Υπόθεση της PAJIĆ κατά Κροατίας αριθ. 68453/13 1

ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΝΟΤΗΤΑ

ΥΠΟΘΕΣΗ PAJIĆ κατά ΚΡΟΑΤΙΑΣ
(Προσφυγή αριθ. 68453/13)
ΑΠΟΦΑΣΗ
ΣΤΡΑΣΒΟΥΡΓΟ
23 Φεβρουαρίου 2016
Αυτή η απόφαση θα καταστεί οριστική σύμφωνα με τους όρους που προβλέπονται από το Άρθρο 44 § 2 της Σύμβασης. Μπορεί να υποστεί τυπικές διορθώσεις.

Στην υπόθεση της Pajić κατά Κροατίας,
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (πρώτο τμήμα), συνεδριάζοντας σε τμήμα αποτελούμενο από τις-τους:
Işıl Karakaş, Πρόεδρος,
Nebojša Vučinić,
Paul Lemmens,
Valeriu Griţco,
Ksenija Turković,
Stéphanie Mourou-Vikström,
Georges Ravarani, δικαστίνες-ές,
και Abel Campos, Αναπληρώτρια Γραμματέας του Τμήματος,
Αφού διαβουλεύτηκε κεκλεισμένων των θυρών στις 2 Φεβρουαρίου 2016
Εκδίδει την ακόλουθη απόφαση, η οποία ελήφθη την ημερομηνία αυτή:

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ
1. Η υπόθεση έχει εισαχθεί με μία προσφυγή (αριθ. 68453/13) κατά της Κροατίας που κατέθεσε στο Δικαστήριο σύμφωνα με το Άρθρο 34 της Σύμβασης για την Προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και των Θεμελιωδών Ελευθεριών ("η Σύμβαση") η κα Danka Pajić ("η προσφεύγουσα"), στις 23 Οκτωβρίου 2013 με εθνικότητα από τη Βοσνία Ερζεγοβίνη.

2. Η προσφεύγουσα εκπροσωπήθηκε από την κα A. Bandalo και την κα N. Labavić, οι δικηγορίνες που εργάζονται στο Ζάγκρεμπ. Η Κυβέρνηση της Κροατίας ( "η Κυβέρνηση") εκπροσωπήθηκε από την συνεργάτιδά τις, κα. Š. Stažnik.
3. Ο Η προσφεύγουσα ισχυρίστηκε πως δέχτηκε διακρίσεις λόγω του σεξουαλικού προσανατολισμού της στην απόκτηση άδειας παραμονής στην Κροατία, σε αντίθεση με τα Άρθρα 8 και 14 της Σύμβασης.

4. Στις 12 Δεκεμβρίου 2013, οι παραπάνω καταγγελίες κοινοποιήθηκαν στην Κυβέρνηση και το υπόλοιπο της καταγγελιας κηρύχθηκε απαράδεκτο.
5. Η κυβέρνηση της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, αφού ενημερώθηκε για το δικαίωμά της να παρέμβει (Άρθρο 36 § 1 της Σύμβασης και το Άρθρο 44 § 1 (α) του Κανονισμού του Δικαστηρίου), δεν έκανε χρήση αυτής της δυνατότητας.

ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ
I. ΟΙ ΠΕΡΙΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗΣ
6. Η προσφεύγουσα γεννήθηκε το 1973 και ζει στην Μπράτσκο της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης.
7. Στις 29 Δεκεμβρίου 2011, η προσφεύγουσα κατέθεσε αίτηση για άδεια διαμονής στην Κροατία για λόγους οικογενειακής επανένωσης με την συντρόφισά της, την κα D. Β, η οποία ζούσε στο Sisak. Εκείνη ισχυρίστηκε ότι είχε εκπαιδευτεί στην Κροατία και ότι είχε ζήσει στο Ζάγκρεμπ για δεκαεπτά χρόνια. Εξήγησε, επίσης, ότι ήθελε να ζήσει με την D.B., με την οποία είχαν σχέση δύο χρόνια τώρα, και με την οποία ήθελε να ιδρύσει ένα νοικοκυριό και να ξεκινήσουν μια επιχείρηση.

8. Με επιστολή στις 28 Δεκεμβρίου 2011 η D.B. δήλωσε ότι έχει ένα δικό της σπίτι στο Σίσακ, όπου ήθελε να ζήσει με την προσφεύγουσα. Εξήγησε ότι ήταν σε μια σχέση με την προσφεύγουσα για δύο χρόνια και ότι ήθελαν να ζήσουν μαζί, έτσι ώστε να αποφευχθεί η ανάγκη συνεχών ταξιδιών και η απόσταση μεταξύ τις.
9. Κατά τη διάρκεια της δίκης, η Αστυνομική Διεύθυνση της Sisak (Policijska uprava Sisačko-moslovačka) διαπίστωσε ότι η προσφεύγουσα και η D.B. ήταν σε μια σχέση από τον Οκτώβριο 2009 και ότι, προκειμένου να διατηρηθεί η σχέση τις ταξίδευαν για να δουν η μία την άλλη. Διαπιστώθηκε επίσης ότι η προσφεύγουσα είχε πρόσφατα μείνει μαζί με την D.B. στο χρονικό διάστημα μεταξύ 16 Σεπτεμβρίου και 4 Δεκεμβρίου 2011.

10. Στις 24 Φεβρουαρίου 2012 το Αστυνομικό Τμήμα Sisak απέρριψε το αίτημα της προσφεύγουσας με συνοπτική αιτιολογία που δείχνει ότι όλες οι σχετικές απαιτήσεις στο πλαίσιο του Νόμου περί Αλλοδαπών δεν είχαν τηρηθεί.

11. Η προσφεύγουσα άσκησε έφεση κατά της αποφάσεως αυτής ενώπιον του Υπουργείου Εσωτερικών (Ministarstvo unutarnjih poslova, εφεξής: το "Υπουργείο"), υποστηρίζοντας ότι θα μπορούσε να συναχθεί από την απόφαση του Αστυνομικού Τμήματος της Σίσακ ότι η αίτησή της είχε απορριφθεί επειδή οι Νόμοι περί Αλλοδαπών δεν επιτρέπουν την οικογενειακή επανένωση στα λεσβιακά ζευγάρια. Θεωρεί ότι δεν υπήρχε κανένας λόγος για διαφορετική μεταχείριση λόγω του σεξουαλικού προσανατολισμού της και ότι η σχετική νομοθεσία δεν θα πρέπει να ερμηνεύεται κατά τρόπο που να επιτρέπεται ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Επικαλείται, μεταξύ άλλων, το Σύνταγμα και τον Νόμο Απαγόρευσης των Διακρίσεων, υποστηρίζοντας ότι ακόμη και αν δεν έπρεπε να θεωρηθεί ως "μέλος της οικογένειας" της η D.B, κατά την έννοια του Νόμου περί Αλλοδαπών, θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να θεωρείται ως "άλλη συγγενής" της, κατά την έννοια του εν λόγω νόμου.

12. Στις 8 Ιουνίου 2012, το Υπουργείο απέρριψε την προσφυγή της προσφεύγουσας και επικύρωσε την απόφαση του Αστυνομικού Τμήματος Sisak. Το σχετικό μέρος της απόφασης του Υπουργείου έχει ως εξής:
"Όσον αφορά την οικογενειακή επανένωση, με βάση την οποία η αίτηση για την τακτοποίηση της κατάστασης μίας αλλοδαπής στην Κροατία έχει υποβληθεί στην προκειμένη υπόθεση, [να σημειωθεί ότι από τη] δικογραφία προκύπτει ότι η αναιρεσείουσα επικαλείται την ύπαρξη της λεσβιακής σχέσης της με την κροατικής εθνικότητας D.B., η οποία φέρεται να έχει διαρκέσει για δύο χρόνια ...

Η επίδικη απόφαση δείχνει ότι το [πρωτοβάθμιο όργανο], εκτός από επικαλούμενο τις [σχετικές] διατάξεις του Νόμου περί Αλλοδαπών, αναφέρεται επίσης στην παράγραφο 3 του Νόμου περί Οικογένειας, σύμφωνα με τον οποίο τα αποτελέσματα μιας εκτός γάμου σχέσης, δηλαδή τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις που απορρέουν από την ύπαρξή της, αφορά μια ένωση μεταξύ μίας άγαμης γυναίκας και ενός άνδρα, η οποία διήρκεσε τρία τουλάχιστον έτη, ή λιγότερο εάν ένα παιδί γεννήθηκε μέσα σε αυτή την [ένωση], και η ενότητα 2 του Νόμου περί Ένωσης λεσβιών, αμφισεξουαλικών ... το οποίο ορίζει μια ένωση προσώπων που είναι λεσβίες ως ένωση μεταξύ δύο ατόμων που είναι λεσβίες (συντρόφισες), οι οποίες είναι άγαμες, ή σε μια εκτός γάμου σχέση ή σε μά άλλη ένωση προσώπων που είναι λεσβίες, η οποία διήρκεσε τρία τουλάχιστον έτη και η οποία βασίζεται στις αρχές της ισότητας των εταίρων, στον αμοιβαίο σεβασμό και στην υποστήριξη, καθώς και στους συναισθηματικούς δεσμούς των εταίρων.

...

Επομένως, ο Νόμος [περί Ένωσης των λεσβιών] δεν ορίζει την ένωση προσώπων που είναι λεσβίες ως μια οικογένεια και ο Νόμος περί Οικογένειας δεν καλύπτει τις λεσβιακές ενώσεις. Θα πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη ότι οι διατάξεις του Νόμου περί Αλλοδαπών σχετικά με την προσωρινή διαμονή για οικογενειακή επανένωση δεν προβλέπουν δυνατότητα νομιμοποίησης του καθεστώτος της αλλοδαπής λόγω [της ύπαρξης] μιας ένωσης προσώπων που είναι λεσβίες, ούτε κάνει μια τέτοια Ένωση να εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του [ο όρος] “άμεσο μέλος της οικογένειας” ενσωματώθηκε στον Νόμο αυτό, ο οποίος καθιστά σαφές ότι δεν υπάρχει νομική βάση για τη χορήγηση της αιτήσεως της αναιρεσείουσας.

Ως εκ τούτου, η αναιρεσείουσα θεωρεί εσφαλμένα ότι το σώμα του πρώτου βαθμού θα έπρεπε να εφαρμόσει το Άρθρο 56 § 4 του Νόμου περί Αλλοδαπών στην περίπτωσή της ... γιατί η διάταξη αυτή ορίζει σαφώς ότι κατ' εξαίρεση, με την διάταξη που ορίζει άμεσα μέλη της οικογένειας, η "άλλη συγγενής" θα μπορούσε να είναι οπότε εξετάζεται εάν υπάρχουν συγκεκριμένοι προσωπικοί ή σοβαροί ανθρωπιστικοί λόγοι για μια οικογενειακή επανένωση στην Κροατία".

13. Στις 24 Ιουλίου 2012, η προσφεύγουσα άσκησε διοικητική προσφυγή στο Διοικητικό Δικαστήριο του Ζάγκρεμπ (Upravni sud u Zagrebu), υποστηρίζοντας ότι είχε υποστεί διακρίσεις σε σύγκριση με τα ετερό ζευγάρια τα οποία είχαν τη δυνατότητα να ζητήσουν την οικογενειακή επανένωση στο πλαίσιο του Νόμου περί Αλλοδαπών. Έχει προβληθεί στην εγχώρια νομοθεσία κατά των διακρίσεων, συμπεριλαμβανομένου του Νόμου απαγόρευσης των διακρίσεων, καθώς και στη Σύμβαση και στη νομολογία του Δικαστηρίου.
14. Το Διοικητικό Δικαστήριο του Ζάγκρεμπ απέρριψε την προσφυγή της προσφεύγουσας στις 30 Ιανουαρίου 2013. Το σχετικό μέρος της απόφασης έχει ως εξής:

"Η πράξη Άρθρου 56 § 3(1) και (2) του Νόμου περί Αλλοδαπών προβλέπει ότι τα άμεσα μέλη της οικογένειας είναι σύζυγοι ή πρόσωπα που ζουν σε μια εκτός γάμου σχέση, σύμφωνα με την κροατική νομοθεσία. Οι πράξεις των Άρθρων 3 και 5 του Νόμου περί Οικογένειας δείχνουν ότι ο γάμος και η εκτός γάμου σχέση είναι ενώσεις μεταξύ μίας γυναίκας και ενός άνδρα. Έτσι, η ένωση προσώπων που είναι λεσβίες δεν μπορεί να θεωρηθεί σύμφωνα με τις σχετικές νομικές διατάξεις, ως γάμος ή ως μια εκτός γάμου σχέση.

Η ένωση μεταξύ δύο λεσβιών μπορεί να θεωρηθεί υπό την νομική έννοια ένωση προσώπων που είναι λεσβίες, υπό τους όρους που προβλέπονται στην ενότητα 2 του Νόμου Ένωσης λεσβιών. Ωστόσο, με δεδομένες τις περιορισμένες νομικές συνέπειες μιας λεσβιακής ένωσης, η πιθανή ύπαρξη μιας τέτοιας ένωσης δεν αποτελεί τη βάση για οικογενειακή επανένωση. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στην ενότητα 56 του Νόμου [περί Αλλοδαπών] απαριθμούνται ρητά τα πρόσωπα που πρέπει να θεωρούνται άμεσα μέλη της οικογένειας ή που πρέπει να θεωρούνται, κατ' εξαίρεση [ως τέτοια], πράγμα που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι δεν μπορεί να επεκταθεί για να καλύψει τα πρόσωπα που ζουν σε μια λεσβιακή ένωση.

Κατά συνέπεια, η χορήγηση του αιτήματος για προσωρινή διαμονή αλλοδαπής λόγω οικογενειακής επανένωσης εξαρτάται από την ικανοποίηση των απαιτήσεων των ενοτήτων 52 και 56 του Νόμου περί Αλλοδαπών. Στην προκειμένη περίπτωση η ενάγουσα δεν είναι ούτε έγγαμη ούτε σε μια εκτός γάμου σχέση με την κροατικής εθνικότητας D. Β., γεγονός που δεν αμφισβητείται μεταξύ των διαδίκων. Ως εκ τούτου, προκύπτει ότι η ενάγουσα δεν μπορεί να θεωρηθεί ως άμεσο μέλος της οικογένειας κατά την έννοια της Ενότητας 56 § 1 (1) και (2) του Νόμου [Αλλοδαπών] και ως εκ τούτου δεν είχε δικαιολογήσει το σκοπό αυτό (στη συγκεκριμένη περίπτωση: την οικογενειακή επανένωση ) για τον οποίο μπορεί να χορηγηθεί προσωρινή διαμονή σε αλλοδαπή στην Κροατία ...

Εν όψει των αναφερόμενων νομικών διατάξεων, καθώς και των πραγματικών περιστατικών της υπόθεσης, το Δικαστήριο διαπιστώνει ότι στη συγκεκριμένη υπόθεση δεν είναι δυνατόν να γίνει δεκτό το αίτημα της ενάγουσας".

15. Στις 8 Μαρτίου 2013, η προσφεύγουσα υπέβαλε συνταγματική καταγγελία στο Συνταγματικό Δικαστήριο (Ustavni sud Republike Hrvatske), υποστηρίζοντας ότι είχε υποστεί διακρίσεις με βάση τον σεξουαλικό προσανατολισμό της. Επικαλέσθηκε σχετικά την Σύμβαση και τη σχετική εγχώρια νομοθεσία κατά των διακρίσεων, και η προσφεύγουσα ανέφερε την παρατιθέμενη νομολογία του Δικαστηρίου σχετικά με το ζήτημα των διακρίσεων που σχετίζονται με τον σεξουαλικό προσανατολισμό.

16. Στις 29 Μαΐου 2013, το Συνταγματικό Δικαστήριο απέρριψε τη συνταγματική καταγγελία της προσφεύγουσας, υιοθετώντας το σκεπτικό των κατώτερων οργάνων. Το σχετικό μέρος της απόφασης έχει ως εξής:

"8. Το Συνταγματικό Δικαστήριο επαναλαμβάνει ότι οι διακρίσεις βάσει του Άρθρου 14 του Συντάγματος, δεν έχει ένα ανεξάρτητο σκοπό, για μια συνταγματική καταγγελία, αλλά θα πρέπει να υποβάλλεται σε συνδυασμό με ένα άλλο (ουσιαστικό) συνταγματικό δικαίωμα. Διακρίσεις σημαίνει διαφορά στη μεταχείριση των προσώπων σε ίδιες ή σχετικά παρόμοιες καταστάσεις χωρίς αντικειμενική και εύλογη δικαιολογία. Το Άρθρο 14 του Συντάγματος περιλαμβάνει συνταγματική εγγύηση κατά των διακρίσεων για οποιοδήποτε λόγο στην εξασφάλιση ενός συγκεκριμένου δικαιώματος.

Παρά το γεγονός ότι η ενάγουσα στηρίχθηκε κατά τη συνταγματική καταγγελία της στο Άρθρο 35 του Συντάγματος και του σχετικού Άρθρου 8 της Σύμβασης, το Συνταγματικό Δικαστήριο διαπιστώνει ότι οι διατάξεις αυτές δεν εφαρμόζονται στην προκειμένη υπόθεση.
8.1. Κατά τη διαδικασία ενώπιόν του, το Συνταγματικό Δικαστήριο δεν βρήκε γεγονότα ή περιστάσεις που να δείχνουν ότι κατά τη διαδικασία ενώπιον των [κατωτέρων σωμάτων] η αναιρεσείουσα υπέστη δυσμενή διάκριση για οποιοδήποτε λόγο ... Έτσι την καταγγελία της παραβίασης του Άρθρου 14 § 1 του Συντάγματος, το Συνταγματικό Δικαστήριο την έκρινε ως αβάσιμη.

8.2. Το Συνταγματικό Δικαστήριο επισημαίνει επίσης ότι η αναιρεσείουσα, στη συγκεκριμένη υπόθεση, δεν έδειξε ότι έχει χρησιμοποιήσει τη νομική λεωφόρο υπό το Νόμο Απαγόρευσης των Διακρίσεων ...
Ως εκ τούτου, δεν υπήρξε παραβίαση του συνταγματικού δικαιώματος της βάσει του Άρθρου 14 §§ 1 και 2 του Συντάγματος.
9. Η νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου που αναφέρεται στην συνταγματική καταγγελία δεν έχει καμία σημασία για την υπόθεση, δεδομένου ότι αφορά υποθέσεις που αφορούν την ασφάλιση υγείας και την κληρονομιά των δικαιωμάτων μίσθωσης των λεσβιών συντροφισών που ζουν σε μια σταθερή (de facto) σχέση".

II. ΣΧΕΤΙΚΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΗ
A. Σχετικό εγχώριο δίκαιο
1. Σύνταγμα
17. Οι σχετικές διατάξεις του Συντάγματος της Κροατίας (Ustav Republike Hrvatske, στα Φύλλα Εφημερίδος της Κυβερνήσεως αρ. 56/1990, 135/1997, 8/1998, 113/2000, 124/2000, 28/2001, 41/2001, 55/2001, 76/2010, 85/2010 και 5/2014) έχουν ως εξής:

Άρθρο 14
"Η κάθε μία-ένας στη Κροατία θα απολαμβάνει τα δικαιώματα και τις ελευθερίες, ανεξάρτητα από τη φυλή, το χρώμα, το φύλο, τη γλώσσα, τις θρησκευτικές, πολιτικές ή άλλες πεποιθήσεις, την εθνική ή κοινωνική προέλευση, την περιουσία, τη γέννηση, την εκπαίδευση, την κοινωνική θέση ή άλλα χαρακτηριστικά.
Όλες είναι ίσες ενώπιον του νόμου".
Άρθρο 35
"Η κάθε μία-ένας έχει το δικαίωμα σεβασμού της νομικής προστασίας της ή της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής, της αξιοπρέπειας, της φήμης και της τιμής της".

2. Νόμος του Συνταγματικού Δικαστηρίου
18. Το σχετικό τμήμα της ενότητας 62 του νόμου περί Συνταγματικού Δικαστηρίου (Ustavni Zakon o Ustavnom Sudu Republike Hrvatske, Φύλλο Εφημερίδος της Κυβερνήσεως 49/2002.) Έχει ως εξής:Ενότητα 62
"1. Οποιαδήποτε μπορεί να υποβάλει μια συνταγματική καταγγελία στο Συνταγματικό Δικαστήριο, εάν αυτή θεωρεί ότι η ατομική πράξη εκ μέρους ενός τμήματος του κράτους, ενός οργανισμού τοπικής ή περιφερειακής αυτοδιοίκησης ή ενός νομικού προσώπου με δημόσια αρχή, σχετικά με τα δικαιώματα της και τις υποχρεώσεις ή την υπόνοια ή την κατηγορία για εγκληματική πράξη, έχει παραβιάσει τα ανθρώπινα δικαιώματα της ή τις θεμελιώδεις ελευθερίες των δικαιωμάτων της στην τοπική ή περιφερειακή αυτοδιοίκηση που διασφαλίζονται από το Σύνταγμα (εφεξής "συνταγματικό δικαίωμα") ...

Βρίσκεστε στο 1ο μέρος για να βρεθείτε στο 2ο μέρος πατήστε εδώ

Την είδηση την βρήκαμε στις 23.2.2016 και την μεταφράσαμε από την http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-161061#{%22itemid%22:[%22001-161061%22]}