γυναίκα - θαύμα θέλησης του εικοστού αιώναΗ υπέροχη χειραφετημένη αμερικανίδα τυφλοκωφή Έλεν Κέλερ
Η αμερικανίδα Ελεν Κέλερ είναι αδιαμφισβήτητα τo μεγαλύτερο “θαύμα θέλησης” που σημάδεψε τον εικοστό αιώνα. H ζωή της, τα επιτεύγματα και η προσφορά της, υπερέβησαν κατά πολύ το οτιδήποτε στις μέρες της θεωρείτο δυνατόν για μία άνθρωπο που συνδύαζε απώλεια όρασης και ακοής συνάμα.
Περί της σημαντικότατης προσωπικότητας της Ελεν Κέλερ η πλέον περιεκτική φράση πιστώνεται στην νηπιαγωγό Βούλα Παπαδοπούλου (περιοδικό ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ, Μάρτιος 1980): “Δεν έβλεπε, δεν άκουγε, δεν μιλούσε. Ο λεγόμενος αισθητός κόσμος την κρατούσε σε απόσταση. Και τότε η Κέλερ έδωσε την καρδιά, το νου της, την θέλησή της σε έναν άλλο κόσμο πνευματικό, που της αποκάλυψε ένα υπέροχο μεγαλείο. Προχώρησε και προχωρούσε πάντα μπροστά, αφήνοντας κατάπληκτες αυτές που την παρακολουθούσαν από κοντά”. Πράγματι, τα επιτεύγματα ζωής της Κέλερ αγγίζουν την έννοια του θαύματος, μιάς και η απώλεια όρασης και ακοής λόγω οστρακιάς πριν καν τα 2 της χρόνια το 1882, καθιστούσαν και πιθανώς εξακολουθούν να καθιστούν εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση την προσαρμογή στις ανάγκες της της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Όπως με χαρακτηριστική εκπληξη και θαυμασμό έχει ειπωθεί για την περίπτωσή της, η εκπαιδευτική της πορεία προϋπόθετε “την δύναμη μιας μεταφορέα, την υπομονή μιας ανθρακωρύχου, την απόφαση μιας αγωνίστριας και την λεπτότητα μιας ποιήτριας”. Αλλιώς, συμπυκνωμένα όλα τα βασικά συστατικά της ολοκληρωτικά εξελιγμένης ανθρώπινης φύσης, τα οποία με τρόπο θαυμαστά ισορροπημένο ενυπήρχαν στους κωδικούς των κυττάρων της μικρόσωμης αμερικανίδας.
Η πλήρης απελευθέρωση των θαυμαστών δυνατοτήτων της Κέλερ, θα ήταν αδύνατη δίχως την παρουσία της εκπληκτικής δασκάλας Αννας Σάλιβαν, της μεθοδικής οδηγού της στους “κωδικούς” του κόσμου. Μιά ιερή των χρόνων συνωμοσία έφερε τις δύο εξαίρετες γυναίκες κοντά, λειτουργώντας ως αφοπλιστική ευκαιρία για την από κοινού εκτίναξη των σπάνιων δυνατοτήτων τις. Της Σάλιβαν ως χαρισματικής δασκάλας, της Κέλερ ως φύσης ταγμένης διαρκώς να εξελίσσεται. Ό,τι μέχρι την περίοδο της επαφής τις έμοιαζε θαύμα μετεξελίχτηκε σε νόμο, με τεκμήρια στο διάβα του χρόνου αδιάψευστα. Η θεωρητικά μέχρι τότε μη εκπαιδεύσιμη Κέλερ μορφώθηκε και διακρίθηκε σε σπουδές φιλοσοφίας, μαθηματικών και φιλολογίας. Η νεαρή κοπέλα που δεν έβλεπε, δεν άκουγε, δεν μιλούσε, έμαθε 5 γλώσσες, την αρχαία ελληνική, την λατινική, την αγγλική, την γαλλική, την γερμανική!
Στην εξέλιξη των πραγμάτων, για μιά δεκαπενταετία η Κέλερ ήταν προεδρίνα της εταιρίας “Τζον Μίλτον” που είχε ως αντικείμενο την μόρφωση 300.000 τυφλών στις ΗΠΑ και περίπου άλλων 15.000.000 στον υπόλοιπο κόσμο. Πέραν αυτών των μεγάλων και σπουδαίων, ταξίδεψε σε όλες τις άκρες της γης, γνωρίστηκε με τις σημαντικότερες των καιρών της συγγραφείς όπως ο Τουέν και ο Σο. Η ίδια συνέγραψε ουκ ολίγα τον αριθμό κείμενα , συγγράμματα και βιβλία, σημαντικότερο και πλέον προβεβλημένο των οποίων ήταν το υπό τον τίτλο “Η ιστορία της ζωής μου” που κυκλοφόρησε το 1902, όταν η Κέλερ ήταν μόλις 20 χρόνων. Το συγκεκριμένο βιβλίο , έγινε και κινηματογραφική ταινία με πρωταγωνίστρια την ίδια.
Εχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον το πως η πολυσχιδής και εκφραστικότατη Κέλερ την εποχή της παγκόσμιας αναγνώρισής της αντιλαμβάνεται τον πρωταγωνιστικό ρόλο της. Εγραψε σχετικά με αυτόν : “Αφού δεν υπάρχει βασιλικός δρόμος για την κορυφή χρειάζεται να προχωρώ με δυσκολία το ανηφορικό μονοπάτι. Πολλές φορές γλιστράω προς τα πίσω, πέφτω, σηκώνομαι όμως γρήγορα και τρέχω ενάντια στα εμπόδια. Συχνά χάνω γιά λίγο την διάθεσή μου, αλλά την ξαναβρίσκω και την κρατώ πιό σφικτά. Σέρνομαι τότε αποφασιστικά προς τα πάνω, κερδίζω κάτι λίγο, αναθαρρώ, παίρνω πιό πολύ ζήλο, ανεβαίνω ψηλότερα και τότε αρχίζω να βλέπω τον ορίζοντα να πλαταίνει. Ο καθε προσωπικός αγώνας που δίνεται είναι από μόνος του μιά νίκη”. Εξαιρετικά αφιερωμένη η φράση αυτοπροσδιορισμού της Ελεν Κέλερ σε όλες τους ανά τον κόσμο συνειδητοποιημένες αγωνίστριες.
Η μοναδική επίσκεψη της Ελεν Κέλερ στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκε σε χρόνια δίσεκτα, αφίχθη στις 21 Νοεμβρίου του 1946. Σπουδαίο γέννημα αυτής της επίσκεψης είναι η δημιουργία του Φάρου Τυφλών Καλλιθέας, που έκτοτε έχει προσφέρει υπηρεσίες σε δεκάδες χιλιάδες Ελληνίδες με προβλήματα όρασης. Στον απόηχο της επίσκεψης Κέλερ, κάπου στις αρχές του 1948, δημιουργήθηκε στην Ελλάδα το πρώτο “ειδικό τμήμα τυφλοκωφαλάλων” με μιά μαθήτρια και με δασκάλα την πρωτοπόρο για τα τότε ελληνικά δεδομένα Μίνα Δημητριάδη. Η μη στήριξη του τμήματος από την πολιτεία οδήγησε αρχές δεκαετίας του 60 στο κλείσιμό του, πλην όμως τα πράγματα είχαν πλέον πάρει τον δρόμο τους. Το 1992, με πρωτοβουλία της Καλλιόπης Καρανικόλα ιδρύεται ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Γονέων και κηδεμόνων τυφλοκωφών παιδιών και το ζήτημα της εκπαίδευσης των τυφλοκωφών ξανατίθεται στην ατζέντα. Ακριβώς μιά δεκαετία μετά ιδρύεται το 1ο ειδικό δημοτικό σχολείο τυφλοκωφών (υποδέχεται τις πρώτες μαθήτριες του στις 2 Οκτωβρίου 2003), κατοχυρώνοντας οριστικά στην πράξη το “αντικειμενικόν” της δυνατότητας εκπαίδευσης των παιδιών με τυφλότητα και πρόσθετες αναπηρίες.
Ας ξαναγυρίσουμε στην επίσημη επίσκεψη της Κέλερ στην Ελλάδα. Δύο αποκαλυπτικά ντοκουμέντα- ευχαριστήρια γράμματα της Κέλερ προς τους τοπικούς οικοδεσπότες της, αναδεικνύουν μιά επιπρόσθετη πλευρά τη διάσημης αμερικανίδας ιδιαίτερα πολιτικοποιημένη. Λέει λοιπόν σε κάποιο σημείο η Κέλερ αναφερόμενη στην τότε πολιτική κατάσταση της Ελλάδας: “Οταν σκέπτομαι την εγκληματικά ανόητη πολιτική των συμμάχων σχετικά με την αποκατάσταση της μοναρχίας στην Ελλάδα μετά τον πόλεμο, θυμώνω πολύ. Ό,τι μεθοδεύτηκε και έγινε σήμαινε την επιστροφή των αντιδραστικών δυνάμεων που ποδοπατούν τις αξίες για τις οποίες – υποτίθεται – πολεμήσαμε στον Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο: ελεύθερο λόγο, τύπο, απελευθέρωση από τον φόβο και την τυραννία. Αναρωτιέμαι σε τι άραγες ωφελεί έναν λαό η μόνο τυπική εθνική ανεξαρτησία αν του αρνούνται αυτά τα ανθρώπινα δικαιώματα...” Εξίσου με τα παραπάνω , ξεκάθαρα διαχρονικής αξίας είναι και το κάλεσμα της Κέλερ προς τις ελεύθερα σκεπτόμενες ανθρώπους: “ Από τις ανεπαρκείς διοικήσεις γίνεται κάθε προσπάθεια να καταπνιγεί ο ριζοσπαστισμός. Μπορώ και θέλω να ελπίζω όμως, ότι οι άνθρωποι θα ξεσηκωθούν πριν να είναι πολύ αργά για να υποστηρίξουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια”. Με μιά απλή μεταφορά του χρόνου μισό αιώνα αργότερα τα παραπάνω λόγια θα μπορούσαν πιστά να εκφράζουν την Κέλερ και με όρους του “σήμερα” και του κάθε σήμερα. Γι’ αυτό άλλωστε η αμερικανίδα τυφλοκωφή ήταν αυτό που έγινε και έγινε αυτό που ήταν, το σύμβολο της ανθρώπινης θέλησης του αιώνα που πέρασε...
Την είδηση και την φωτογραφία τις βρήκαμε στις 8.3.11 στην εφημερίδα Ελευθεροτυπία στην http://www.enet.gr/?i=news.el.epi-isois-orois&id=257295
