Οι πολίτισες χάνουν χρόνο και χρήματα στην προσπάθειά τις να εξακριβώσουν ποιο δίκαιο εφαρμόζεται στην υπόθεσή τις και ποιο δικαστήριο είναι αρμόδιο να τις βοηθήσει. Οι νομικές διαφορές που υπάρχουν μεταξύ των 27 χωρών μελών της ΕΕ παρέχουν στις πολίτισες ένα κίνητρο για την καταχρηστική αναζήτηση της πλέον συμφέρουσας έννομης τάξης και την εσπευσμένη προσφυγή στα δικαστήρια. Τούτο συμβαίνει όταν η μία σύζυγος – συνήθως η πλουσιότερη – σπεύδει να καταθέσει αγωγή σε ένα δικαστήριο το οποίο θεωρεί ότι θα εκδώσει την πλέον ευνοϊκή για τα συμφέροντά της απόφαση. Για τον λόγο αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει κανόνες οι οποίοι θα ισχύουν σε ολόκληρη την ΕΕ και με τους οποίους θα επιτευχθεί ασφάλεια δικαίου σε σχέση με τα περιουσιακά δικαιώματα των έγγαμων διεθνών ζευγαριών και των διεθνών ζευγαριών που συνδέονται με σύμφωνο συμβίωσης. Χάρη στους δύο προτεινόμενους κανονισμούς, θα είναι ευκολότερο να εξακριβωθεί ποιο δίκαιο εφαρμόζεται στις περιουσιακές σχέσεις ενός ζευγαριού, καθώς και ποιο δικαστήριο είναι αρμόδιο. Οι κανονισμοί περιλαμβάνουν επίσης κανόνες σχετικά με την αναγνώριση και εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων για τα περιουσιακά στοιχεία ενός ζευγαριού σε όλες τις χώρες μέλη της ΕΕ μέσω ενιαίας διαδικασίας. Οι προτάσεις αποτελούν το πρώτο χειροπιαστό αποτέλεσμα της έκθεσης της Επιτροπής του Οκτωβρίου 2010 σχετικά με την ιθαγένεια (IP/10/1390 και MEMO/10/525), όπου προσδιορίζονταν 25 σοβαρά πρακτικά εμπόδια που οι πολίτισες της Ευρώπης εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν στην καθημερινή τις ζωή. Οι προτάσεις που εγκρίνονται σήμερα αποτελούν το λογικό επόμενο βήμα μετά τη συμφωνία που επετεύχθη χωρίς χρονοτριβή πέρυσι σχετικά με τη θέσπιση νομοθεσίας σε επίπεδο ΕΕ για τον προσδιορισμό της χώρας της οποίας το δίκαιο είναι εφαρμοστέο σε μια διασυνοριακή υπόθεση διαζυγίου (IP/10/347 και MEMO/10/695).
«Ο θάνατος μιας συζύγου ή ένα διαζύγιο αποτελεί πολύ επώδυνη δοκιμασία για κάθε άνθρωπο. Οι πολίτισες δεν θα πρέπει να επιβαρύνονται ακόμη περισσότερο εξαιτίας περίπλοκων διοικητικών ή νομικών διαδικασιών οι οποίες κοστίζουν χρόνο και χρήμα», δήλωσε η Αντιπροεδρίνα και Επιτρόπισα Δικαιοσύνης της ΕΕ κ. Viviane Reding. «Καθώς ολοένα περισσότερες πολίτισες ερωτεύονται και στη συνέχεια νυμφεύονται ή συνάπτουν σύμφωνο συμβίωσης εκτός της χώρας τις, χρειαζόμαστε σαφείς κανόνες για τον τρόπο κατανομής της κοινής περιουσίας σε περίπτωση θανάτου ή διαζυγίου. Οι σημερινές προτάσεις θα συμβάλουν στην επίτευξη ασφάλειας δικαίου και θα απλουστεύσουν την περίπλοκη διαδικασία της κατανομής κοινών περιουσιακών στοιχείων χωρίς να έχει σημασία το πού ακριβώς στην Ευρώπη βρίσκονται αυτά. Πρόκειται για μια καλή είδηση για τα διεθνή ζευγάρια και μια καλή είδηση για τους τραπεζικούς τους λογαριασμούς· εκτιμάται ότι οι νέοι κανόνες θα επιτρέπουν την αποφυγή πρόσθετων εξόδων ύψους 400 εκατομμυρίων ευρώ περίπου ετησίως».
Οι πολίτισες έχουν ανάγκη ενός σαφούς συνόλου κανόνων προκειμένου να γνωρίζουν ποιο δικαστήριο είναι αρμόδιο να ασχοληθεί με την υπόθεσή τις και ποιο δίκαιο είναι εφαρμοστέο στα περιουσιακά τις στοιχεία. Με τις προτάσεις που εγκρίνει σήμερα, η Επιτροπή επιδιώκει να προσπορίσει ασφάλεια δικαίου στην καθημερινή ζωή των διεθνών ζευγαριών. Μετά τους νέους κανόνες της ΕΕ οι οποίοι θεσπίστηκαν πέρυσι και παρέχουν στα διεθνή ζευγάρια τη δυνατότητα να αποφασίσουν ποιο δίκαιο θα είναι εφαρμοστέο σε περίπτωση διαζυγίου, το επόμενο βήμα τώρα είναι να αποσαφηνισθούν οι κανόνες που διέπουν τις περιουσιακές σχέσεις των διεθνών ζευγαριών.
Η Επιτροπή προτείνει δύο αυτοτελείς κανονισμούς: έναν κανονισμό για την εφαρμογή κανόνων σε σχέση με τα ζευγάρια που έχουν τελέσει γάμο («περιουσιακές σχέσεις των συζύγων») και έναν κανονισμό για το σύμφωνο συμβίωσης («περιουσιακές σχέσεις των συντρόφων»). Ο νομικός θεσμός του γάμου αναγνωρίζεται και στις 27 χώρες μέλη της ΕΕ. Σε πέντε χώρες, γάμο μπορούν να τελέσουν είτε λεσβιακά ζευγάρια είτε ετερό (Κάτω Χώρες από το 2001, Βέλγιο από το 2003, Ισπανία από το 2005, Σουηδία από το 2009 και Πορτογαλία από το 2010). Το σύμφωνο συμβίωσης αποτελεί πιο πρόσφατο νομικό θεσμό, ο οποίος αναγνωρίζεται σε 14 χώρες μέλη της ΕΕ (Αυστρία, Βέλγιο, Τσεχική Δημοκρατία, Δανία, Γερμανία, Φινλανδία, Γαλλία, Ουγγαρία, Ιρλανδία, Λουξεμβούργο, Κάτω Χώρες, Σλοβενία, Σουηδία1 και Αγγλία). Ενώ και οι 14 χώρες παρέχουν τη δυνατότητα σε λεσβιακά ζευγάρια να συνάψουν σύμφωνο συμβίωσης, στο Βέλγιο, στη Γαλλία, στο Λουξεμβούργο και στις Κάτω Χώρες η δυνατότητα αυτή αναγνωρίζεται τόσο σε λεσβιακά ζευγάρια όσο και ετερό.
Αμφότερες οι προτάσεις που παρουσιάζονται σήμερα είναι ουδέτερες από τη σκοπιά του φύλου και του σεξουαλικού προσανατολισμού. Αυτό σημαίνει ότι, επί παραδείγματι, ένας γάμος μεταξύ δύο λεσβιών ο οποίος έχει τελεσθεί σύμφωνα με το πορτογαλικό δίκαιο θα αντιμετωπίζεται όπως ακριβώς και ένας γάμος μεταξύ ετεροφύλων με βάση την πρόταση σχετικά με τις περιουσιακές σχέσεις των συζύγων. Συγχρόνως, ένα ετερό ζευγάρι μπορεί να συνάψει σύμφωνο συμβίωσης στη Γαλλία υπό τους ίδιους όρους που ισχύουν και για το σύμφωνο συμβίωσης ενός λεσβιακού ζευγαριού, και η πρόταση σχετικά με το σύμφωνο συμβίωσης θα είναι εφαρμοστέα και στις δύο περιπτώσεις.
Οι σημερινές προτάσεις δεν συνεπάγονται την εναρμόνιση ούτε τη μεταβολή οποιασδήποτε εθνικής διάταξης ουσιαστικού δικαίου σχετικά με το γάμο ή το σύμφωνο συμβίωσης. Αντ’ αυτού, σκοπός των προτάσεων είναι να είναι πιο εύκολο για τα ζευγάρια να διευθετούν τα περιουσιακά ζητήματα που ανακύπτουν σε περίπτωση που μετοικήσουν σε άλλη χώρα μέλος της ΕΕ ή όταν κατάγονται από διαφορετικές χώρες και έχουν υπό την κυριότητά τους περιουσιακά στοιχεία στο εξωτερικό.
«Θέλουμε να χτίσουμε σήμερα γέφυρες μεταξύ των διαφορετικών συστημάτων της Ευρώπης για να διευκολυνθεί η καθημερινή ζωή των διεθνών ζευγαριών, αλλά πρόθεσή μας δεν είναι η δημιουργία ομοιογένειας σε έναν τομέα στον οποίο οι κοινωνικές και νομικές παραδόσεις εξακολουθούν να διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό και θα εξακολουθήσουν να διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό στο ορατό μέλλον», δήλωσε η Επιτρόπισα Δικαιοσύνης της ΕΕ κ. Reding κατά τη σημερινή παρουσίαση των προτάσεων στις Βρυξέλλες. «Ολοένα και περισσότερο, στις εθνικές νομοθεσίες θεσπίζεται ο θεσμός του συμφώνου συμβίωσης. Ως εκ τούτου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε σήμερα όχι μόνο να ασχοληθεί με τα ζητήματα ιδιωτικού διεθνούς δικαίου των διεθνών έγγαμων ζευγαριών, αλλά και να ενισχύσει την ασφάλεια δικαίου όσον αφορά τις σχέσεις συμφώνου συμβίωσης που έχουν διεθνή χαρακτήρα, με την υποβολή της πρώτης στα χρονικά πρότασης κανονισμού της ΕΕ για τις σχέσεις συμφώνου συμβίωσης».
Οι προτάσεις της Επιτροπής:
* θα παρέχουν τη δυνατότητα στα έγγαμα διεθνή ζευγάρια να επιλέγουν το δίκαιο που είναι εφαρμοστέο στην κοινή τους περιουσία σε περίπτωση θανάτου ή διαζυγίου,
* θα ενισχύουν την ασφάλεια δικαίου όσον αφορά τις σχέσεις συμφώνου συμβίωσης που έχουν διεθνή χαρακτήρα, με την υπαγωγή, καταρχήν, των περιουσιακών στοιχείων των συντροφισών στο δίκαιο της χώρας στην οποία έγινε το σύμφωνο συμβίωσης,
* θα προσπορίζουν ασφάλεια δικαίου στα διεθνή ζευγάρια (που έχουν τελέσει γάμο ή έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης) μέσω συνεκτικού συνόλου κανόνων για τον προσδιορισμό της χώρας της οποίας τα δικαστήρια είναι αρμόδια και του εφαρμοστέου δικαίου, με βάση μια ιεράρχηση αντικειμενικών συνδετικών στοιχείων,
* θα επαυξάνουν την πρόβλεψη για τα διεθνή ζευγάρια, με την απλούστευση της διαδικασίας αναγνώρισης των δικαστικών και λοιπών αποφάσεων και των δημόσιων εγγράφων σε ολόκληρη την ΕΕ. Τα ζευγάρια θα εξοικονομήσουν χρόνο και χρήματα – από 2.000 έως 3.000 ευρώ κατά μέσο όρο ανά υπόθεση. Η εξοικονόμηση αυτή θα προκύψει από τη δυνατότητα των πολιτισών να συνενώνουν στην ίδια αγωγή περισσότερες νομικές διαδικασίες. Παραδείγματος χάρη, το ίδιο δικαστήριο θα ασχολείται με τη διαδικασία διαζυγίου ή δικαστικού χωρισμού και συγχρόνως θα κρίνει τα περιουσιακά ζητήματα του εκάστοτε ζευγαριού.
Ιστορικό
Καθώς περισσότερες Ευρωπαίες ζουν εκτός της χώρας από την οποία κατάγονται, σήμερα υπάρχουν στην ΕΕ γύρω στα 16 εκατομμύρια διεθνή ζευγάρια. Το 2007, τελέστηκαν 2,4 εκατομμύρια νέοι γάμοι, εκ των οποίων το 13% (310.000 γάμοι) είχαν κάποιο διεθνές στοιχείο. Παρομοίως, τα 41.000 από τα 211.000 σύμφωνα συμβίωσης στην ΕΕ το 2007 είχαν διεθνή χαρακτήρα.
Πολλά από αυτά τα διεθνή ζευγάρια διαθέτουν περιουσιακά στοιχεία, π.χ. ακίνητη περιουσία ή τραπεζικό λογαριασμό, σε περισσότερες χώρες. Τα ζευγάρια αυτά αντιμετωπίζουν αβεβαιότητες και επιπλέον έξοδα σε περίπτωση κατανομής της περιουσίας τους λόγω διαζυγίου, δικαστικού χωρισμού ή θανάτου. Επί του παρόντος, είναι πολύ δύσκολο για τα διεθνή ζευγάρια να γνωρίζουν ποιο δικαστήριο είναι αρμόδιο και ποιο δίκαιο είναι εφαρμοστέο στην προσωπική τους κατάσταση και στην περιουσία τους. Οι σχετικοί κανόνες διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό από χώρα σε χώρα, με αποτέλεσμα να προκύπτουν ενίοτε αντικρουόμενες καταστάσεις. Οι παράλληλες νομικές διαδικασίες σε διαφορετικές χώρες, οι περίπλοκες υποθέσεις και τα συνακόλουθα νομικά έξοδα κοστίζουν περί το 1,1 δισεκ. ευρώ ετησίως. Γύρω στο ένα τρίτο των εξόδων αυτών θα μπορούσε να εξοικονομηθεί εφόσον εγκριθούν οι σημερινές προτάσεις.
Για την έγκριση των προτάσεων απαιτείται ομόφωνη απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου και διαβούλευση με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Την είδηση την βρήκαμε στις 16.3.11 στην Europa.eu στην http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=IP/11/320&format=HTML&aged=0&language=EL&guiLanguage=en
Η φωτογραφία είναι το έργο Gilrfriends-Εράστριες του Gustave Klimt
