Η Μπάρμπι, χρησιμοποιώντας ως πρότυπο τη γερμανική κούκλα «Bild Lilli», έκανε την εμφάνισή της στην αμερικανική αγορά στα τέλη της δεκατίας του ’50. «H Bild Lilli βασίστηκε σε ένα σεξουαλικά ελευθεριάζοντα χαρακτήρα κόμικ και λειτούργησε ως ανδρικό σεξουαλικό παιχνίδι», γράφει η Γκέρμπερ.
Παρά τον πρότερο βίο της η Μπάρμπι μέσα σε λίγα χρόνια κατέκλυσε την παγκόσμια αγορά παιχνιδιών, έχοντας 150 διαφορετικά επαγγέλματα στο βιογραφικό της. Και ενώ τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να γίνεται συζήτηση και να υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία σχετικά με τα μηνύματα που περνούν τέτοιες κούκλες στα παιδιά, οι πωλήσεις δεν φαίνεται να επηρεάζονται. Σήμερα, πωλούνται παγκοσμίως δύο με τρεις κούκλες το δευτερόλεπτο, ενώ έρευνες δείχνουν ότι το 99% των κοριτσιών στις ΗΠΑ έχουν στην κατοχή τους τουλάχιστον δύο Μπάρμπι.
Το αφύσικο σώμα της
Από τις πρώτες έρευνες που έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου ήταν μία αγγλική έρευνα του 2006 από τις Χέλγκα Ντίτμαρ και Σούζαν Ιβ από το πανεπιστήμιο του Σάσεξ και της Έμα Χάλιγουελ από το πανεπιστήμιο της Δυτικής Αγγλίας.
Στην έρευνα αυτή, στην οποία συμμετείχαν κορίτσια ηλικίας 5-8 ετών, φάνηκε ότι τα κορίτσια που διάβασαν μία ιστορία εικονογραφημένη με φωτογραφίες της Μπάρμπι, δήλωναν λιγότερο ικανοποιημένα με το σώμα τους, σε σύγκριση με τα κορίτσια που διάβασαν την ίδια ιστορία χωρίς εικόνες. «Τα κορίτσια που έρχονται σε επαφή με την Μπάρμπι σε νεαρή ηλικία, είναι πιθανό να αναπτύξουν χαμηλότερη αυτοεκτίμηση και εντονότερη επιθυμία για ένα πιο αδύνατο σώμα», αναφέρει η συγκεκριμένη έρευνα.
Επίσης, η Ψυχολογική Εταιρεία των Ην. Πολιτειών σημειώνει ότι οι κοινωνικές πιέσεις που συνδέονται με την εμφάνιση -ειδικά την αδύνατη και σέξι εμφάνιση- μπορούν να οδηγήσουν σε κατάθλιψη, χαμηλή αυτοεκτίμηση και διατροφικές διαταραχές, με όλα αυτά να επηρεάζουν αρνητικά τις επιλογές των κοριτσιών στο παρόν και στο μέλλον.
Παλαιότερη έρευνα του πανεπιστημίου Γέιλ υπολόγισε ότι για να αποκτήσει η μέση Αμερικανίδα το σωματότυπο της Μπάρμπι, πρέπει να είναι κατά 60 εκατοστά ψηλότερη, να έχει κατά 7,6 εκατοστά μακρύτερο λαιμό, 10 εκατοστά μεγαλύτερη περιφέρεια στήθους και 15 εκατοστά λεπτότερη μέση. Αλλη έρευνα του Κεντρικού Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου της Φινλανδίας υπολόγισε ότι αν η Μπάρμπι ήταν γυναίκα θα είχε 17 με 22% λιγότερο σωματικό λίπος από αυτό που απαιτείται για να έχει εμμηνόρροια.
Σεξιστικά στερεότυπα και επιλογές καριέρας
H αυτο-αντικειμενοποίηση, δηλαδή η μεγάλη προσοχή στην εξωτερική εμφάνιση, εις βάρος των ικανοτήτων ή των συναισθημάτων, σύμφωνα με την επιστημονική βιβλιογραφία, έχει επίσης συσχετιστεί με ανεπαρκή απόδοση σε εργασίες με νοητικές απαιτήσεις. Αντίστοιχα, «θελήσαμε να διερευνήσουμε αν το παιχνίδι με την κούκλα Μπάρμπι ανοίγει ή κλείνει τους επαγγελματικούς ορίζοντες των κοριτσιών», λέει η δρ Σέρμαν, η οποία μαζί με τη συναδέλφισά της Εϊλίν Ζούρμπριγκεν, καθηγήτρια στο τμήμα Ψυχολογίας του πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στη Σάντα Κρουθ, διεξήγαν μία πειραματική έρευνα που δημοσιεύθηκε τον περασμένο Μάρτιο στο επιστημονικό περιοδικό Sex Roles.
Στο πείραμά τις, στο οποίο συμμετείχαν 37 κορίτσια ηλικίας 4-7 ετών από μία περιοχή της βορειοδυτικής ακτής των ΗΠΑ, ζητήθηκε από τις συμμετέχουσες να παίξουν με μία κούκλα για πέντε λεπτά και στη συνέχεια να απαντήσουν σε δύο ερωτήσεις. Στο κάθε κορίτσι δόθηκε τυχαία μία κούκλα, είτε η Μοδάτη Μπάρμπι, είτε η Μπάρμπι Γιατρίνα, είτε η Κυρία Πατάτα, χωρίς το κορίτσι να γνωρίζει για την ύπαρξη των υπόλοιπων παιχνιδιών.
«Η Κυρία Πατάτα επιλέχθηκε επειδή έχει κάποια κοινά με την Μπάρμπι χωρίς όμως να διαθέτει σεξουαλικά χαρακτηριστικά. Είναι φτιαγμένη από το ίδιο πλαστικό υλικό, είναι επίσης μία κούκλα γυναικείου γένους, έχει περίπου το ίδιο ύψος -προφανώς έχει διαφορετικό σχήμα- και βάρος. Τέλος, το είδος του παιχνιδιού στο οποίο μπορεί ένα κορίτσι να εμπλακεί με την Κυρία Πατάτα, δεν είναι ακριβώς το ίδιο με αυτό της Μπάρμπι, αλλά χαρακτηρίζονται από κοινές θεματολογίες», λέει η δρ Σέρμαν.
Μετά το παιχνίδι, οι ερευνήτριες έδειξαν στα κορίτσια έντεκα φωτογραφίες χώρων εργασίας, στις οποίες δεν απεικονίζονταν άνθρωποι, και ζητήθηκε από τα κορίτσια να απαντήσουν στην ερώτηση «Θα μπορούσες εσύ να κάνεις αυτή τη δουλειά όταν μεγαλώσεις;» και «Θα μπορούσε ένα αγόρι να κάνει αυτή τη δουλειά όταν μεγαλώσει;».
Οι φωτογραφίες απεικόνιζαν πέντε χώρους εργασίας, οι οποίοι σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της Υπηρεσίας Εργασίας των ΗΠΑ, είναι ανδροκρατούμενοι (όπου εργάζεται ο γιατρός, ο πιλότος, ο αστυνομικός, ο οικοδόμος και ο πυροσβέστης), πέντε οι οποίοι είναι γυναικοκρατούμενοι (όπου εργάζεται η δασκάλα, η βιβλιοθηκάριος, η νοσηλεύτρια, η αεροσυνοδός και η νηπιαγωγός) και έναν ουδέτερο (όπου εργάζεται η-ο σερβιτόρα-ος).
Οι διαφορές στις απαντήσεις ήταν σοκαριστικές. «Αυτό που παρατηρήσαμε ήταν ότι ενώ τα κορίτσια που έπαιξαν με την Κυρία Πατάτα, έδιναν τόσο στην εαυτή τις όσο και στα αγόρια τον ίδιο αριθμό μελλοντικών επαγγελματικών επιλογών, τα κορίτσια που έπαιξαν με την Μπάρμπι έδιναν πολύ λιγότερες επιλογές καριέρας στην εαυτή τις από ό,τι τα αγόρια», λέει η δρ Σέρμαν. Προς έκπληξη των ερευνητριών, είτε τα κορίτσια έπαιξαν με τη Μοδάτη Μπάρμπι, είτε με την Μπάρμπι Γιατρίνα, δεν έκανε καμία διαφορά στις σχεδόν 25% λιγότερες επιλογές καριέρας που έδιναν στην εαυτή τις σε σύγκριση με τα αγόρια, αποκλείοντας από τη λίστα των επιλογών τις όχι μόνο ανδροκρατούμενα, αλλά και γυναικοκρατούμενα επαγγέλματα.
«Τα κορίτσια μαθαίνουν από κάθε τι με το οποίο έρχονται σε επαφή. Είναι πολύ σημαντικό να αναλογιστούμε τι είδους παιχνίδια βρίσκονται στη διάθεσή τις», λέει η δρ Σέρμαν, η οποία σε καμία περίπτωση δεν προτείνει την απαγόρευση, αλλά την ποικιλία παιχνιδιών. «Συχνά παγιδευόμαστε στην ιδέα ότι το παιχνίδι είναι ξεχωριστό από τη μάθηση, όμως δεν είναι».
Την είδηση την βρήκαμε στις 15.08.14 από την kathimerini στην http://www.kathimerini.gr/780067/article/epikairothta/episthmh/ti-ma8ainei-h-mparmpi-sta-koritsia
