ελευθερία του λόγου, η ρατσιστική απειλή και η ανθρώπινη ζωήΦανατισμός, μίσος, άγνοια, αμάθεια, ημιμάθεια, ασχετοσύνη, υπερβολές. Αυτές οι λέξεις πέρασαν από το μυαλό μου τις τελευταίες ημέρες, που παρακολουθώ το δημόσιο διάλογο γύρω από ένα σχέδιο νόμου του υπουργείου Δικαιοσύνης, υπό τον τίτλο «Για την καταπολέμηση ορισμένων μορφών και εκδηλώσεων ρατσισμού και ξενοφοβίας».
Αυτός ο δημόσιος διάλογος διεξάγεται με δύο τρόπους. Πρώτον, από τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης, κυρίως τις εφημερίδες, διότι τέτοιος διάλογος στα ηλεκτρονικά μέσα θα μετατραπεί σε παρωδία. Δεύτερον, μέσω της επίσημης ιστοσελίδας της κυβέρνησης (Opengov.gr), η οποία πολλάκις έχει λοιδορηθεί, αλλά εντέλει αποδεικνύεται πολύ χρήσιμη. Ο «διάλογος» εκεί δεν διεκδικεί δάφνες σοβαρότητας, αλλά προσφέρει την ευκαιρία να συνειδητοποιήσουμε όλες σε ποιο περιβάλλον ζούμε. Δεν είναι σωστό να γενικεύουμε (άλλωστε μόλις 1.600 σχόλια επί του νομοσχεδίου είχαν αναρτηθεί μέχρι χθες), αλλά το συμπέρασμα είναι απογοητευτικό.
Οι περισσότερες (υπήρχαν και ελάχιστες με τεκμηριωμένες απόψεις υπέρ ή κατά του σχεδίου νόμου) πολίτισες, που έκαναν τον κόπο να μπουν στην ιστοσελίδα και να γράψουν, είναι ολοφάνερο ότι δεν έχουν κανένα σκοπό να συμβάλουν στο δημόσιο διάλογο. Επιπλέον, οι απόψεις που παραθέτουν χαρακτηρίζονται από τις εφτά λέξεις που παραθέσαμε στην πρώτη γραμμή αυτού του κειμένου. Είναι αμφίβολο αν έκαναν τον κόπο να ρίξουν μια ματιά στο κείμενο του σχεδίου νόμου και στην αιτιολογική έκθεση, που δημοσιεύονται δίπλα.
Για του λόγου το αληθές παραθέτω λίγα από τα «σχόλια» που υπάρχουν σ' αυτή τη δημόσια διαβούλευση: «Θα μπορώ να λέω, μετά την ψήφιση του νόμου, "Τον Αράπη κι αν τον πλένεις, το σαπούνι σου χαλάς;"»! «Το νομοσχέδιο είναι ένα βήμα πριν από την επιβολή ολοκληρωτικού καθεστώτος»! «Ο νόμος υπερασπίζεται τα συμφέροντα των λαθροεισβολέων»! «Με κάτι τέτοιους νόμους φυλάκισαν τον Κολοκοτρώνη»! «Θα μπορώ να λέω τους ΠΑΟΚτζήδες Βούλγαρους;»! «Θέλετε να φιμώσετε τη Χρυσή Αυγή. Εγώ θα ψηφίσω Χρυσή Αυγή»! «Θα μας απαγορεύσετε να αναρτήσουμε την 25η Μαρτίου τη σημαία μας στα σπίτια μας; Θα μας απαγορεύσετε να χτυπάμε τις καμπάνες των εκκλησιών μας;»! «Είναι ένας τρομονόμος-φίμωτρο του λαού»!
Θα μου πείτε ότι δεν πρέπει να μεγεθύνουμε απόψεις αυτού του είδους, διότι αποτελούν μια μικρή μειονότητα. Δεν γνωρίζω τι αποτελούν, έτσι όπως έχουμε μπερδευτεί όλες, αλλά η ουσία είναι αλλού: οι άνθρωποι αυτές βγάζουν τα απωθημένα τις (στην καλύτερη περίπτωση) ή το μίσος τις για τις μετανάστριες. Όμως, το μίσος τυφλώνει και, εκτός από το λόγο, μπορεί να οδηγήσει και σε πράξεις, σαν κι αυτές που θέλει να αποτρέψει το σχέδιο νόμου. Μήπως, όμως, έτσι δικαιώνεται προκαταβολικά η σκέψη της νομοθέτιδας; Αν και κάθε λογική άνθρωπος πρέπει να εύχεται τέτοιοι νόμοι να μη χρειαστεί να εφαρμοστούν ποτέ.
Η πιο σοβαρή κατηγορία που απευθύνεται σ' αυτό το σχέδιο νόμου είναι ότι ποινικοποιεί την άποψη, τη γνώμη και, επομένως, ελλοχεύει ο κίνδυνος και για τον Τύπο, τα βιβλία κ.λπ. Διατυπώνεται ο ισχυρισμός ότι όποια, για παράδειγμα, αμφισβητήσει αν έγινε το Ολοκαύτωμα των Εβραίων από τον Χίτλερ, μπορεί να συρθεί στα δικαστήρια. Αυτό, όμως, είναι αδιανόητο. Ας μην ξεχνάμε ότι στην Ελλάδα, πριν από λίγα χρόνια, αθωώθηκε ο Κ. Πλεύρης για όσα -ανατριχιαστικά- έγραφε σε βιβλίο του για τις Εβραίες και ξεπερνούσαν κατά πολύ την «ελεύθερη» έκφραση γνώμης. Οι δικαστίνες έτσι έκριναν.
Διαβάζοντας το κείμενο του σχεδίου νόμου (ειδικά τα επίμαχα άρθρα 3 και 4) δεν κατάλαβα να απειλείται η ελευθερία του λόγου ή του Τύπου. Επιπλέον, πιστεύω ακράδαντα ότι όλες όσες έχουμε δημόσιο βήμα, είτε στα παραδοσιακά ΜΜΕ είτε στο Διαδίκτυο, πρέπει να έχουμε πάντα κατά νου ότι η ελευθερία του λόγου μας δεν είναι το υπέρτατο αγαθό. Για παράδειγμα, προηγείται η ανθρώπινη ζωή. Αν αυτή θέλει να προστατέψει η νομοθέτιδα, καλώς θα το κάνει.
Για να το πούμε με ένα παράδειγμα. Η οποιαδήποτε μπορεί να πει και να γράψει ότι πρέπει να φύγουν οι ξένες από την Ελλάδα ή ότι μια Γενοκτονία δεν είναι πραγματικό γεγονός. Καμιά ποινική δίωξη δεν νοείται γι' αυτό. Μπορεί, όμως, ατιμώρητα να απευθύνει πρόσκληση σε ομοϊδεάτισες της να πάνε να «κανονίσουν», για παράδειγμα, μετανάστριες από την Αφρική ή μια εβραϊκή συναγωγή; Αν το κάνει -ας πούμε μέσα από μια ανεξέλεγκτη ιστοσελίδα- και η Αστυνομία επέμβει προληπτικά (ως οφείλει), θα την καταγγείλουμε ότι περιορίζει την έκφραση της «γνώμης» αυτών των καλόπαιδων;
Όλα τα πράγματα πρέπει να κρίνονται με βάση το περιβάλλον στο οποίο κινούμαστε. Είναι δυνατόν να ισχυριστεί καμιά ότι απειλείται, στη σημερινή Ελλάδα, η ελευθερία της έκφρασης, όταν από χίλιες πλευρές εκτοξεύονται κραυγές παντός είδους, ακόμη και οι πιο μισαλλόδοξες; Ο,τι γουστάρει η καθεμία λέει και γράφει. Κι αυτό είναι πραγματική ελευθερία του λόγου. Πρέπει να είναι και άνευ ορίων, ασύδοτη, αυτή η ελευθερία; Ακόμη κι όταν μπορεί να απειλήσει άλλα αγαθά, πολυτιμότερα, όπως η υγεία και η ζωή; Οχι.
Ας δούμε τη δύσκολη πραγματικότητα κατάματα. Και όχι φανταστικές εχθρούς.
Την είδηση την βρήκαμε στις 4.3.11 στην εφημερίδα Ελευθεροτυπία γραμμένη από τον Γιώργο Καρέλια στην http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=04%2F03%2F2011&id=256511
